 |
| FILE PHOTO SΕΥLLOU SEYLLΟU DΙΑLLO / ΑFΡ |
Τον Απρίλιο, το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών για την Αφρική (ACSS) δημοσίευσε το άρθρο «Η στρατηγική της Κίνας για τη διαμόρφωση του χώρου των μέσων ενημέρωσης της Αφρικής» του ερευνητή Paul Nantulya. Ο συγγραφέας επιχειρεί να εκθέσει την στρατηγική της Κίνας για τα μέσα ενημέρωσης στην Αφρική. Η κριτική προς την Κίνα στην ιστοσελίδα του ACSS δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι το Κέντρο ιδρύθηκε στο πλαίσιο του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ και προωθεί τις απόψεις και την ατζέντα των επίσημων αμερικανικών δομών. Με άλλα λόγια, μέσω οργανισμών όπως το ACSS, οι ΗΠΑ συμμετέχουν στις ίδιες δραστηριότητες για τις οποίες κατηγορούν την Κίνα.
By Vsevolod Sviridov, expert at the Centre for African Studies, Higher School of Economics, Moscow - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Το άρθρο σημειώνει ότι τα τελευταία χρόνια οι κινεζικές επενδύσεις στον αφρικανικό χώρο των μέσων ενημέρωσης έχουν αυξηθεί κατακόρυφα και η χώρα σκοπεύει να εδραιώσει μια μακροπρόθεσμη θεσμική παρουσία στην αφρικανική αγορά μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας. Αυτό προκύπτει από το γεγονός πως το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua διαθέτει 37 γραφεία σε όλη την Αφρική, ο κινεζικός πάροχος υπηρεσιών δορυφορικής τηλεόρασης StarTimes έχει γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος παίκτης στην στρατηγικής σημασίας αφρικανική αγορά, η Κίνα χρηματοδοτεί και υποστηρίζει αφρικανικά μέσα ενημέρωσης, ενώ τα κινεζικά πρακτορεία ειδήσεων μιλούν με καλά λόγια για τις κυβερνώντες πολιτικές ελίτ στις αφρικανικές χώρες που έχουν φιλικές σχέσεις με την Κίνα.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα του άρθρου, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) παίζει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη και χρηματοδότηση των πρωτοβουλιών της Κίνας και μέσω αυτού, το ΚΚΚ έχει την ευκαιρία να διαδώσει την «προπαγάνδα» του και να επηρεάσει τα μυαλά των νέων ανθρώπων.
Το άρθρο σημειώνει ότι τα τελευταία χρόνια οι κινεζικές επενδύσεις στον αφρικανικό χώρο των μέσων ενημέρωσης έχουν αυξηθεί κατακόρυφα και η χώρα σκοπεύει να εδραιώσει μια μακροπρόθεσμη θεσμική παρουσία στην αφρικανική αγορά μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας. Αυτό προκύπτει από το γεγονός πως το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua διαθέτει 37 γραφεία σε όλη την Αφρική, ο κινεζικός πάροχος υπηρεσιών δορυφορικής τηλεόρασης StarTimes έχει γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος παίκτης στην στρατηγικής σημασίας αφρικανική αγορά, η Κίνα χρηματοδοτεί και υποστηρίζει αφρικανικά μέσα ενημέρωσης, ενώ τα κινεζικά πρακτορεία ειδήσεων μιλούν με καλά λόγια για τις κυβερνώντες πολιτικές ελίτ στις αφρικανικές χώρες που έχουν φιλικές σχέσεις με την Κίνα.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα του άρθρου, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) παίζει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη και χρηματοδότηση των πρωτοβουλιών της Κίνας και μέσω αυτού, το ΚΚΚ έχει την ευκαιρία να διαδώσει την «προπαγάνδα» του και να επηρεάσει τα μυαλά των νέων ανθρώπων.
Εκτός από την οικονομική συνιστώσα και την επέκταση της "φυσικής" παρουσίας της στα μέσα ενημέρωσης, μια άλλη βασική πτυχή της στρατηγικής της Κίνας για τα μέσα ενημέρωσης στην Αφρική είναι η εκπαίδευση του προσωπικού: συμμετέχει ενεργά στην εκπαίδευση τόσο των φοιτητών όσο και των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης μέσω προγραμμάτων επαγγελματικής ανάπτυξης, ανταλλαγών και πρακτικής άσκησης. Ο Paul Nantulya προειδοποιεί: "Η ενσωμάτωση των μέσων ενημέρωσης του ΚΚΚ στα οικοσυστήματα των αφρικανικών μέσων ενημέρωσης ενέχει τον κίνδυνο να στρεβλώσει τους χώρους πληροφόρησης της Αφρικής".
Ένα τέτοιο άρθρο ευθυγραμμίζεται απόλυτα με την παγκόσμια εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και την "καταπολέμηση της παραπληροφόρησης". Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η ACSS βλέπει την Κίνα και τη Ρωσία ως τις κύριες πηγές "παραπληροφόρησης". Η ACSS δημοσιεύει τακτικά άρθρα και διοργανώνει εκδηλώσεις αφιερωμένες στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης στην Αφρική - το 2023 δημοσίευσε επτά τέτοια κείμενα και άλλα πέντε έχουν εμφανιστεί από τις αρχές του 2024. Περιλαμβάνουν άρθρα με τίτλο "Χαρτογραφώντας ένα κύμα παραπληροφόρησης στην Αφρική" (σχετικά με τις εκστρατείες παραπληροφόρησης της Κίνας και της Ρωσίας στην Αφρική), "Εντοπίζοντας τη ρωσική παρέμβαση για την εκτροπή της δημοκρατίας στην Αφρική", "Η επιρροή της Κίνας στα αφρικανικά μέσα ενημέρωσης", "Παρεμβαίνοντας για την υπονόμευση της δημοκρατίας στην Αφρική" και ούτω καθεξής.
Σε αυτά τα άρθρα, γενικές δηλώσεις για τις δημοκρατικές αξίες αναμειγνύονται με δημόσια διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, και παρόλο που μπορεί να φαίνονται ασήμαντα, αποτελούν μέρος μιας συστηματικής προσέγγισης. Από το 2022, η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης αποτελεί έναν από τους στόχους της "Στρατηγικής των ΗΠΑ έναντι της Αφρικής" της κυβέρνησης Μπάιντεν, η οποία αναφέρει: "Θα επεκτείνουμε τον προγραμματισμό για την ψηφιακή δημοκρατία, θα υπερασπιστούμε τον ψηφιακό αυταρχισμό, θα καταπολεμήσουμε την παραπληροφόρηση, θα καταπολεμήσουμε τη διαδικτυακή παρενόχληση και κακοποίηση με βάση το φύλο και θα καθιερώσουμε πρότυπα για υπεύθυνη συμπεριφορά στον κυβερνοχώρο". Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ λαμβάνει χρηματοδότηση για την καταπολέμηση των "κακόβουλων ενεργειών" της Κίνας στην Αφρική (συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης) και η κρατική δομή που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ (το Αφρικανικό Κέντρο Στρατηγικών Μελετών) συμμετέχει ενεργά στην προώθηση της ατζέντας των ΗΠΑ.
Ο χώρος των μέσων ενημέρωσης της Αφρικής εξακολουθεί να κυριαρχείται από μέσα ενημέρωσης που ελέγχονται από τη Δύση, όπως το BBC, το CNN, το CNBC, το France 24, το Euronews (Africanews), το Africa Report / Jeune Afrique κ.λπ. Ασκούν σημαντική επιρροή στην περιφερειακή ατζέντα και τις τάσεις, έχουν πρόσβαση σε εμπιστευτικές πληροφορίες και χρησιμοποιούν τις ίδιες μεθόδους με την Κίνα: εκπαιδεύουν προσωπικό, δημιουργούν μέσα ενημέρωσης με προσανατολισμό στην Αφρική, ανοίγουν πρόσθετα γραφεία και επενδύουν σε υποδομές τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών. Η μόνη διαφορά είναι ότι τα δυτικά μέσα ενημέρωσης το κάνουν αυτό εδώ και πάνω από έναν αιώνα. Έτσι, στην πραγματικότητα, η αμερικανική προσέγγιση μοιάζει με το γνωστό ρητό: Αυτός που το μύρισε, το μοίρασε.
Ένα τέτοιο άρθρο ευθυγραμμίζεται απόλυτα με την παγκόσμια εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και την "καταπολέμηση της παραπληροφόρησης". Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η ACSS βλέπει την Κίνα και τη Ρωσία ως τις κύριες πηγές "παραπληροφόρησης". Η ACSS δημοσιεύει τακτικά άρθρα και διοργανώνει εκδηλώσεις αφιερωμένες στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης στην Αφρική - το 2023 δημοσίευσε επτά τέτοια κείμενα και άλλα πέντε έχουν εμφανιστεί από τις αρχές του 2024. Περιλαμβάνουν άρθρα με τίτλο "Χαρτογραφώντας ένα κύμα παραπληροφόρησης στην Αφρική" (σχετικά με τις εκστρατείες παραπληροφόρησης της Κίνας και της Ρωσίας στην Αφρική), "Εντοπίζοντας τη ρωσική παρέμβαση για την εκτροπή της δημοκρατίας στην Αφρική", "Η επιρροή της Κίνας στα αφρικανικά μέσα ενημέρωσης", "Παρεμβαίνοντας για την υπονόμευση της δημοκρατίας στην Αφρική" και ούτω καθεξής.
Σε αυτά τα άρθρα, γενικές δηλώσεις για τις δημοκρατικές αξίες αναμειγνύονται με δημόσια διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, και παρόλο που μπορεί να φαίνονται ασήμαντα, αποτελούν μέρος μιας συστηματικής προσέγγισης. Από το 2022, η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης αποτελεί έναν από τους στόχους της "Στρατηγικής των ΗΠΑ έναντι της Αφρικής" της κυβέρνησης Μπάιντεν, η οποία αναφέρει: "Θα επεκτείνουμε τον προγραμματισμό για την ψηφιακή δημοκρατία, θα υπερασπιστούμε τον ψηφιακό αυταρχισμό, θα καταπολεμήσουμε την παραπληροφόρηση, θα καταπολεμήσουμε τη διαδικτυακή παρενόχληση και κακοποίηση με βάση το φύλο και θα καθιερώσουμε πρότυπα για υπεύθυνη συμπεριφορά στον κυβερνοχώρο". Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ λαμβάνει χρηματοδότηση για την καταπολέμηση των "κακόβουλων ενεργειών" της Κίνας στην Αφρική (συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης) και η κρατική δομή που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ (το Αφρικανικό Κέντρο Στρατηγικών Μελετών) συμμετέχει ενεργά στην προώθηση της ατζέντας των ΗΠΑ.
Ο χώρος των μέσων ενημέρωσης της Αφρικής εξακολουθεί να κυριαρχείται από μέσα ενημέρωσης που ελέγχονται από τη Δύση, όπως το BBC, το CNN, το CNBC, το France 24, το Euronews (Africanews), το Africa Report / Jeune Afrique κ.λπ. Ασκούν σημαντική επιρροή στην περιφερειακή ατζέντα και τις τάσεις, έχουν πρόσβαση σε εμπιστευτικές πληροφορίες και χρησιμοποιούν τις ίδιες μεθόδους με την Κίνα: εκπαιδεύουν προσωπικό, δημιουργούν μέσα ενημέρωσης με προσανατολισμό στην Αφρική, ανοίγουν πρόσθετα γραφεία και επενδύουν σε υποδομές τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών. Η μόνη διαφορά είναι ότι τα δυτικά μέσα ενημέρωσης το κάνουν αυτό εδώ και πάνω από έναν αιώνα. Έτσι, στην πραγματικότητα, η αμερικανική προσέγγιση μοιάζει με το γνωστό ρητό: Αυτός που το μύρισε, το μοίρασε.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, ο ρόλος των αφρικανικών μέσων ενημέρωσης (καθώς και η ποιότητά τους) έχει αυξηθεί σημαντικά. Ο χώρος των μέσων ενημέρωσης της Αφρικής γίνεται όλο και πιο κυρίαρχος και έχουν αναδυθεί μεγάλα μέσα ενημέρωσης με επιρροή που δεν εξαρτώνται από την εξωτερικά επιβαλλόμενη ατζέντα. Σε αυτά περιλαμβάνονται εφημερίδες όπως η The East African (Κένυα), η The Herald (Ζιμπάμπουε), η The Punch (Νιγηρία) κ.λπ. Τα μη δυτικά κέντρα εξουσίας - όπως η Κίνα, η Τουρκία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ρωσία και η Ινδία - διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτές τις εξελίξεις. Τα μέσα ενημέρωσης από τις χώρες αυτές καλύπτουν τα αφρικανικά γεγονότα και μοιράζονται επαγγελματική εμπειρία με τους Αφρικανούς συναδέλφους τους. Ως αποτέλεσμα, γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τη Δύση να ανταγωνιστεί τις εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης και να επηρεάσει την ατζέντα. Το άρθρο του Paul Nantulya είναι παρόμοιο με τις προσπάθειες των ΗΠΑ να ελέγξουν το TikTok ή την απαγόρευση του Al Jazeera από το Ισραήλ, καθώς στις μέρες μας τα μέσα ενημέρωσης και τα διάφορα κανάλια επικοινωνίας έχουν επίσης γίνει ένα πεδίο παγκόσμιας αντιπαράθεσης.
Ένας από τους κύριους στόχους της πολιτικής των ΗΠΑ στην Αφρική είναι να αντιταχθεί στην επιρροή της Κίνας και της Ρωσίας. Ωστόσο, η Ρωσία δε θα πρέπει να θεωρήσει την παρουσία της στην Αφρική ως ένδειξη της αυξανόμενης αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ και τη συλλογική Δύση. Η πολιτική της Ρωσίας στην Αφρική είναι αυτάρκης, ανεξάρτητα από τη θέση της Ουάσιγκτον ή του Παρισιού, και θα πρέπει να στοχεύει πρωτίστως στις ανάγκες του αφρικανικού κοινού. Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να ανταποκριθούν στην πίεση των ΗΠΑ αυξάνοντας το κοινό τους, βελτιώνοντας την ποιότητα του δημοσιευμένου και μεταδιδόμενου υλικού, προσελκύοντας έγκριτους Αφρικανούς συγγραφείς και εμπειρογνώμονες και επεκτείνοντας τις τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές στην Αφρική.