 |
| US Army Special Forces soldiers assigned to 10th Special Forces Group move out on skis into the Swedish Arctic on 23 February 2022. (NATO) |
Καθώς το ΝΑΤΟ γιόρτασε την 75η επέτειό του αυτόν το μήνα, η κατεύθυνση της στάσης της συμμαχίας απέναντι στην περιοχή της Αρκτικής τέθηκε υπό αμφισβήτηση.
Alex Little - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η πρόσφατη προσχώρηση της Σουηδίας σημαίνει ότι επτά από τα οκτώ έθνη της Αρκτικής υπάγονται στην ομπρέλα ασφαλείας του ΝΑΤΟ, με τη Ρωσία να αποτελεί την εξαίρεση. Ενώ ορισμένοι αναλυτές βλέπουν την προσθήκη της Σουηδίας και της Φινλανδίας ως μια ευκαιρία για το ΝΑΤΟ να "αυξήσει το αποτύπωμά του" και να "αποτρέψει τη Ρωσία", το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η συμμαχία είναι να αναζητήσει άλλη μια οδό για αντιπαράθεση με τη Ρωσία.
Η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ επηρεάζει αναμφίβολα την επιρροή της συμμαχίας στην Αρκτική. Το Μάρτιο, πάνω από 20.000 στρατιώτες του ΝΑΤΟ από 13 έθνη, συμπεριλαμβανομένης της Φινλανδίας, της Σουηδίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, συμμετείχαν στο τελευταίο σκέλος της τρέχουσας άσκησης Nordic Response 2024 στη Νορβηγία. Επιπλέον, πάνω από 50 φρεγάτες, υποβρύχια και άλλα σκάφη, καθώς και πάνω από 100 αεροσκάφη, συμμετείχαν στην άσκηση. Τελικά, η Nordic Response 2024 θα περιλαμβάνει πάνω από 90.000 στρατιώτες και από τους 32 συμμάχους του ΝΑΤΟ.
Οι αμυντικές ασκήσεις αποτελούν απαραίτητο χαρακτηριστικό της πρόσφατα αυξημένης παρουσίας του ΝΑΤΟ στην Αρκτική, αλλά η ρωσική απειλή στην Αρκτική δεν πρέπει να διογκώνεται.
Η Αρκτική αποτέλεσε την πρώτη γραμμή στην αντιπαράθεση μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Σοβιετικής Ένωσης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Κατά τη διάρκεια πολλών δεκαετιών, η Ρωσία αναζωογόνησε τις βάσεις της σοβιετικής εποχής στην Αρκτική, οι οποίες είναι περισσότερες από τις βάσεις του ΝΑΤΟ κατά περίπου το ένα τρίτο. Τα τελευταία χρόνια, η Ρωσία έχει δρομολογήσει σημαντικά επενδυτικά σχέδια και έχει ενισχύσει τη στρατιωτική της παρουσία στην Αρκτική, καθώς αναπτύσσει μια κρίσιμη βόρεια θαλάσσια οδό που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν μόνο ένα επιχειρησιακό βαρύ παγοθραυστικό - σε σύγκριση με τα 40 που διατηρεί σήμερα η Ρωσία.
Ανεξάρτητα από τα γεράκια που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την υποτιθέμενη "στρατιωτικοποίηση" και "κυριαρχία" της Ρωσίας στην Αρκτική, η Ρωσία διατηρεί μια σχετική ανικανότητα να απειλήσει μια συμβατική στρατιωτική χερσαία εισβολή στο ευρωπαϊκό αρκτικό έδαφος. Οι στρατιωτικές προσπάθειες της Μόσχας στην Αρκτική έχουν κυρίως αμυντικό χαρακτήρα, καθώς έχει δημιουργήσει πολυεπίπεδες ικανότητες κατά της πρόσβασης και της άρνησης περιοχής (A2/AD) γύρω από τη χερσόνησο Κόλα, ένα θεμελιώδες ρωσικό συμφέρον.
Τέτοιες εξελίξεις αποτελούν μικρή απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ, ειδικά καθώς η Ρωσία έχει βαλτώσει στην Ουκρανία.
Επιπλέον, δεδομένου ότι η ακτογραμμή της Ρωσίας στην Αρκτική είναι δέκα φορές μεγαλύτερη από την αμερικανική, το "κενό των παγοθραυστών" είναι αναμενόμενο. Ο στόλος των παγοθραυστικών της Ρωσίας είναι αφιερωμένος κυρίως στη συνοδεία της εμπορικής ναυτιλίας μέσω των επικίνδυνων πολικών θαλασσών. Κατά τα άλλα, εκτελεί τις ίδιες αποστολές με την αμερικανική ακτοφυλακή: "έρευνα και διάσωση, καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, αντιμετώπιση πετρελαιοκηλίδων και ανεφοδιασμός απομακρυσμένων παράκτιων κοινοτήτων και πολικών ερευνητικών σταθμών".
Όσον αφορά τις δυνατότητες προβολής δυνάμεων, ο κυριαρχούμενος από τους Αμερικανούς στόλος πυρηνικών υποβρυχίων του ΝΑΤΟ υπερτερεί έναντι του αντίπαλου Βόρειου Στόλου του ρωσικού ναυτικού.
Πέρα από τις στρατιωτικές δυνατότητες του ΝΑΤΟ, το μέλος της συμμαχίας με τη μεγαλύτερη επιρροή, οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν δώσει μικρή στρατιωτική σημασία στην Αρκτική. Η αδυναμία της Ρωσίας να δημιουργήσει σοβαρές απειλές στην Αρκτική έχει οδηγήσει την περιοχή να εμφανίζεται στο τέλος του καταλόγου στην επισκόπηση των περιφερειακών πολιτικών της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας (NSS) των Μπάιντεν-Χάρις το 2022. Επιπλέον, το έγγραφο στερείται οποιασδήποτε γλώσσας σχετικά με την αποτροπή απειλών προς τους συμμάχους και εταίρους της Αρκτικής.
Αντί να βλέπει την προσθήκη της Φινλανδίας και της Σουηδίας ως μια ευκαιρία να αυξήσει την στρατιωτικοποίηση της Αρκτικής, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να εργαστεί προς την κατεύθυνση της αξιοποίησης ομάδων εργασίας όπως το Αρκτικό Συμβούλιο για τη δημιουργία πολυμερών ρυθμίσεων για τη μείωση των εντάσεων, την αποφυγή κρίσεων και τον μετριασμό των κινδύνων σύγκρουσης λόγω ατυχήματος ή λανθασμένου υπολογισμού.
Το Φεβρουάριο, η Ρωσία ανέστειλε τις ετήσιες πληρωμές προς το Αρκτικό Συμβούλιο έως ότου "επανέλθει η πραγματική εργασία με τη συμμετοχή όλων των χωρών μελών". Ωστόσο, ενώ η Ρωσία αφαίρεσε αρκετά πολυμερή σχήματα που αναφέρονται στην επίσημη στρατηγική της για την Αρκτική, διατήρησε το σημείο "το Αρκτικό Συμβούλιο ως τη βασική περιφερειακή πλατφόρμα που συντονίζει τις διεθνείς δραστηριότητες στην περιοχή". Έτσι, η Ρωσία δεν φαίνεται έτοιμη να διαμορφώσει μια εναλλακτική πλατφόρμα.
Οι εντάσεις είναι υψηλές και η συνεργασία του Αρκτικού Συμβουλίου με τη Μόσχα ουσιαστικά σταμάτησε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Παρόλα αυτά, το Συμβούλιο θα πρέπει να αποφύγει να απωθήσει τον μεγαλύτερο παίκτη της Αρκτικής και να διακόψει έναν ουσιαστικό δίαυλο επικοινωνίας. Η εμβάθυνση της απομόνωσης έχει ωθήσει τη Ρωσία να αναζητήσει ανατολικά εταίρους στην Αρκτική, δηλαδή την Κίνα. Ο περαιτέρω εξοστρακισμός θα δώσει κίνητρο στη Ρωσία να συντονιστεί περισσότερο με το Πεκίνο στην περιοχή.
Η Ρωσία και το ΝΑΤΟ έχουν κοινό συμφέρον να διατηρήσουν την ειρήνη στην περιοχή της Αρκτικής. Ένας πόλεμος σε ένα τέτοιο έδαφος θα ήταν εξαιρετικά δαπανηρός και δύσκολος και για τις δύο πλευρές. Επιπλέον, το Αρκτικό Συμβούλιο διευκόλυνε τη βελτίωση της θαλάσσιας ασφάλειας στον Βερίγγειο Πορθμό, όπου οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν κοινά θαλάσσια σύνορα. Οι δίαυλοι επικοινωνίας και οι κοινοί στόχοι πρέπει επίσης να παραμείνουν ανοιχτοί για να διατηρηθεί η ειρήνη εκεί.
Εν μέσω της επιδεινούμενης κατάστασης στην Ουκρανία, η κλιμάκωση στην περιοχή της Αρκτικής δε θα έκανε καμία χάρη στις Ηνωμένες Πολιτείες ή στους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ. Η σημαντική επιρροή της Ρωσίας στην Αρκτική δεν πρόκειται να αλλάξει στο εγγύς μέλλον. Ως εκ τούτου, η αξιοποίηση των υφιστάμενων διαύλων θα επιτρέψει στη Δύση να σηματοδοτήσει στη Ρωσία πως το ΝΑΤΟ δεν σκοπεύει να εμπλακεί σε επιθετικές επιχειρήσεις, αλλά είναι πλήρως προετοιμασμένο να υπερασπιστεί τα συμφέροντά του.