 |
| σκίτσο με ΑΙ |
Του Στρατή Μαζίδη
Καταρχάς, δεν μπορεί να θεωρείται βέβαιο ότι η πρωτοβουλία αυτή θα οδηγήσει σε αποτέλεσμα, καθώς οι εθνικοί και προσωπικοί στόχοι των ηγετών συχνά υπερβαίνουν τον στόχο της ειρήνης.
Ο οικοδεσπότης, Ντόναλντ Τραμπ, κινήθηκε σε δύο άξονες: από τη μία ως επιχειρηματίας, που βλέπει την υπόθεση της Ουκρανίας να έχει μετατραπεί σε ζημιογόνο «επένδυση» μετά από 11 χρόνια πολέμου· από την άλλη ως showman, επαναλαμβάνοντας διαρκώς πως έχει «τερματίσει έξι πολέμους» με φόντο το σύνθημα pursuing peace. Χωρίς να διευκρινίζει ποιες συγκρούσεις εννοούσε, ο Τραμπ έδειξε ότι προτιμά την εικόνα ενός ειρηνοποιού, παρά το βάθος μιας στρατηγικής.
Η πιο δύσκολη θέση ήταν εκείνη του Βολοντιμίρ Ζελένσκι. Η στρατηγική του έχει αποδειχθεί αδιέξοδη: ήδη του παρουσιάστηκε στον Λευκό Οίκο χάρτης που αποτυπώνει το 1/5 της χώρας υπό ρωσικό έλεγχο, με το ενδεχόμενο ανταλλαγής εδαφών να βρίσκεται στο τραπέζι. Δεν πρέπει να λησμονείται ότι ήδη από τα τέλη του 2021 το Κίεβο είχε συγκεντρώσει στρατεύματα στο Ντονμπάς, προετοιμαζόμενο για επέμβαση στις τότε «Λαϊκές Δημοκρατίες» Ντονέτσκ και Λουχάνσκ. Η επιλογή εκείνη, με ενθάρρυνση και υπερβολικές προσδοκίες από δυτικούς κύκλους, θυμίζει επικίνδυνα το πώς και η χούντα στην Ελλάδα οδηγήθηκε το 1974 σε καταστροφικές ενέργειες στην Κύπρο, πιστεύοντας πως είχε την κάλυψη της Ουάσιγκτον. Και στις δύο περιπτώσεις, η πραγματικότητα αποδείχθηκε οδυνηρή.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιβεβαίωσαν την αδυναμία τους να παίξουν ρόλο. Ο Εμανουέλ Μακρόν εμφανίστηκε χωρίς στρατηγικό βάθος, οι ηγεσίες Γερμανίας και Βρετανίας έδειξαν πολιτική ασημαντότητα (ποιος άραγε γνωρίζει σήμερα τα ονόματά τους και τι συγκρίσεις θα μπορούσαν να υπάρξουν με τη Μάργκαρετ Θάτσερ ή τον Χέλμουτ Κολ;), ενώ πρόσωπα όπως ο Μάρκ Ρούτε ή η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν περιορίστηκαν σε τυπικές αμήχανες παρεμβάσεις. Μοναδική εξαίρεση η Τζόρτζια Μελόνι, η οποία με ήπιο αλλά σταθερό τρόπο και αξιοποιώντας το ταπεραμέντο της προωθεί τα ιταλικά συμφέροντα, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και σε δύσκολες ισορροπίες μπορεί να υπάρξει ηγετικός ρόλος.
Η Νοβορωσία υπενθυμίζει και τη διάσταση της ιστορικής μνήμης. Πρόκειται για περιοχές που διαχρονικά είχαν ρωσική ταυτότητα, οι οποίες εντάχθηκαν στην Ουκρανία με σοβιετικές επιλογές υπό τον Λένιν. Αυτό καθιστά το ζήτημα πιο περίπλοκο από μια απλή «παραβίαση συνόρων». Επίσης η Κριμαία πέρασε αρκετά αργότερα στα χρόνια του Χρουστσόφ.
Από τη συνάντηση προκύπτουν ορισμένα σαφή συμπεράσματα:
- Η στήριξη δεν είναι δεδομένη. Η ρητορική περί «αμετάβλητων συνόρων» εγκαταλείπεται σταδιακά μπροστά σε σενάρια ανταλλαγής εδαφών.
- Ηγετική ανεπάρκεια στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες αδυνατούν να χαράξουν ανεξάρτητη πολιτική και λειτουργούν κυρίως ως συνοδοιπόροι.
- Η Ουκρανία έχει κάνει κρίσιμα λάθη. Η στρατηγική Ζελένσκι έφερε τη χώρα σε αδιέξοδο, με απώλειες εδαφών και εξάρτηση από ξένες αποφάσεις. Άλλο να υποδύεσαι έναν πρόεδρο στην τηλεόραση και διαφορετικό στην πραγματικότητα. Τραγικό επίσης ήταν το λάθος της Ουκρανίας να παραδώσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο, ενώ ακόμη πιο τραγικές αποδείχθηκαν οι επιλογές του ουκρανικού λαού, που άφησε μια χώρα με τεράστιες δυνατότητες να καταλήξει έρμαιο της διαφθοράς.
- Η ιστορική διάσταση της Νοβορωσίας καθιστά τις διεκδικήσεις της Ρωσίας πιο ισχυρές, σε αντίθεση με όσους επιμένουν να αγνοούν το παρελθόν.
- Αν είσαι αυτάρκης, οι κυρώσεις δεν μπορούν να σε αγγίξουν.
- Το βάρος στους λαούς. Οι κοινωνίες της Ευρώπης πληρώνουν ήδη υψηλό τίμημα. Η προοπτική να χρηματοδοτούν ατελείωτα τον εξοπλισμό της Ουκρανίας, την στιγμή που οι ίδιες αντιμετωπίζουν εσωτερικούς κινδύνους και ανάγκες, δεν μπορεί να συνεχιστεί.