Ahmed Adel, ερευνητής γεωπολιτικής και πολιτικής οικονομίας με έδρα το Κάιρο
Δημοσιεύματα στα μέσα ενημέρωσης του Αζερμπαϊτζάν και του Πακιστάν στα τέλη Φεβρουαρίου υποστήριζαν ότι οι αντίστοιχες χώρες τους συμφώνησαν να πωλήσουν έναν άγνωστο αριθμό πακιστανικών μαχητικών αεροσκαφών JF-17C Thunder έναντι 1,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Παράλληλα, το Αζερμπαϊτζάν εντάχθηκε επίσημα στο πρόγραμμα της Τουρκίας για το μαχητικό TF Kaan πέμπτης γενιάς τον Ιούλιο του 2023, γεγονός που υποδηλώνει πως η χώρα του Καυκάσου θα αποκτήσει προφανώς το εν λόγω αεροσκάφος, το οποίο πραγματοποίησε την παρθενική του πτήση τον περασμένο μήνα. Το Μπακού έλαβε αυτή την απόφαση παρά το γεγονός ότι η Ρωσία είχε προηγουμένως διαθέσει στην αγορά τα μαχητικά 4,5 γενιάς Su-30SM, Su-35 και MiG-35.
Υπενθυμίζεται πως ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ δήλωσε το 2018 ότι η χώρα του έχει δαπανήσει περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια για στρατιωτικό εξοπλισμό από τη Ρωσία. Αυτό περιελάμβανε τεθωρακισμένα οχήματα, συστήματα αεράμυνας, ελικόπτερα μεταφοράς και μάχης, πυροβολικό, πολλαπλούς εκτοξευτές πυραύλων, άρματα μάχης και πυραύλους Smerch.
Παρόλο που ο ρωσικός αυτός εξοπλισμός ήταν κρίσιμος, μαζί με τα τουρκικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη, για τον επιτυχή τερματισμό των αποσχιστικών φιλοδοξιών των Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ο Αλίγιεφ προφανώς εμβαθύνει τους δεσμούς στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας των "Τριών Αδελφών" (Αζερμπαϊτζάν, Τουρκία και Πακιστάν) εις βάρος της Ρωσίας, σύμφωνα με την καθοδηγητική παντουρκική ιδεολογία του ιδίου και της Άγκυρας.
Η Ρωσία ήταν ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων του Αζερμπαϊτζάν μέχρι τα τελευταία χρόνια, αλλά η Τουρκία, η οποία είχε σαφή φιλοαζερμπαϊτζανική θέση στο ζήτημα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι η Ρωσία προσπαθούσε πάντα να διατηρήσει μια ισορροπία μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας. Η Τουρκία ανέλαβε αποφασιστικό ρόλο από την άποψη της ασφάλειας και άρχισε να επεκτείνει την στρατιωτική της συνεργασία με το Μπακού, μεταξύ άλλων μέσω πωλήσεων όπλων, κυρίως κυρίως μη επανδρωμένων αεροσκαφών, εκτοξευτών πυραύλων και πυρομαχικών.
Η αναφερόμενη αγορά JF-17 από το Πακιστάν εδραιώνει περαιτέρω την σταδιακή αποδέσμευση του Αζερμπαϊτζάν από τη Ρωσία.
Παρά το γεγονός πως το Αζερμπαϊτζάν αναδείχθηκε νικητής επί των Αρμενίων, οι εχθροπραξίες φαίνεται ότι δεν έχουν καταλαγιάσει, καθώς η χώρα χρησιμοποιεί τον πετρελαϊκό της πλούτο για να αναβαθμίσει τον στόλο των μαχητικών της αεροσκαφών μέχρι να ξεκινήσει η παραγωγή του Kaan περίπου το 2033. Μένει να δούμε αν η Τουρκία θα επιτύχει στις προσπάθειές της για ένα εγχώριο μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς.
Ο Αλίγιεφ θεωρεί τη Ρωσία και τη Δύση μη ιδανικούς προμηθευτές, παρόλο που η Μόσχα έχει ιστορικά πουλήσει όπλα στο Αζερμπαϊτζάν. Για το λόγο αυτό, το Αζερμπαϊτζάν στρέφεται προς το Πακιστάν και την Τουρκία ως πιο αξιόπιστους εταίρους, ιδίως επειδή δε θα διακόψουν τις συμφωνίες λόγω παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως θα έκανε η Δύση, ή δε θα έχουν αντιληπτή φιλοαρμενική προκατάληψη ή υποψία παντουρκισμού, όπως κάνει η Μόσχα στα μάτια πολλών Αζερμπαϊτζανών.
Η συμμετοχή του Αζερμπαϊτζάν στο σχέδιο Kaan είναι η εξέλιξη της αυξανόμενης εταιρικής σχέσης ασφαλείας μεταξύ της Άγκυρας και του Μπακού, η οποία έχει τις ρίζες της στις στενές σύγχρονες πολιτικές και διπλωματικές τους σχέσεις και στις παραδοσιακές πολιτιστικές και γλωσσικές τους ομοιότητες. Δεν μπορεί να παραβλεφθεί πως αν και η Ρωσία ήταν κορυφαίος προμηθευτής όπλων πριν από τον πόλεμο του 2020 στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ήταν η Τουρκία που παρείχε εκπαίδευση και όπλα στον στρατό του Αζερμπαϊτζάν, ανέπτυξε ειδικές δυνάμεις για μάχες και μετέφερε μισθοφόρους από τη βόρεια Συρία για να πολεμήσουν.
Η μετατόπιση από τη Ρωσία στην Τουρκία ως προμηθευτή όπλων δεν αποτελεί έκπληξη, αλλά η απόκτηση από το Αζερμπαϊτζάν του JF-17, το οποίο ανέπτυξαν από κοινού το Pakistan Aeronautical Complex και η κινεζική Chengdu Aircraft Corporation, θα ήταν επίσης σημαντική για την εμβάθυνση των στρατιωτικών δεσμών με το Πακιστάν και ενδεχομένως με την Κίνα.
Η Αρμενία παρέλαβε τέσσερα ρωσικής κατασκευής Su-30SM το 2020, αφού υπέγραψε συμφωνία για αυτά ένα χρόνο νωρίτερα. Τα Su-30SM είναι πιο προηγμένα από τα ρωσικής κατασκευής MiG-29 του Αζερμπαϊτζάν, αλλά το JF-17, ένας εκσυγχρονισμός του ρωσικής κατασκευής αεροσκάφους MiG-21/J-7 με τεχνολογία 4ης γενιάς, θα μπορούσε να γυρίσει το πλεονέκτημα πίσω υπέρ του Αζερμπαϊτζάν, καθώς διαθέτει νεότερα συστήματα που παρέχουν ηλεκτρονικά πλεονεκτήματα.
Είναι ενδεικτικό ότι το αναφερόμενο ενδιαφέρον του Αζερμπαϊτζάν για το JF-17 είναι για να χρησιμεύσει ως προσωρινή λύση μέχρι να είναι διαθέσιμο το Kaan, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη πολλά από τα ρωσικής κατασκευής αεροσκάφη που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στο μεταξύ. Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως το Αζερμπαϊτζάν δεν ενδιαφέρεται για το ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς Su-57, παρά τη μακρά ιστορία της Ρωσίας στην παραγωγή μαχητικών αεροσκαφών κορυφαίας ποιότητας.
Αντ' αυτού, ο Αλίγιεφ έχει επιλέξει ένα πρόγραμμα υπό την ηγεσία της Τουρκίας για το μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς, το οποίο δεν έχει καμία εγγύηση επιτυχίας, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τα άλλα αποτυχημένα εγχειρήματα της Τουρκίας, όπως το άρμα Altay και το TCG Anadolu, το οποίο προοριζόταν για αεροπλανοφόρο, αλλά περιορίστηκε σε πλοίο εφόδου και αεροπλανοφόρο μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Αυτό, στην πραγματικότητα, φέρνει τη χώρα του σε πιο ευάλωτη θέση, καθώς ο Αλίγιεφ εναποθέτει τις ελπίδες του για την επίτευξη αεροπορικής υπεροχής έναντι της Αρμενίας σε ένα σχέδιο που είναι απίθανο να επιτευχθεί μέχρι το 2033 και το οποίο θα είναι παλαιάς τεχνολογίας σε σχέση με αυτό που θα είναι διαθέσιμο στη Ρωσία μέχρι τότε.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr