Φατίχ Γιουρτσέβερ* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Ως αποτέλεσμα, η δήλωση γνώμης για ένα ζήτημα εξωτερικής πολιτικής που έρχεται σε αντίθεση με το αφήγημα που επέβαλε στην κοινωνία η κυβέρνηση Ερντογάν είναι επαρκής λόγος για να χαρακτηριστεί οποιοδήποτε άτομο στην Τουρκία ως προδότης. Ένα από τα πιο ευαίσθητα θέματα από αυτή την άποψη είναι ο «Χάρτης της Σεβίλλης», ο οποίος άνοιξε το δρόμο για την εφαρμογή του Δόγματος της Γαλάζιας Πατρίδας. Αυτό το δόγμα προκάλεσε την απομόνωση της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και εμπόδισε τα δικαιώματα της Τουρκίας στην περιοχή. Τι είναι λοιπόν ο χάρτης της Σεβίλλης και τι σημαίνει για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τουρκία;
Φόντο του χάρτη της Σεβίλλης
Το 2007 ο Juan Luis Suárez de Vivero, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης, δημοσίευσε ένα βιβλίο με τίτλο «Atlas de la Europa Maritima» (Άτλας των Ευρωπαϊκών Θαλασσών). Σε αυτό το βιβλίο, συμπεριέλαβε επίσης έναν χάρτη γνωστό στην Τουρκία ως Χάρτης της Σεβίλλης, ο οποίος παραχωρεί στην Ελλάδα μια εκτεταμένη υφαλοκρηπίδα στην ανατολική Μεσόγειο με έξοδα της Τουρκίας. Ωστόσο, αν εξετάσει κανείς τις περιοχές που αφορούν και την Τουρκία στην αρχική έκδοση του χάρτη, διαπιστώνει ότι οι περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο σχεδιάστηκαν με τη μέθοδο της «υποθετικής διάμεσης γραμμής [ισαπέχουσας γραμμής]».
Στην αγγλική έκδοση του βιβλίου, κάτω από τον χάρτη της Σεβίλλης, προστέθηκε μια σημείωση από τον Suárez de Vivero:
«Η σύγκρουση στο Αιγαίο είναι τόσο παλιά όσο και η αντιπαλότητα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Σε αυτή την περίπτωση, η ισαπέχουσα γραμμή είναι τόσο κοντά στις τουρκικές ακτές που αφήνει την πλειονότητα των θαλάσσιων υδάτων δικαιοδοσίας στα χέρια μιας γειτονικής χώρας (Ελλάδα). Αν στη συνέχεια συμπεριλάβουμε στο μείγμα την εγγύτητα ενός νησιωτικού κράτους όπως η Κύπρος, θα δούμε ότι τα ύδατα δικαιοδοσίας της Τουρκίας είναι υπερβολικά μικρά, γεγονός που δημιουργεί τόσο οικονομικά όσο και γεωπολιτικά προβλήματα».
Σύμφωνα με τον Sinan Ülgen, Τούρκο εμπειρογνώμονα εξωτερικής πολιτικής και ανώτερο συνεργάτη στο Carnegie Europe στις Βρυξέλλες, προσθέτοντας αυτού του είδους τη σημείωση στον χάρτη της Σεβίλλης, ο Suárez de Vivero αποδέχτηκε ότι η οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο είναι αμφιλεγόμενη και πως η χρήση παραδοσιακών μεθόδων όπως η ισαπέχουσα γραμμή σε τυχόν τμήματα σε αυτές τις περιοχές θα προκαλέσει προβλήματα.
Σε αντίθεση με όσα υποστηρίζουν στην Τουρκία, ο Χάρτης της Σεβίλλης δεν αντικατοπτρίζει την επίσημη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τον Σεπτέμβριο του 2020, ο Güven Özalp, ο ανταποκριτής της εφημερίδας Hürriyet στις Βρυξέλλες ρώτησε την Επιτροπή της ΕΕ ποια ήταν η επίσημη θέση της ΕΕ στον χάρτη της Σεβίλλης και εάν αυτός ο χάρτης αντικατοπτρίζει τη νομική στάση της ΕΕ για τη θαλάσσια δικαιοδοσία στη Μεσόγειο.
Η απάντηση της Επιτροπής της ΕΕ στη Hürriyet ήταν: «Οι εκθέσεις που συντάσσουν τα θεσμικά όργανα δεν είναι επίσημα έγγραφα της ΕΕ και δεν έχουν νομική ή πολιτική αξία για την ΕΕ. Δεν είναι δεσμευτικές».
Η Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Άγκυρα έγραψε στο Twitter στις 21 Σεπτεμβρίου 2020 ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν παίρνουν θέση για τα θαλάσσια σύνορα άλλων κρατών ως μέρος της παγκόσμιας πολιτικής τους και πως «Σε ό,τι αφορά το «νομικό καθεστώς» του χάρτη της Σεβίλλης, οι ΗΠΑ δεν θεωρούν πως ο χάρτης της Σεβίλλης έχει καμία νομική σημασία».
Ο Σελίμ Γενέλ, συνταξιούχος πρεσβευτής στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ένας από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες της Τουρκίας στις σχέσεις με την ΕΕ, λέει στο βιβλίο του «Avrupa Birliği'nin Türkiye Sınavı» (Το τεστ της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Τουρκία) ότι όταν δημοσιεύτηκε ο χάρτης της Σεβίλλης, η τουρκική αντιπροσωπεία στην ΕΕ τότε ρώτησε την Επιτροπή της ΕΕ εάν τα θαλάσσια σύνορα που εμφανίζονται στο χάρτη αντικατοπτρίζουν την επίσημη θέση της ΕΕ. Έγραψε πως η επιτροπή απάντησε ότι ο Χάρτης της Σεβίλλης εκπονήθηκε από ένα πανεπιστήμιο που δεν εκπροσωπούσε επίσημα την ΕΕ και ότι έπρεπε να αντικατοπτρίζει την επίσημη άποψη της ΕΕ.
Η αλήθεια είναι πως παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση Ερντογάν γνώριζε πολύ καλά πως ο χάρτης της Σεβίλλης δεν είναι χάρτης της ΕΕ, τον χρησιμοποίησε για να δημιουργήσει έναν φανταστικό εχθρό και εφάρμοσε το Δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, το οποίο στοχεύει στον καθορισμό των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο με την άσκηση στρατιωτικής δύναμης, εάν χρειαστεί, για την εκμετάλλευση των εθνικιστικών συναισθημάτων του τουρκικού λαού για πολιτικούς σκοπούς. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία έχει απομονωθεί στην ανατολική Μεσόγειο λόγω της καταναγκαστικής διπλωματίας της. Η Τουρκία έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή σε αυτό το υδάτινο σώμα και κανείς δεν μπορεί να φυλακίσει την Τουρκία στον Κόλπο της Αττάλειας. Αυτό που πρέπει να κάνει η Τουρκία αντί να απειλεί μέσω φανταστικών εχθρών και χαρτών είναι να αναλάβει πρωτοποριακό ρόλο στον καθορισμό των θαλάσσιων αρχών στην ανατολική Μεσόγειο μέσω της διπλωματίας στο πλαίσιο της αρχής της δικαιοσύνης και του διεθνούς δικαίου. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα στηρίξουν την Τουρκία από αυτή την άποψη, διότι η εδραίωση της ειρήνης και της ασφάλειας στην ανατολική Μεσόγειο θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα όλων.
* Ο Fatih Yurtsever είναι πρώην αξιωματικός του ναυτικού στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.