 |
| baykartech.com |
ecfr.eu - Federico Borsari / Παρουσίαση Freepen.gr
Ωστόσο, παρ' όλη τη συζήτηση για τις στρατιωτικές δυνατότητες των τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, οι πιο σημαντικές επιπτώσεις τους μπορεί να είναι οι οικονομικές ευκαιρίες και η πολιτική μόχλευση που έχουν προσφέρει στην Τουρκία. Χάρη στην αποτελεσματικότητά τους και την οικονομική προσιτότητά τους, τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν εξελιχθεί από καθαρά στρατιωτικό πλεονέκτημα σε αναπόσπαστο στοιχείο της στρατηγικής εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας. Εάν οι Ευρωπαίοι θέλουν να προσαρμοστούν σε αυτή τη στρατηγική, θα πρέπει να καταλάβουν πώς η Τουρκία αντλεί στρατιωτικά και διπλωματικά οφέλη από τα drones της.
Χαμηλό κόστος, υψηλή ανταμοιβή
Τα drones αποτελούν σημαντικό πλεονέκτημα για την Άγκυρα στην επιθετική και επεκτατική εξωτερική πολιτική που ακολούθησε τα τελευταία χρόνια. Η Τουρκία έχει επιδείξει τις δυνατότητες των αυτόχθονων μη επανδρωμένων αεροσκαφών της στο πεδίο της μάχης με προπαγανδιστικά βίντεο υψηλής απήχησης. Αυτά τα συστήματα βοήθησαν την Τουρκία να ξεφύγει από χρόνια περιφερειακής απομόνωσης και αδράνειας εξωτερικής πολιτικής για να ενισχύσει τις υπάρχουσες συνεργασίες της και να δημιουργήσει νέες.
Τα τουρκικά drones είναι φθηνά όσο και αποτελεσματικά. Ένα TB2 κοστίζει περίπου 5 εκατομμύρια δολάρια – σε σύγκριση με 20 εκατομμύρια δολάρια για ένα αμερικανικής κατασκευής MQ-9 Reaper και 28 εκατομμύρια δολάρια για ένα πιο προηγμένο Protector RG Mk 1 αμερικανικής κατασκευής (το οποίο σύντομα θα τεθεί σε λειτουργία με τη Βρετανική Βασιλική Αεροπορία). Σε αντίθεση με άλλα μοντέλα χαμηλού κόστους, όπως το κινεζικό Wing Loong, τα drones της Τουρκίας παρέχουν όλες τις δυνατότητες των δυτικών σε ένα κλάσμα της τιμής. Έτσι, όπως ήταν αναμενόμενο, η Τουρκία έχει αποκτήσει εξέχοντα ρόλο σε έναν τομέα που προηγουμένως κυριαρχούσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ και η Κίνα. Ο κατάλογος των χωρών που χρησιμοποιούν τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη αυξήθηκε γρήγορα σε εννέα, ενώ άλλες 16 – συμπεριλαμβανομένων των μελών του ΝΑΤΟ όπως η Πολωνία, η Λετονία, ακόμη και το Ηνωμένο Βασίλειο – έχουν κάνει παραγγελίες στην Baykar ή έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να το πράξουν. Αυτό έχει ενισχύσει την αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας και την οικονομία της που πλήττεται από την κρίση ευρύτερα. Μέχρι στιγμής, τα drones έχουν πραγματοποιήσει πωλήσεις τουλάχιστον 700 εκατομμυρίων δολαρίων από τουρκικές αμυντικές εταιρείες και έχουν οδηγήσει επιπλέον 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε τουρκικές αμυντικές εξαγωγές. [1]
Τα οικονομικά οφέλη από τα εγχώρια μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Τουρκίας αντιστάθμισαν εν μέρει την αμφισβητήσιμη απόφασή της να αποκτήσει το σύστημα αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία το 2019 – που οδήγησε στον αποκλεισμό της Άγκυρας από το πρόγραμμα μαχητικών F-35 υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, τεράστιο οικονομικές απώλειες και ένα μακροπρόθεσμο χάσμα ικανότητας για την τουρκική αεροπορία. Πράγματι, η διαμάχη για το F35 ώθησε την Τουρκία στην ανάπτυξη πιο προηγμένων συστημάτων drones, διασφαλίζοντας τη θέση της στον τομέα για τα επόμενα χρόνια.
Η διπλωματία των drones συχνά οδηγεί σε επικερδείς, μακροπρόθεσμες συνεργασίες που βασίζονται στην παροχή ανταλλακτικών, πυρομαχικών, εκπαίδευσης και άλλης τεχνικής βοήθειας. Η αναπτυσσόμενη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Ουκρανίας αποτελεί παράδειγμα αυτού. Η Τουρκία αγοράζει πλέον ουκρανικούς κινητήρες, ενώ τα δύο κράτη συνεργάζονται στενά για έρευνα και ανάπτυξη. Η Άγκυρα έχει επίσης χρησιμοποιήσει drones για να αναπτύξει βασικές πτυχές της πολιτικής της για την Αφρική. Μέσω της διπλωματίας των drones, η Τουρκία έχει ενισχύσει τις σχέσεις υψηλού επιπέδου με την Αιθιοπία και το Μαρόκο, χώρες στις οποίες έχει σημαντικά οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα.
Μεγάλη δύναμη, μεγάλη ευθύνη
Ωστόσο, η στρατιωτικοποιημένη και κερδοσκοπική πολιτική της Τουρκίας για τα drones έχει δημιουργήσει επίσης προβλήματα. Ενώ τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη συνέβαλαν σε αποφασιστικές νίκες στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ (όπου το Αζερμπαϊτζάν νίκησε την Αρμενία σε πόλεμο 44 ημερών), δεν μπόρεσαν να το κάνουν σε συγκρούσεις όπως αυτές στο Ντονμπάς και τη Δυτική Σαχάρα. Τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν εισαγάγει περαιτέρω αποσταθεροποιητικές δυναμικές σε ήδη περίπλοκες περιοχές, έχουν τείνει τις σχέσεις της Τουρκίας με σημαντικές δυνάμεις όπως η Αλγερία και η Ρωσία και έχουν δημιουργήσει περιπλοκές για τις πολυμερείς πρωτοβουλίες του ΝΑΤΟ και της Δύσης.
Για παράδειγμα, οι πωλήσεις τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Αιθιοπία κέρδισαν τους φίλους της Άγκυρας στην Αντίς Αμπέμπα με το κόστος της σκληρής, λεπτής προσέγγισής της με το Κάιρο – το οποίο αντιτίθεται στα σχέδια της Αιθιοπίας για κατασκευή φράγματος στον Νείλο. Επιπλέον, καθώς τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη αναλαμβάνουν όλο και πιο σημαντικό ρόλο στις τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις, υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος να εμπλακούν σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – όπως επιβεβαιώνεται από αρκετές αναφορές για απώλειες αμάχων κατά τις πρόσφατες επιχειρήσεις της Τουρκίας εναντίον του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν και των συνδεδεμένων ομάδων στη Συρία και στο βόρειο Ιράκ.
Επιπλέον, η Άγκυρα δεν μπορεί να ελέγξει πώς χρησιμοποιούνται τα drones της από τις χώρες που τα αγοράζουν. Έτσι, η πολιτική εξαγωγής drones της Τουρκίας χωρίς αμφιβολίες θα μπορούσε να βλάψει τη διεθνή της φήμη – καθώς η χώρα στη χειρότερη επιρρίπτει την ευθύνη ή στην καλύτερη περίπτωση δημιουργεί κακή οπτική για τη διανομή όπλων που τόσο εύκολα προσφέρεται για εγκλήματα πολέμου. Τα κράτη χρησιμοποιούν drones όχι μόνο για να υποστηρίξουν συμμάχους και να κάνουν νέους φίλους, αλλά και για να εξαναγκάσουν τους ανταγωνιστές και να περιορίσουν τις επιλογές τους να ανταποκριθούν. Πράγματι, η ανάπτυξη μη επανδρωμένων αεροσκαφών της χώρας πάνω από την ανατολική Μεσόγειο αύξησε τις εντάσεις στην περιοχή. Ως εκ τούτου, είναι προς το συμφέρον της Άγκυρας να εφαρμόσει αποτελεσματικούς μηχανισμούς εποπτείας και πρότυπα λογοδοσίας στη χρήση και την εξαγωγή τεχνολογίας drones.
Συνέπειες για την Ευρώπη
Η ανάπτυξη της τουρκικής διπλωματίας των drones κρύβει στρατιωτικά και διπλωματικά μαθήματα για την Ευρώπη. Στρατιωτικά, η Άγκυρα πρωτοστάτησε σε ένα καινοτόμο δόγμα ανάπτυξης drones ως πολλαπλασιαστών δυνάμεων για χερσαίες επιχειρήσεις και ως φθηνού μέσου για τη συλλογή πληροφοριών και την εξουδετέρωση των εχθρικών αμυνών. Αυτό βοήθησε την Τουρκία να ενισχύσει τους τοπικούς πληρεξούσιους γρήγορα και εύκολα και να διεξάγει ελαφριές στρατιωτικές εκστρατείες – λόγω του γεγονότος πως τα drones είναι εύκολα στη μεταφορά και συχνά επιτρέπουν στον χρήστη να επιφέρει αρκετά υψηλό ποσοστό φθοράς. Πράγματι, η Τουρκία είναι απλώς ο πιο πρόσφατος και πιο επιτυχημένος υιοθέτης μιας τεχνολογίας που, λόγω της διάδοσής της, συμβάλλει στην αποδυνάμωση της δυτικής στρατιωτικής ηγεμονίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της πρέπει να χαρτογραφήσουν τις γεωπολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις των drones, και να ενσωματώσουν αποτελεσματικά τις αξιολογήσεις τους για αυτήν την τεχνολογία στις αμυντικές στρατηγικές τους.
Γεωπολιτικά, η Τουρκία έχει δείξει πώς τα drones μπορούν να αποτελέσουν ισχυρό πλεονέκτημα εξωτερικής πολιτικής. Αυτή η τεχνολογία έχει βοηθήσει τη χώρα να εξαναγκάσει τους γεωπολιτικούς της αντιπάλους και να διεξάγει στρατιωτικές επιχειρήσεις όπου κάποτε μπορεί να ήταν πολύ δαπανηρό και επικίνδυνο να το κάνει. Καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες αγωνίζονται να δημιουργήσουν συνεργασίες στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, και καθώς οι ΗΠΑ στρέφονται προς την Ασία, η Τουρκία έχει δείξει πώς οι επενδύσεις σε δυνατότητες drones μπορούν να εμποδίσουν τους εταίρους της να αναζητήσουν νέους συμμάχους. Η εξάπλωση των drones μπορεί να κάνει τον κόσμο πιο πολυπολικό και πιο ανασφαλή, αλλά, σε αυτό το στάδιο, η διαδικασία είναι μη αναστρέψιμη. Αντίστοιχα, τα ευρωπαϊκά κράτη θα πρέπει να επενδύσουν περισσότερους πόρους σε αυτήν την τεχνολογία και να μην επιτρέψουν στους ανταγωνιστές τους να συνεχίσουν να κυριαρχούν στον τομέα – και θα πρέπει επίσης να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να γίνουν ηγέτες στη ρύθμιση της τεχνολογίας των drones.
Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα modus vivendi με την Άγκυρα που προωθεί την υπεύθυνη εξαγωγή και χρήση drones. Δημιουργώντας αποτελεσματικά μέτρα εποπτείας και ένα κοινό σύνολο κατευθυντήριων γραμμών με βάση το διεθνές δίκαιο και τα ανθρωπιστικά πρότυπα για την προστασία των αμάχων, η Τουρκία και η Ευρώπη θα μπορούσαν να διαμορφώσουν τη δημόσια συζήτηση σχετικά με την τεχνολογία των μη επανδρωμένων οχημάτων και τις στρατιωτικές της επιπτώσεις ενώ παράλληλα θα ενθαρρύνουν στενότερη συνεργασία μεταξύ τους για την ανάπτυξη τεχνολογίας drones. Το ΝΑΤΟ μπορεί να προσφέρει ένα ιδανικό φόρουμ για τέτοιες πρωτοβουλίες – δεδομένου πως ορισμένα μέλη της συμμαχίας έχουν αγοράσει τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και ότι η Τουρκία έχει συμφέρον να ξαναεμπλακεί πλήρως στην αμυντική συνεργασία με τους δυτικούς εταίρους της. Μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε επίσης να διευκολύνει την προσέγγιση μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και της Τουρκίας, και θα μπορούσε να αποθαρρύνει την Άγκυρα από τη χρήση drones για να αποκτήσει στρατηγικό πλεονέκτημα στη γειτονιά της ΕΕ. Αν δεν γίνει αυτό, θα διευρυνθεί το χάσμα μεταξύ Άγκυρας και Ευρώπης σε μια εποχή που η αυξανόμενη αστάθεια κοντά στην πατρίδα και η αυξανόμενη γεωπολιτική πίεση από τη Ρωσία και την Κίνα καθιστούν τη συνεργασία και τη συνοχή ολοένα και πιο αναγκαία.
___________
[1] Εκτιμήσεις με βάση τους υπολογισμούς του συγγραφέα.