 |
| pixabay / Ralphs_Fotos |
Στην ιστορία, μερικές φορές ολόκληρες χώρες εγκαταλείπουν ξαφνικά το δρόμο της κανονικής ανάπτυξης και αρχίζουν να συμπεριφέρονται διαφορετικά απέναντι στους γείτονές τους. Ωστόσο, ενώ παλαιότερα αυτό ήταν χαρακτηριστικό των μικρών και αδύναμων κρατών, σήμερα είναι χαρακτηριστικό ολόκληρης της Δυτικής Ευρώπης, η οποία δεν είχε προσβληθεί προηγουμένως από το σύμπλεγμα του "πολιορκημένου φρουρίου" που υπογραμμίζει την εθνική συνείδηση των Αμερικανών, για παράδειγμα.
Του Timofey Bordachev, Διευθυντή Προγράμματος της Λέσχης Βαλντάι - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αρχίζει να μοιάζει με την Αλβανία κατά τη διάρκεια της δικτατορίας της στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Το κύριο επίτευγμά της ήταν η κατασκευή εκατοντάδων χιλιάδων αμυντικών έργων κατά μήκος των συνόρων της με όλους τους γείτονές της.
Ένα πρόγραμμα για την κατασκευή 200.000 καταφυγίων σε όλη την επικράτεια αυτής της μικρής χώρας των Δυτικών Βαλκανίων υιοθετήθηκε από το κυβερνών καθεστώς στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και εφαρμόστηκε με συνέπεια μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Ως αποτέλεσμα, τα καταφύγια διασκορπίστηκαν κυριολεκτικά παντού και έγιναν το πιο γνωστό σύμβολο της Αλβανίας. Ταυτόχρονα, αποκάλυψαν τι συμβαίνει όταν η παράνοια γίνεται η κύρια κινητήρια δύναμη πίσω από κάθε εξωτερική πολιτική. Πολλοί δυτικοευρωπαίοι πολιτικοί οδηγούν τώρα τα έθνη τους σε αυτό το μονοπάτι, και τη γλιτώνουν.
Πριν από λίγες ημέρες, η επικεφαλής της γραφειοκρατίας της ΕΕ, Ursula von der Leyen, επισκέφθηκε τη Φινλανδία και στη συνέχεια έγραψε με χαρά σε ένα κοινωνικό δίκτυο ότι εντυπωσιάστηκε από το πόσο γρήγορα η χώρα κατάφερε να κατασκευάσει 50.000 υπόγεια καταφύγια για χρήση σε περίπτωση "ρωσικής επίθεσης". Πριν από μερικά χρόνια, θα ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς πως τόσο οι Φινλανδοί - οι οποίοι ήταν αρκετά φιλικοί προς εμάς εκείνη την εποχή - θα έθεταν τη χώρα τους σε άμυνα, όσο και οι πολιτικοί της ΕΕ θα εξέφραζαν την ικανοποίησή τους γι' αυτό. Αλλά δεν είναι μόνοι τους.
Οι άμεσοι γείτονές μας από τις πρώην βαλτικές δημοκρατίες της ΕΣΣΔ δηλώνουν συνεχώς την πρόθεσή τους να χτίσουν τείχη, τις ίδιες εκατοντάδες αποθήκες ή αμυντικά προπύργια στα σύνορα με τη Ρωσία. Οι γερμανικές εφημερίδες αναφέρουν ήδη ότι το υπουργείο Άμυνας έχει καταρτίσει σχέδια που θα ρυθμίζουν την κατασκευή καταφυγίων και τη διανομή μερίδων τροφίμων στους πολίτες σε περίπτωση πολέμου με τη Μόσχα. Οι Γάλλοι αντέχουν μέχρι στιγμής, αλλά μάλλον λόγω έλλειψης κεφαλαίων - οι οικονομικοί δείκτες δείχνουν πως η Γαλλία έχει ήδη πέσει στο επίπεδο των χωρών της νότιας Ευρώπης.
Τι συνέβη; Φαίνεται ότι υπάρχουν διάφοροι λόγοι. Τα πολιτικά συστήματα της ΕΕ είναι βυθισμένα στην κρίση. Αυτό δεν συνεπάγεται μόνο τη γνωστή κατάρρευση των παραδοσιακών κομμάτων και κινημάτων ή την αντικατάστασή τους από λαϊκιστές όπως το κίνημα του Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία ή οι Αληθινοί Φινλανδοί στη Φινλανδία.
Δεν υπάρχουν πλέον αρκετά χρήματα γι' αυτό. Η ικανότητα της Δυτικής Ευρώπης να αποσπά νεοαποικιακά ενοίκια από την υπόλοιπη ανθρωπότητα έχει μειωθεί απότομα τα τελευταία χρόνια. Ο κύριος "ένοχος" είναι η Κίνα, η δύναμη της οποίας δημιουργεί εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης για τις φτωχές χώρες της Αφρικής ή της Λατινικής Αμερικής για να αναπτύξουν και να συντηρήσουν τους πληθυσμούς τους. Ο άλλος είναι η Ρωσία, της οποίας οι στρατιωτικές και πολιτικές δυνατότητες έχουν αυξηθεί, επιτρέποντας στις πρώην ευρωπαϊκές αποικίες να βασίζονται σε ένα διαφορετικό είδος στήριξης της εξουσίας.
Τέλος, όλος ο κόσμος ευθύνεται για την τραγωδία της Δυτικής Ευρώπης, απλώς και μόνο επειδή αναπτύσσεται και δεν μπορεί πλέον να ελέγχεται από τις συρρικνούμενες δυνάμεις του παλαιού κόσμου. Οι Αμερικανοί είναι επίσης λιγότερο ανεκτικοί- αναγκάζουν μάλιστα την ΕΕ να χρηματοδοτεί όλο και περισσότερες από τις δικές τους περιπέτειες στην εξωτερική πολιτική, όπως η υποστήριξη του Κιέβου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άρχουσες τάξεις του μπλοκ χρησιμοποιούν κάθε ευκαιρία για να οδηγήσουν τους ίδιους τους πολίτες τους σε συνθήκες επιστράτευσης και να τους κάνουν να αισθάνονται ότι ζουν σε ένα "φρούριο υπό πολιορκία".
Αποκόμισαν την πρώτη τους σημαντική εμπειρία σε αυτόν τον τομέα τη δεκαετία του 2010, όταν η Δυτική Ευρώπη κατακλύστηκε από πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Στη συνέχεια, οι τεχνολογίες επιστράτευσης αναπτύχθηκαν πλήρως κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού. Εκείνη την εποχή, σχεδόν όλοι οι δυτικοευρωπαίοι πολίτες, με σπάνιες εξαιρέσεις όπως η Σουηδία, ήταν κλειδωμένοι και η επαφή τους με τον έξω κόσμο είχε περιοριστεί δραστικά. Ωστόσο, οι Σουηδοί δεν χρειαζόταν να περιοριστούν ιδιαίτερα, καθώς είχαν ήδη την παραδοσιακή σκανδιναβική κοσμοθεωρία.
Την ίδια στιγμή που επιβάλλονταν αυστηρές καραντίνες, τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης στερούνταν τη δυνατότητα να επιλέξουν τα δικά τους εμβόλια. Η ίδια φον ντερ Λάιεν τέθηκε επικεφαλής της κεντρικής προμήθειας, δίνοντας στους παρατηρητές πολλούς λόγους να την υποπτεύονται για διαφθορά. Το πείραμα προφανώς θεωρήθηκε μεγάλη επιτυχία. Και η ένοπλη σύγκρουση στην Ουκρανία χρησιμοποιείται ήδη από τους πολιτικούς ως δικαιολογία για να κλειδώσουν τους πολίτες τους στη στρατηγική του "καταφυγίου".
Πολλοί απλοί Δυτικοευρωπαίοι είναι πράγματι τόσο ανήσυχοι και μπερδεμένοι για τον κόσμο γύρω τους όσο και οι εκλεγμένοι ή διορισμένοι ηγέτες τους. Στις δεκαετίες μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, υπήρξε μια πολύ ενδιαφέρουσα αλλαγή στο μυαλό πολλών πολιτών της ΕΕ - η απώλεια της ικανότητας να κάνουν συνδέσεις αιτίου-αποτελέσματος. Μπορούμε να γελάμε όσο θέλουμε, αλλά πολλοί άνθρωποι στη Δυτική Ευρώπη πιστεύουν πραγματικά πως ζουν σε έναν "ανθισμένο κήπο που περιβάλλεται από μια ζούγκλα". Όσοι δεν το πιστεύουν θεωρούνται τρελοί ή επικίνδυνοι "φιλορώσοι" αποστάτες.
Είναι δύσκολο να κρίνουμε αν πρόκειται για πλήρη ή μερικό "επαναπρογραμματισμό του εγκεφάλου". Δεν είναι εύκολο να δημιουργηθεί στους ανθρώπους η ψυχολογία ενός "πολιορκημένου φρουρίου", όταν δεν υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι να αισθάνονται έτσι. Οι προαναφερθέντες Αμερικανοί τους έχουν - μια νησιωτική θέση στον παγκόσμιο χάρτη. Ακόμα και οι παραγωγές του Χόλιγουντ για παιδιά καλλιεργούν δύο συναισθήματα: τη δική τους παντοδυναμία και, ταυτόχρονα, το ότι περιβάλλονται από επικίνδυνους εχθρούς από όλες τις πλευρές.
Αυτό δεν ήταν ιδιαίτερα αισθητό στη Δυτική Ευρώπη στο παρελθόν. Υπήρχε όμως και κάτι άλλο - η αλαζονεία απέναντι σε άλλα έθνη. Αν στην περίπτωση της Ρωσίας πρόκειται για μια έντονη φοβία, δηλαδή φόβο αναμεμειγμένο με περιφρόνηση, σε όλους τους άλλους πρόκειται για απολύτως ανόθευτη περιφρόνηση.
Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι περισσότεροι δυτικοευρωπαίοι πολιτικοί και σκεπτόμενοι πολίτες συνειδητοποίησαν κατ' αρχήν πως έκαναν κάτι πολύ λάθος προσπαθώντας να επεκτείνουν τα στρατιωτικά και πολιτικά τους μπλοκ στην πίσω αυλή της Ρωσίας, χωρίς να επιδιώκουν να συμπεριλάβουν την ίδια τη Μόσχα. Η έλλειψη ενός τρόπου να στηρίξουν τα δικά τους εισοδήματα χωρίς τη ληστρική μεταχείριση των άλλων τους οδήγησε να συνεχίσουν μια πολιτική που τα καλύτερα μυαλά της ίδιας της περιοχής αμφισβητούσαν. Η συνειδητοποίηση ότι μια τέτοια στρατηγική θα οδηγούσε σε δραματικά αποτελέσματα ήταν πάντοτε παρούσα στους κόλπους της ΕΕ. Αναπόφευκτα τους ανάγκασε να προετοιμαστούν για μια αντιπαράθεση που προκλήθηκε από τη δική τους συμπεριφορά.
Έτσι, οι Δυτικοευρωπαίοι ήταν έτοιμοι να αρχίσουν να αποκλείουν τον υπόλοιπο κόσμο. Την τελευταία δεκαετία, έστειλαν περιπολικά σκάφη στη Μεσόγειο για να απομακρύνουν ή να βυθίσουν μικρές βάρκες που μετέφεραν πρόσφυγες. Στη συνέχεια, κράτησαν έξω όσους δεν είχαν εμβολιαστεί με εμβόλια εγκεκριμένα από διεφθαρμένους αξιωματούχους της ΕΕ. Τώρα χτίζουν μαζικά καταφύγια και καταφύγια βομβών κατά μήκος των συνόρων τους με τη Ρωσία.
Η ΕΕ είναι μπλεγμένη στα δικά της λάθη και δεν βλέπει διέξοδο. Διότι εδώ και δεκαετίες έχει ξεπεράσει την ικανότητα να αμφισβητεί σοβαρά την ορθότητα των πράξεών της. Και έτσι, προς το παρόν, έχει μείνει να βαδίζει σε έναν στενό δρόμο. Μπροστά της έχει μόνο την κατασκευή νέων καταφυγίων και άλλων γραμμών άμυνας προς όλες τις κατευθύνσεις.
Η Ρωσία και οι διπλωμάτες της μιλούν τώρα αρκετά ειλικρινά για την προθυμία τους να ξαναρχίσουν το διάλογο με τους γείτονές μας στην ΕΕ. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για το γεγονός ότι οι στρεβλώσεις της πολιτικής και μαζικής συνείδησης στη Δυτική Ευρώπη δεν μπορούν να θεραπευτούν πολύ γρήγορα.
* Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από την εφημερίδα ’Vzglyad’