Ahmed Adel, ερευνητής γεωπολιτικής και πολιτικής οικονομίας με έδρα το Κάιρο - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η μόνη άλλη εφικτή διαδρομή για ένα διάδρομο ΕΕ-Κεντρικής Ασίας είναι από την Ελλάδα και την Τουρκία ή τη Μαύρη Θάλασσα προς τον Καύκασο και μετά την Κασπία Θάλασσα. Ωστόσο, δεδομένων των τεράστιων εντάσεων μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ, Ελλάδας και Τουρκίας, και της πραγματικής σύγκρουσης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, αυτή είναι μια περιοχή αστάθειας. Αυτό επίσης δε λαμβάνει υπόψη άλλες συγκρούσεις στην περιφέρεια, όπως η Συρία και το Ιράκ, και ο επί δεκαετίες αγώνας των Κούρδων για ανεξαρτησία. Μια τέτοια αποσταθεροποίηση δημιουργεί υλικοτεχνικά προβλήματα.
Ο Μπορέλ επισκέφθηκε την πόλη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν στις 17 και 18 Νοεμβρίου για να συμμετάσχει στη «Διάσκεψη Συνδεσιμότητας ΕΕ-Κεντρικής Ασίας: Παγκόσμια Πύλη». Εκεί, συζήτησε τις περιφερειακές εταιρικές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και της Κεντρικής Ασίας.
Το κύριο ενδιαφέρον του Ύπατου Εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας στην Κεντρική Ασία, και συγκεκριμένα στο Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Τουρκμενιστάν, είναι οι φυσικοί πόροι. Μαζί με τους πόρους, οι ευρωπαϊκές εταιρείες θέλουν επίσης πρόσβαση σε νέες αγορές. Εξίσου σημαντικό όμως, ο Borrell ελπίζει ότι αυτές οι χώρες θα απομακρυνθούν από τις παραδοσιακές σχέσεις τους με τη Ρωσία και θα έρθουν πιο κοντά στην ΕΕ.
Παρόλο που αυτές οι χώρες θα είναι σίγουρα ενθουσιώδεις να συνεργαστούν περισσότερο με την ΕΕ, αυτό δε θα είναι και δεν μπορεί να γίνει εις βάρος των σχέσεων με τη Μόσχα, καθώς θα είναι αδύνατο να αποκλειστεί πλήρως η Ρωσία από την αποτελεσματική και αποδοτική παράδοση αγαθών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την Κεντρική Ασία.
Η προσπάθεια να απομακρυνθεί εντελώς από τη Μόσχα θα κοστίσει στην Ευρώπη ακόμη πιο ακριβά από τις τρέχουσες κυρώσεις, καθώς η προσπάθεια παράκαμψης της Ρωσίας ως μέρος της εφοδιαστικής μεταφορών θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές των αγαθών.
Ο Μπορέλ παραδέχτηκε πως το σχέδιο της ΕΕ περιλαμβάνει την εκμετάλλευση των τεράστιων δυνατοτήτων της Κεντρικής Ασίας, η οποία αντανακλάται στην παροχή ενέργειας, την προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών και νέους διαδρόμους μεταφορών που είναι ανεξάρτητοι από τη Ρωσία. Παράλληλα, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας διευκρίνισε πως η Ρωσία και η Κίνα εξακολουθούν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην Κεντρική Ασία, ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, οι χώρες αυτής της περιοχής θέλουν να διαφοροποιήσουν τις εμπορικές και οικονομικές σχέσεις και ως εκ τούτου θεωρούν την ΕΕ ως κατάλληλη εταίρο.
Αυτή την στιγμή, ορισμένες αποστολές πρώτων υλών, μετάλλων σπάνιων γαιών και λιπασμάτων φτάνουν στην Ευρώπη από την Κεντρική Ασία, αλλά όχι στις ποσότητες που χρειάζονται. Συγκεκριμένα, πολλά από αυτά τα προϊόντα φτάνουν στην Ευρώπη έχοντας μεταφερθεί μέσω Ρωσίας. Αυτός είναι ο λόγος που ο αποκλεισμός της Ρωσίας από αυτήν την αλυσίδα εφοδιασμού, και ιδιαίτερα από γεωγραφική άποψη, είναι πολύ δύσκολο να γίνει.
Η πιο εφικτή διαδρομή που δεν περιλαμβάνει τη Ρωσία είναι από το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν προς το Αζερμπαϊτζάν, τη Γεωργία και τελικά προς την Τουρκία και την Ελλάδα ή απευθείας μέσω της Μαύρης Θάλασσας προς τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Ωστόσο, απαιτούνται πολύς χρόνος και πόροι για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου, κάτι που σίγουρα δεν είναι εφικτό βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα.
Υπενθυμίζεται πως η ΕΕ προσπάθησε προηγουμένως να δημιουργήσει μια υπερευρασιατική χερσαία γέφυρα μέσω της Τουρκίας και του Νότιου Καυκάσου προς την Κίνα, αλλά αυτό το έργο αποδείχθηκε οικονομικά αναποτελεσματικό καθώς όλα τα έργα διαδρόμου μεταφορών που παρακάμπτουν τη Ρωσία είναι γεμάτα από σημαντικά γεωγραφικά και υλικοτεχνικά εμπόδια.
Ωστόσο, οι Βρυξέλλες δε θα εγκαταλείψουν τις ενεργές προσπάθειες υλοποίησης του έργου του διαδρόμου μεταφορών προς την Κεντρική Ασία που παρακάμπτει τη Ρωσία, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση και την τυφλή υποστήριξή τους στην Ουκρανία. Η ΕΕ έχει ήδη αποδείξει ότι δε θα υποχωρήσει από τις αυτοκαταστροφικές κυρώσεις κατά της Μόσχας και αντίθετα θα βαθύνει τα οικονομικά της δεινά επιβάλλοντας περαιτέρω κυρώσεις.
Επομένως, δεν μπορεί να θεωρηθεί έκπληξη εάν η ΕΕ προχωρήσει στην κατασκευή διαδρόμων που θα αυξήσουν τις τιμές των προϊόντων επειδή η παράδοση παρέκαμψε τη Ρωσία.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι χώρες της Κεντρικής Ασίας μπορεί να ενδιαφέρονται να διαφοροποιήσουν τους οικονομικούς εταίρους τους και να εξετάσουν εναλλακτικές λύσεις, αλλά δε θα εγκαταλείψουν τη συνεργασία τους με τη Ρωσία. Στην πραγματικότητα, είναι πιο πιθανό η Κεντρική Ασία να απομακρυνθεί από την ΕΕ εάν επιμείνουν ότι πρέπει να εφαρμοστούν ορισμένες πολιτικές και αξίες, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της συνεργασίας και των σχέσεων με τη Ρωσία.