 |
| geralt / pixabay |
Ακούσαμε τις τελευταίες ημέρες τον πρωθυπουργό να εκφράζεται με μεγάλη αισιοδοξία για τις επιδόσεις της Ελληνικής οικονομίας αλλά και για το μέλλον της. Όπως είχαμε επισημάνει πολύ πριν, η Ελληνική οικονομία παρά κάποιες επιτυχίες της όπως ήταν η αποπληρωμή του χρέους στο ΔΝΤ, η άρση της εποπτείας και η άνοδος των φορολογικών εσόδων, εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση μεγάλου κινδύνου.
Του Στέλιου Φενέκου
υποναυάρχου ε.α., προέδρου Κοινωνίας Αξιών
Ας δούμε γιατί:
1. Σημαντικοί Μακρο-Οικονομικοί δείκτες
..... 2019 2020 2021 2022
GDP growth (%) ....1.8 -9 8.3 3.2
Inflation (yearly average, %) ..0.3 -1.3 1.2 5.3
Budget balance (% GDP) ..1.1 -10.1 -9.6 -4.2
Current account balance (% GDP) -1.5 -6.6 -4.5 -4.8
Public debt (% GDP) 180.6 206.4 197.4 192
2. ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ
α) Πολύ υψηλό δημόσιο χρέος
β) Πολύ κακής ποιότητας τραπεζικό χαρτοφυλάκιο, υψηλό επίπεδο μη εξυπηρετούμενων δανείων
γ) Δύσχρηστη γραφειοκρατία και δικαστικό σύστημα
δ) Κακή διαφοροποίηση βιομηχανίας, συντριπτική εξάρτηση από τον τουρισμό
ε) Αυξάνονται οι ανησυχίες για την ασφάλεια έναντι της Τουρκίας
στ) Χαμηλή συμμετοχή στην εργασία και έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων
ζ) Χαμηλή δυναμικότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ισχυρή εξάρτηση από εισαγωγές υδρογονανθράκων
3. ΙΣΧΥΡΑ ΣΗΜΕΙΑ
α) ευρωπαϊκή οικονομική στήριξη, τόσο δημοσιονομική όσο και νομισματική
β) Ταχεία βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος.
γ) Παρά τους αντίθετους πληθωριστικούς ανέμους, η ανάπτυξη εκτιμάται να είναι πάνω από 3%
4. Πριν από τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, η ελληνική οικονομία αναμενόταν να συνεχίσει την μεγάλη ανάκαμψη μετά την πανδημία το 2022. Όμως οι επιπτώσεις από τον πόλεμο και από τις επιβληθείσες
κυρώσεις στην Ρωσία οδήγησαν σε αναθεώρηση προς τα κάτω την αύξηση του ΑΕΠ για το 2022. Η συνολική εξάρτησή της Ελλάδος από τους υδρογονάνθρακες είναι σημαντική (51% στο πετρέλαιο, 21% στο φυσικό αέριο). Ως εκ τούτου, η ελληνική οικονομία νοιώθει και θα συνεχίσει να νοιώθει την επίδραση των υψηλότερων τιμών της ενέργειας.
5. Οι εταιρείες θα αντιμετωπίσουν αυξημένες πιέσεις κόστους, χαμηλότερα περιθώρια κέρδους και υψηλότερη αβεβαιότητα, τα οποία θα επηρεάσουν αρνητικά τις ιδιωτικές επενδύσεις.
6. Ωστόσο, χάρη στην δυναμική ανάπτυξης που υπήρξε το 2021 και τις δημόσιες επενδύσεις που έγιναν, το ΑΕΠ θα συνεχίσει να αυξάνεται όπως φαίνεται στον πίνακα.
7. Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ, με επιχορηγήσεις και δάνεια που ανέρχονται περίπου στο 18% του ΑΕΠ του 2019 την περίοδο 2021-2027, θα παραμείνει βασικός πυλώνας της οικονομικής ανάπτυξης. Αυτά τα κεφάλαια θα χρησιμοποιηθούν, για παράδειγμα, για την ενίσχυση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας (ιδιαίτερα στα νησιά) την ενίσχυση της ψηφιοποίησης, συμπεριλαμβανομένου του έργου υπερταχείας ευρυζωνικότητας ύψους 870 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ως εκ τούτου, οι ιδιωτικές επενδύσεις εκτιμάται ότι έχουν περιβάλλον να δράσουν θετικά για την οικονομία.
8. Ωστόσο, οι ελληνικές τράπεζες θα παραμείνουν προσεκτικές στη χρηματοδότησή τους καθώς το 20% του συνόλου των δανείων τους εξακολουθεί να είναι μη εξυπηρετούμενα, παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις. Η αγορά εργασίας συνεχίζει να βελτιώνεται, με την ανεργία κάτω από το όριο του 12%. Ωστόσο, η αύξηση των μισθών παραμένει ανεπαρκής.
9. Ο πληθωρισμός που ανεβαίνει (όπως είχε έγκαιρα προβλεφθεί) επηρεάζει αρνητικά την αγοραστική δύναμη. Οι προοπτικές για ανάπτυξη της ιδιωτικής κατανάλωσης (70% του ΑΕΠ) είναι μέτριες, παρά τα δημοσιονομικά μέτρα που λαμβάνονται για να αμβλύνουν το πλήγμα.
10. Η επιστροφή σε ρυθμούς δυναμικής ανάπτυξης για το 2023 εξαρτάται εν πολλοίς από την έκβαση του πολέμου και των συναφών κυρώσεων, και όπως φαίνεται η κρίση θα συνεχιστεί με μεγάλη επίδραση και αβεβαιότητα στην οικονομία.
11. Οι επιδόσεις του τουριστικού τομέα αναμένεται να συνεχίσουν να βελτιώνονται.
Ο κλάδος των μεταφορών θα συνεχίσει να επωφελείται από την υπερβολική παγκόσμια ζήτηση στην αγορά μεταφορών και logistics. Η συμβολή των καθαρών εξαγωγών στο εμπορικό ισοζύγιο αναμένεται να είναι αυξημένη.
12. Η ενεργειακή κρίση έχει επηρεάσει αρνητικά το χρονοδιάγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης της κυβέρνησης. Η στασιμότητα αυτή στα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, τα ελλείμματα, η αύξηση των επιτοκίων και η αλλαγή πολιτικής της ΕΚΤ εκτιμάται ότι θα επιδεινώσουν το βάρος του χρέους
13. Από τον Σεπτέμβριο του 2021 έως την έναρξη της κρίσης στην Ουκρανία, οι επιδοτήσεις για τα νοικοκυριά αυξήθηκαν από 9 ευρώ/μεγαβατώρα σε 42 και 180 για ευάλωτα νοικοκυριά (η αντίστοιχη επιδότηση είναι 65 ευρώ για τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως κλάδου). Αυτό συνδυάζεται με διευρυμένες εκπτώσεις από τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού. Επιπλέον, η κυβέρνηση ανακοίνωσε περαιτέρω μέτρα φορολογικής ελάφρυνσης και μελλοντική αύξηση του προγράμματος αμυντικών δαπανών. Αυτά όλα επιβαρύνουν και θα επιβαρύνουν κι’ άλλο τα δημοσιονομικά έξοδα.
14. Αν και οι τάσεις στα φορολογικά έσοδα αναμένεται να παραμείνουν ευνοϊκές με αποτέλεσμα στην αναμενόμενη αύξηση του ΑΕΠ, εν τούτοις τα δημόσια οικονομικά εξακολουθούν να είναι ελλειμματικά, με την Ελλάδα να παραμένει μακράν το πιο χρεωμένο κράτος στην Ευρώπη. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του χρέους ανήκει σε επίσημους πιστωτές, και σημαντικό ρόλο παίζει η διατήρηση της εμπιστοσύνη τους στη μεταρρυθμιστική πολιτική της κυβέρνησης.
15. Για τη χώρα μας ο ΟΟΣΑ εκτιμάει ανάπτυξη 2,8% για φέτος και 2,5% το 2023, μετά την επίδοση του 8,3% το 2021. Ωστόσο η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε πρόσφατα ότι ο ρυθμός ανάπτυξης κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022 διαμορφώθηκε στο 7%, ενώ ο προϋπολογισμός προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ 3,1% εφέτος και ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε ανάπτυξη 3,1%.
16. Καθώς ο πληθωρισμός αυξάνεται σε όλη την ΕΕ, η ΕΚΤ αναγκάζεται να αλλάξει την πολιτική της προς μια πιο αυστηρή στάση (και με ετοιμότητα αντίδρασης στην αγορά ομολόγων), οι πιέσεις για την εξυπηρέτηση του χρέους θα γίνονται όλο και μεγαλύτερες.
17. Η διευκολυντική ενιαία νομισματική πολιτικής της ΕΚΤ συνεπώς αναμένεται να γίνει πιο αυστηρή. Η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ είπε και επίσημα τέλος στο «δωρεάν χρήμα», αλλάζοντας την επιτοκιακή πολιτική λόγω των πληθωριστικών πιέσεων που μαστίζουν όλη την Ευρώπη. Η πρώτη αύξηση που θα πραγματοποιηθεί στο τέλος Ιουλίου, οι δύο επόμενες που κατά πάσα πιθανότητα θα γίνουν εντός του έτους και με ενδεχόμενο συνέχισής της αύξησης τους εντός του 2023.
18. Το κόστος δανεισμού στην Ελλάδα είναι ήδη από τα υψηλότερα στην ευρωζώνη, τόσο για επιχειρήσεις όσο και για νοικοκυριά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, οι διαφορές είναι μεγαλύτερες στα σχετικά μικρά επιχειρηματικά δάνεια, τα δάνεια δηλαδή ποσών κάτω του 1 εκατ. ευρώ. Τον Μάρτιο 2022 το επιτόκιο των δανείων αυτών στην Ελλάδα ήταν 3,90%, ενώ ο μέσος όρος στη ζώνη του ευρώ ήταν 1,68%, δηλαδή 2,22 εκατοστιαίες μονάδες χαμηλότερα και τα νέα στοιχεία για τους επόμενους μήνες αναμένεται να είναι αυξημένα.
19. Θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψη ότι η εκλογική περιπέτεια στην οποία θα μπει η Ελλάδα με την απλή αναλογική και την πιθανότητα νέων εκλογών και αδύναμων κυβερνήσεων συνεργασίας, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά επί τα χείρω την οικονομία της χώρας.
20. Στο γεωπολιτικό μέτωπο, η μεγάλη πρόκληση είναι η πιθανότητα μιας σύγκρουσης με την Τουρκία, και η αύξηση των μεταναστευτικών πιέσεων, που ήδη επηρεάζουν σημαντικά την Ελληνική οικονομία, πόσο μάλλον όταν η χώρα αναγκάζεται να αυξήσει κατά πολύ περισσότερο από τις σημερινές δυνατότητες της τις αμυντικές δαπάνες.
Τα έξοδα αυτά εν πολλοίς μετακυλίονται για το μέλλον επιβαρύνοντας το δημόσιο χρέος, εάν δεν επιτευχθούν πολύ μεγάλοι ρυθμοί ανάπτυξης την επόμενη δεκαετία.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
Οι κίνδυνοι για την Ελληνική οικονομία εξακολουθούν να είναι πολύ μεγάλοι παρά τα θετικά σημεία που επιτεύχθηκαν.
Η επιδοματική πολιτική δεν δίνει βιώσιμες λύσεις στα σημερινά προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί λόγω του πληθωρισμού, της αύξησης του ενεργειακού κόστους, της διαφαινόμενης έλλειψης ρευστότητας και της αύξησης του κόστους χρήματος.