 |
| Photo: TASS |
Ahmet Yılmaz* - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Η Τουρκία ήταν μεταξύ των πέντε κορυφαίων φυλακών δημοσιογράφων παγκοσμίως το 2022, μετά το Ιράν, την Κίνα και τη Μιανμάρ, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 14 Δεκεμβρίου από την Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων (CPJ) που εδρεύει στη Νέα Υόρκη. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου για το 2022 των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, η Τουρκία κατατάσσεται στην 149η θέση από 180 χώρες όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου. Οι φυλακές στην Τουρκία είναι γεμάτες πολιτικούς κρατούμενους. Παρόλα αυτά, ο Ερντογάν κατάφερε να εδραιώσει την εξουσία του εκμεταλλευόμενος τις συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ των παγκόσμιων κέντρων ισχύος εκτός της χώρας και τις πολιτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των κομμάτων της αντιπολίτευσης εντός της Τουρκίας. Οι σοβαρές επιπτώσεις της πανδημίας συνέβαλαν στην επιδείνωση της οικονομικής κρίσης στην Τουρκία λόγω κακής διαχείρισης της οικονομίας, ενώ ο ρωσικός πόλεμος στην Ουκρανία άρχισε να οδηγεί σε απαιτήσεις έναντι της Τουρκίας τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Ουκρανία, γεγονός που περιορίζει την ικανότητα ελιγμών του Ερντογάν. Κεκλεισμένων των θυρών, η Ρωσία φαίνεται να απαιτεί από την Τουρκία να ενεργήσει ενάντια στις δυτικές κυρώσεις που της επιβλήθηκαν λόγω του πολέμου της στην Ουκρανία. Από την άλλη πλευρά, οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν προειδοποιητική βολή κατά του Ερντογάν επιβάλλοντας κυρώσεις στον επιχειρηματία κι έμπιστο του Ερντογάν, Sıtkı Ayan με το επιχείρημα ότι το δίκτυό του διευκόλυνε την πώληση πετρελαίου αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων για το Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC).
Για παράδειγμα, ο πρόσφατος ασφαλιστικός κανονισμός της Τουρκικής Ναυτιλιακής Αρχής που είχε ως αποτέλεσμα το μπλοκάρισμα των πετρελαιοφόρων με προορισμό την ΕΕ από τη διέλευση των Τουρκικών Στενών με το πρόσχημα της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας κρίθηκε παράλογο. Η αιτιολόγηση ενός τέτοιου κανονισμού δεν ήταν πειστική γιατί, για παράδειγμα, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις από τον δικό της ναυτιλιακό τομέα, η Τουρκική Ναυτιλιακή Αρχή δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα για την αύξηση της ικανότητας των θαλάσσιων πιλότων, γεγονός που επηρεάζει άμεσα την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας. Επιπλέον, δεν παρήγαγε ένα αυτοματοποιημένο σύστημα βοήθειας πλοήγησης για τον Βόσπορο, το οποίο είπε ότι θα έκανε για ένα έργο γνωστό ως Kanal Istanbul. Επομένως, πιστεύω πως ο νέος κανονισμός σχεδιάστηκε πιθανότατα ως απάντηση στο ανώτατο όριο τιμών της ΕΕ και της G7 για το ρωσικό πετρέλαιο. Ήταν σαν να είχε αρχίσει η Τουρκία να επιβάλλει κυρώσεις στη Δύση ενώ η Δύση προσπαθεί να κάνει το ίδιο πράγμα στη Ρωσία.
Επιπλέον, οι δυτικές χώρες, που δεν ήταν πολύ επικριτικές για τη μη συμμετοχή της Τουρκίας στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, άρχισαν να μιλούν πιο δυνατά τώρα, λέγοντας ότι οι τουρκικές εταιρείες προσφέρουν μια προσωρινή λύση για την προμήθεια ορισμένων προϊόντων διπλής χρήσης στη Ρωσία που τα χρειάζεται για την αμυντική της βιομηχανία, συνέπεια της παράτασης του πολέμου. Αν, όπως ήταν αναμενόμενο, η Ρωσία είχε καταφέρει να νικήσει την Ουκρανία σε σύντομο χρονικό διάστημα, η Ρωσία δε θα χρειαζόταν ανταλλακτικά για τον στρατό της και ο Ερντογάν δε θα είχε αντιμετωπίσει προβλήματα που θέτουν τέτοιο κίνδυνο για τη δύναμή του.
Η Δύση, ειδικά η ΕΕ, και πιο συγκεκριμένα η Γερμανία, πρέπει να πάρει μαθήματα από τις ενεργειακές της σχέσεις με τη Ρωσία του Πούτιν. Η ενεργειακή τους εξάρτηση από τη Ρωσία τους έχει φέρει σε πολύ άσχημη κατάσταση. Ο Πούτιν ηγείται ενός αυταρχικού καθεστώτος που έχει γίνει πιο επιθετικό από την εισβολή στη Γεωργία το 2008. Οι γερμανικές αρχές θα έπρεπε να είχαν προβλέψει ότι μια μέρα θα πλήρωναν το τίμημα για την αγορά φθηνής ενέργειας από έναν αυταρχικό. Αντί να πραγματοποιήσουν την ελπίδα τους να βοηθήσουν στον εκδημοκρατισμό της Ρωσίας, οι οικονομικοί τους δεσμοί με τη Ρωσία ενίσχυσαν την πολεμική μηχανή του Πούτιν. Ελπίζω να μην κάνουν τέτοιο λάθος με τον Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος είχε προ πολλού κάνει την αμετάκλητη επιλογή του να συμμετάσχει στο πρωτάθλημα των διεφθαρμένων, αυταρχικών καθεστώτων και η Τουρκία δεν μπορεί να αναστρέψει αυτή την πορεία αν δεν πέσει η κυβέρνηση Ερντογάν από την εξουσία. Θα προσπαθήσει να πείσει τη Δύση να δώσει την υποστήριξή της, άλλοτε με απειλές και άλλοτε με ελκυστικές προσφορές. Όσο περισσότερο τον ανέχεται η Δύση, τόσο πιο πιθανό είναι να γίνει ένας μικρός Πούτιν.
Ο Ερντογάν προσφέρθηκε πρόσφατα να φέρει το αέριο του Τουρκμενιστάν στην Ευρώπη, ένα έργο που πιθανότατα θα πάρει χρόνια για να υλοποιηθεί. Γνωρίζει πως η ενέργεια είναι ένα κομμάτι στην πανοπλία της Ευρώπης και θέλει να χρησιμοποιήσει τη γεωγραφική θέση της Τουρκίας για να διαπραγματευτεί. Ζητά από τη Δύση να κλείσει τα μάτια στις παράνομες ενέργειες του εντός και εκτός Τουρκίας. Τώρα παλεύει να παραμείνει στην εξουσία και κάνει κάποιες παράνομες ή αβάσιμες κινήσεις για να πετύχει αυτόν τον στόχο. Για παράδειγμα, ο Ερντογάν έχει τον πλήρη έλεγχο του δικαστικού σώματος στην Τουρκία, όπως αποδεικνύεται από την ποινή φυλάκισης και την πολιτική απαγόρευση που επιβλήθηκε στον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης Ekrem İmamoğlu σε μια πολιτικά φορτισμένη δίκη την περασμένη εβδομάδα. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία κατατάσσεται στην 116η θέση από 140 χώρες στον Δείκτη Κράτους Δικαίου του World Justice Project.. Ο İmamoğlu θεωρείται ο ισχυρότερος αντίπαλος του Ερντογάν στις επικείμενες εκλογές εάν παρουσιαστεί ως υποψήφιος πρόεδρος και ως εκ τούτου, ο Ερντογάν προφανώς προσπαθεί να εμποδίσει την υποψηφιότητά του. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η προσπάθειά του να εισβάλει στη βόρεια Συρία για να αποσπάσει την προσοχή του κοινού στην Τουρκία από τη φτωχή οικονομία και να φιμώσει την αντιπολίτευση. Μετά από μια βομβιστική επίθεση στην Κωνσταντινούπολη, η κυβέρνηση του Ερντογάν έσπευσε να κατηγορήσει το παράνομο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) για την επίθεση, η οποία στοίχισε τη ζωή σε έξι ανθρώπους και στη συνέχεια διεξήγαγε αεροπορικές επιδρομές στη βόρεια Συρία σε κουρδικές ομάδες ως αντίποινα. Η Τουρκία απειλεί ακόμη και με χερσαία επίθεση στη βόρεια Συρία. Στη συνέχεια, όμως, ο ύποπτος για τη βομβιστική επίθεση στην Κωνσταντινούπολη διαπιστώθηκε ότι είχε δεσμούς με το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε (ISIL) και τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό, οι κύριοι εχθροί των μαχητών των κουρδικών ομάδων στη Συρία. Υποστηρίχτηκε επίσης πως είχε δεσμούς με έναν αξιωματούχο του MHP. Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) υπό την ηγεσία των Κούρδων αρνήθηκαν ότι είχαν οποιοδήποτε ρόλο στην επίθεση στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Ερντογάν θέλει η Δύση να αλλάξει την προσέγγισή της απέναντι στην Τουρκία, κάτι που κατά τη γνώμη μου σημαίνει να κλείνει τα μάτια στις ενέργειες του διεφθαρμένου καθεστώτος του. Έδωσε αυτό το μήνυμα κυριολεκτικά στην εναρκτήρια ομιλία στο TRT World Forum 2022 στις 11 Δεκεμβρίου: «Οι πρόσφατες κρίσεις αποκάλυψαν πόσο εύθραυστη είναι η αρχιτεκτονική της ασφάλειας και της ευημερίας πάνω στην οποία έχει οικοδομηθεί η Ευρώπη. Η Τουρκία έχει τη δυνατότητα να παίξει βασικό ρόλο στην επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Αλλά πρώτα, η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει την προσέγγισή της προς την Τουρκία, από τις διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, σύμφωνα με το πνεύμα της συμμαχίας και της εταιρικής σχέσης». Και στο τέλος της ομιλίας του τόνισε το ίδιο σημείο και απείλησε: «Δεν υπάρχει λύση σε παγκόσμια και περιφερειακά ζητήματα χωρίς τη συμβολή της Τουρκίας».
Εφόσον το κλείσιμο των ματιών στις ενέργειες του αυταρχικού καθεστώτος του Πούτιν δε λειτούργησε για τη Δύση, το να κάνει το ίδιο για έναν άλλο δικτάτορα δε θα είχε διαφορετικά αποτελέσματα. Και δεν έχει. Επιτρέψτε μου να δώσω μερικά παραδείγματα από τα δεκάδες ζητήματα στα οποία η Δύση δεν απάντησε αποτελεσματικά στον Ερντογάν. Καταρχάς, οι τουρκικοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι είναι γνωστό ότι εμπλέκονται στην παραβίαση των αμερικανικών κυρώσεων στο Ιράν εδώ και σχεδόν εννέα χρόνια. Την ίδια εβδομάδα του 2013 αποκαλύφθηκε το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς στην ιστορία της Τουρκίας σχετικά με την αποφυγή των κυρώσεων στο Ιράν. Ο Ερντογάν αποκάλεσε τότε δύο έρευνες για διαφθορά «πραξικόπημα» εναντίον του και φυλάκισε τους αστυνομικούς και τους εισαγγελείς που συμμετείχαν στις έρευνες. Οι έρευνες τελικά σταμάτησαν από δικαστές που διορίστηκαν από τον Ερντογάν. Υπήρχε πιθανότητα να αναβιώσουν αυτές οι περιπτώσεις στις ΗΠΑ. Ωστόσο, αυτή η ευκαιρία χάθηκε. Η κρατική υπόθεση Halkbank που σχετίζεται με το σκάνδαλο διαφθοράς τέθηκε στο αρχείο κατά την εποχή του Τραμπ, κάτι για το οποίο λέγεται πως ο Ερντογάν εργάστηκε σκληρά. Από εκεί και πέρα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔAΔ) αρνείται να δεχθεί χιλιάδες πιθανές αιτήσεις από τα θύματα της εκκαθάρισης μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία λόγω της μη εξάντλησης των εγχώριων ένδικων μέσων. Ωστόσο, τα δικαστήρια στην Τουρκία έχουν χάσει την ανεξαρτησία τους, η οποία έγινε εμφανής κατά τη διάρκεια της διετούς κατάστασης έκτακτης ανάγκης που κηρύχθηκε μετά την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, όταν η τουρκική κυβέρνηση απάλλαξε περισσότερους από 130.000 δημοσίους υπαλλήλους από τις δουλειές τους με το πρόσχημα ενός αγώνα κατά του πραξικοπήματος. Το ΕΔAΔ θα μπορούσε να είχε επιλέξει να δέχεται αιτήσεις από θύματα εκκαθαρίσεων στην Τουρκία, επειδή τα εγχώρια ένδικα μέσα στη χώρα είναι αναποτελεσματικά,
Επιπλέον, η Ρωσία αποκάλυψε το 2015 ότι ο Ερντογάν και τα μέλη της οικογένειάς του συμμετείχαν άμεσα στο παράνομο εμπόριο πετρελαίου του ISIS στη Συρία. Η ενημέρωση τύπου τους είναι ακόμα διαδικτυακή. Όμως η Δύση έκανε τα στραβά μάτια σε αυτό. Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, αποκαλύφθηκε η παράνομη μεταφορά όπλων από την Τουρκία στο ISIL και σε άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις που συνδέονται με την Αλ Κάιντα στη Συρία. Οι στρατιωτικοί και αστυνομικοί καθώς και οι εισαγγελείς που αποκάλυψαν την παράνομη μεταφορά όπλων στη Συρία βρίσκονται στη φυλακή από το 2014.
Το να κλείσει τα μάτια σε όλα αυτά τα πράγματα έκανε τον Ερντογάν δημοκράτη ή του επέτρεψε να κάνει απατεωνιές; Δεν εμποδίζει τη Φινλανδία και τη Σουηδία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ; Είναι πραγματικά άξια προσοχής τα επιχειρήματά του για την αντίρρηση για την ένταξη αυτών των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ;
Είναι απογοητευτικό όταν η ΕΕ και το ΝΑΤΟ δεν αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις παρανομίες του Ερντογάν και αντ' αυτού τις χρησιμοποιούν απλώς ως μέσα για να τον εκβιάζουν σε ορισμένες περιπτώσεις και να τον ευχαριστούν και να του δίνουν άδικο έπαινο όταν κάνει κάτι που υποτίθεται ότι πρέπει να κάνει. Για παράδειγμα, όταν ο Ερντογάν μπλόκαρε τα πετρελαιοφόρα με προορισμό την ΕΕ, οι ΗΠΑ ενήργησαν για να επιβάλουν κυρώσεις στον επιχειρηματία Ayan. Η Τουρκία έχει αποσυρθεί από το να μπλοκάρει τα πετρελαιοφόρα προς το παρόν, αλλά ο Ερντογάν είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη Ρωσία με κάποιο τρόπο, εκτός εάν λάβει μια πολύ ισχυρή προειδοποίηση από τη Δύση. Από την άλλη πλευρά, πολλοί δυτικοί ηγέτες ευχαρίστησαν την Τουρκία για την απόφασή της να κλείσει τα τουρκικά στενά στα ουκρανικά και ρωσικά πολεμικά πλοία. Του έδωσαν επαίνους που δεν άξιζε γιατί σύμφωνα με το άρθρο 19 της Σύμβασης του Μοντρέ, η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να κλείσει τα στενά στα πολεμικά πλοία χωρών που βρίσκονται σε πόλεμο.
Συνολικά, πρέπει να υπάρξει μια πιο αποφασιστική προσέγγιση όχι μόνο εναντίον του Ερντογάν αλλά και εναντίον όλων των δικτατόρων. Ελπίζω η ΕΕ και το ΝΑΤΟ να μάθουν το μάθημά τους από την υπόθεση Πούτιν και να μην επαναλαμβάνουν πλέον τα ίδια λάθη με τον Ερντογάν. Διαφορετικά, ο Ερντογάν θα τους προκαλέσει προβλήματα με τον ίδιο τρόπο που έχει ο Πούτιν.
* Ο Ahmet Yılmaz έχει μεταπτυχιακό στις στρατηγικές διεθνούς ασφάλειας. Χρησιμοποιεί ψευδώνυμο για λόγους ασφαλείας.