Τουρκμέν Τερζί - turkishminute.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο Ερντογάν πρόκειται να μιλήσει στη δεύτερη σύνοδο της συνόδου κορυφής και να εμφανιστεί σε ομαδική φωτογραφία. Ο Τούρκος ηγέτης και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα συζητήσουν μια συμφωνία εξαγωγής σιτηρών που συνήφθη στις 22 Ιουλίου με τη μεσολάβηση της Τουρκίας και των Ηνωμένων Εθνών για την ασφαλή μεταφορά σιτηρών και λιπασμάτων που χρειάζονται απελπιστικά. Οι δύο ηγέτες αναμένεται επίσης να συζητήσουν τις συγκρούσεις στη Συρία και τη Λιβύη κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής.
Ο SCO ιδρύθηκε το 1996 από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, τη Ρωσική Ομοσπονδία, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν και το Καζακστάν για να αφοπλίσει τις παραμεθόριες περιοχές και να ενθαρρύνει την περιφερειακή συνεργασία με το όνομα «Σαγκάη Πέντε». Το Ουζμπεκιστάν εντάχθηκε στον οργανισμό το 2011 και η Ινδία και το Πακιστάν έγιναν πλήρη μέλη το 2017. Το Ιράν ανακοινώθηκε ως το ένατο κράτος μέλος του SCO το 2021, ενώ η Τουρκία, η Σρι Λάνκα, η Καμπότζη, το Νεπάλ, το Αζερμπαϊτζάν, η Αρμενία, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και Το Κατάρ έχουν γίνει Εταίροι Διαλόγου. Το Αφγανιστάν, η Μογγολία και η Λευκορωσία έχουν επίσης αποκτήσει καθεστώς παρατηρητή στον SCO.
Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν, το οποίο ανήλθε στην εξουσία το 2002, υποστήριξε την ένταξη της χώρας στην ΕΕ και τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις κατά την πρώτη δεκαετία της διακυβέρνησής του. Ωστόσο, η διοίκηση του AKP άρχισε να δείχνει σημάδια αυξανόμενου αυταρχισμού το 2011, όταν ο Ερντογάν άρχισε να δείχνει όλο και λιγότερη ανοχή προς τους αντιπάλους και τους επικριτές του. Δεν είναι τυχαίο πως ο Ερντογάν άρχισε να αναφέρει την ένταξη στον SCO στις αρχές του 2013, αρκετούς μήνες πριν βρεθεί αντιμέτωπος με ένα κύμα διαδηλώσεων και εμφυλίων αναταραχών κατά της διακυβέρνησής του που έλαβε χώρα το καλοκαίρι του ίδιου έτους λόγω των σχεδίων της κυβέρνησής του να κατεδαφίσει το Πάρκο Gezi στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης. Οι Τούρκοι εισαγγελείς ξεκίνησαν επίσης μαζικές έρευνες διαφθοράς στις οποίες εμπλέκεται ο στενός κύκλος του Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένου του γιου του Μπιλάλ Ερντογάν, στις 17 και 25 Δεκεμβρίου 2013. Ο Ερντογάν απέρριψε τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί ισχυριζόμενος ότι ήταν έργο μερικών λεηλατούντων και διέταξε την αστυνομία να καταστείλει τα πλήθη με τη βία. Μέσω της πολιτικής εξουσίας, κατάφερε να σταματήσει όλες τις έρευνες για διαφθορά εναντίον μελών της κυβέρνησης φυλακίζοντας τους αστυνομικούς και τους εισαγγελείς που διεξήγαγαν τις έρευνες.
Ο τότε πρωθυπουργός Ερντογάν αποκάλυψε την κρυφή του ατζέντα για να πάρει την Τουρκία στο πλευρό της Κίνας και της Ρωσίας, λέγοντας σε συνέντευξή του σε τουρκικό τηλεοπτικό σταθμό τον Ιούλιο ότι «έκανα πλάκα με τον Πούτιν στη Ρωσία. Μας κάνετε παρέα κατά καιρούς, ρωτώντας τι κάνουμε με την ΕΕ. Έτσι, αστειεύτηκα μαζί του πως τώρα μπορεί να μας πάρει στους Πέντε της Σαγκάης και θα επανεξετάσουμε την ΕΕ». Ο Ερντογάν σχολίασε τότε ότι η Σαγκάη Πέντε ήταν πιο ισχυρή και ανώτερη και πως η Τουρκία είχε περισσότερες κοινές αξίες με τα μέλη του SCO παρά με τα κράτη της ΕΕ.
Η Τουρκία υπέβαλε αίτηση για ένταξη στον SCO ως φιλοξενούμενο μέλος το 2007, το 2009 και το 2010, αλλά δεν έλαβε θετική απάντηση. Στη συνέχεια, η Άγκυρα υπέβαλε αίτηση για «Κατάσταση εταιρικής σχέσης διαλόγου» στις 23 Μαρτίου 2011. Ο SCO ενέκρινε τελικά την αίτηση της Τουρκίας να γίνει Εταίρος Διαλόγου στη σύνοδο κορυφής των αρχηγών κρατών της SCO στο Πεκίνο τον Ιούνιο του 2012.
Η Τουρκία είναι σύμμαχος του ΝΑΤΟ και ανταγωνίζεται την Κίνα και τη Ρωσία στην Κεντρική Ασία. Φαίνεται ότι η πλήρης ένταξη της Τουρκίας στον SCO δεν είναι ρεαλιστική βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, η Τουρκία κατέχει μια μοναδική θέση μεταξύ των εταίρων διαλόγου στο SCO, καθώς οι Τούρκοι μοιράζονται πολιτιστικούς, ιστορικούς, γλωσσικούς και εθνοτικούς δεσμούς με τις χώρες της Κεντρικής Ασίας, Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν και Κιργιστάν, οι οποίες είναι όλες πλήρη μέλη του SCO.
Δεδομένου ότι η Τουρκία άλλαξε σιγά-σιγά κατεύθυνση από τις ευρωπαϊκές χώρες, η εξωτερική πολιτική του AKP έχει αναπροσανατολιστεί σε μεγάλο βαθμό προς την Αφρική και την Κεντρική Ασία. Ο Ερντογάν έχει κάνει περισσότερες επισκέψεις στην Αφρική από οποιονδήποτε άλλο μη Αφρικανό ηγέτη και επισκέπτεται συχνά την Κεντρική Ασία. Ο Ερντογάν δεν επιδιώκει πλέον την παραδοσιακή κοσμική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας στην Κεντρική Ασία, καθώς αυτές οι χώρες ήταν μέρος της κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης και οι ηγέτες τους ίδρυσαν κοσμικά κράτη μετά τη διάλυση της σοβιετικής κυριαρχίας το 1991. Ωστόσο, οι ισχυροί ηγέτες των τουρκικών χωρών της Κεντρικής Ασίας είτε πέθαναν είτε δε βρίσκονται πλέον στην εξουσία, με αποτέλεσμα η περιοχή να γίνεται όλο και πιο επιρρεπής στην παρέμβαση του Ερντογάν. Ο ηγέτης του Καζακστάν, μέλος του SCO, Nursultan Nazarbayev, και ο ιδρυτής του Ουζμπεκιστάν, Islam Karimov, που κυβέρνησε τη χώρα από το 1989 μέχρι το θάνατό του το 2016, δε βρίσκονται πλέον στην εξουσία. Η Τουρκία είχε ισχυρές σχέσεις με το Καζακστάν και την Κιργιζία από τότε που αυτές οι χώρες απέκτησαν την ανεξαρτησία τους από τη σοβιετική κυριαρχία. Ωστόσο, η περίπτωση του Ουζμπεκιστάν ήταν διαφορετική. Ο Καρίμοφ ήταν πολύ καχύποπτος με τους Τούρκους ηγέτες αφού η Άγκυρα δεν εξέδωσε εξόριστους Ουζμπεκιστάν της αντιπολίτευσης τη δεκαετία του 1990. Η Τουρκία τάχθηκε επίσης στο πλευρό των Ηνωμένων Εθνών καταδικάζοντας την Τασκένδη για τη σφαγή στο Andijan το 2005 κατά την οποία η κυβέρνηση Καρίμοφ σκότωσε διαδηλωτές. Ο Ερντογάν κατάφερε τώρα να δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς με τον σημερινό ηγέτη του Ουζμπεκιστάν, Shavkat Mirziyoyev, ο οποίος ανήλθε στην εξουσία τονΣεπτέμβριο του 2016 μετά το θάνατο του Karimov. Η Τουρκία και το Ουζμπεκιστάν καθιέρωσαν την «Συνολική Στρατηγική Συνεργασία» και το διμερές εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών ξεπέρασε τα 3,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021.
Η Τουρκία έχει ισχυρούς επιχειρηματικούς δεσμούς με όλα τα μέλη του SCO, αλλά ο SCO δεν είναι ούτε μια στρατιωτική αμυντική συμμαχία ανάλογη με το ΝΑΤΟ ούτε μια πολιτική και οικονομική συμμαχία όπως στην περίπτωση της ΕΕ. Οι δραστηριότητες του SCO παραμένουν κατά κύριο λόγο στο επίπεδο του σχεδιασμού και δεν επεκτείνονται στην εφαρμογή για τη διάχυση πιθανών συνοριακών συγκρούσεων.
Τα ισχυρά μέλη του SCO, η Κίνα και η Ρωσία ήταν πάντα πρόθυμες να δημιουργήσουν στενούς δεσμούς με την στρατηγικής σημασίας Τουρκία, ελπίζοντας να κρατήσουν αυτό το μέλος του ΝΑΤΟ στο πλευρό τους. Ωστόσο, αυτές οι δυνάμεις ανταγωνίζονται την Τουρκία στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας για οικονομική και πολιτική δύναμη. Επιπλέον, η κριτική της Τουρκίας στην κυβέρνηση του Πεκίνου για την καταστολή των Ουιγούρων έχει οδηγήσει σε κάποιο βαθμό έντασης μεταξύ των δύο χωρών. Ο κύριος στόχος του Ερντογάν είναι να δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς με τις τουρκικές χώρες της Κεντρικής Ασίας αλλά όχι να συνεργαστεί με τη Μόσχα ή το Πεκίνο στην περιοχή. Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν παραμένει σοβαρός σχετικά με την προσπάθεια της Τουρκίας για ένταξη στον SCO, προκειμένου να του επιτρέψει να εφαρμόσει τα σχέδιά του για την Τουρκία με σιδερένια πυγμή, όπως κάνουν οι περισσότεροι ηγέτες χωρών του SCO.
