Υπάρχουν δύο λέξεις που συνοψίζουν όλο το θόρυβο γύρω από τις διαπραγματεύσεις στο Παρίσι για την πολεμική διευθέτηση της Γάζας σήμερα: "προσωρινή" και "βιώσιμη".
Khalil Harb - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Η εκεχειρία που προβλέπουν τα μέρη που είναι παρόντα στο Παρίσι - το Κατάρ, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, οι ΗΠΑ και η Γαλλία - είναι μια "συμφωνία-πλαίσιο". Οι ισραηλινές αρχές κατοχής θέλουν η όποια συμφωνία να προσφέρει μόνο μια "προσωρινή παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων", γεγονός που προοιωνίζεται μια ενδεχόμενη επανάληψη της σφαγής της στη Γάζα. Η Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές παρατάξεις της αντίστασης, εν τω μεταξύ, προτείνουν, μέσω διαφόρων τροποποιήσεων, την πλήρη παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων ως προοίμιο μιας "βιώσιμης ηρεμίας".
Δεν είναι ακόμη σαφές γιατί η αμερικανική κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, του επίσημου χορηγού της τετράμηνης σφαγής του Ισραήλ, επιμένει να ασχολείται με τον φάκελο του "πολέμου της Γάζας" σαν το βασικό του θέμα να είναι η απελευθέρωση των ισραηλινών κρατουμένων στη Γάζα - και όχι η επίλυση της επί δεκαετίες κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών και του παλαιστινιακού λαού που οδήγησε στη σημερινή κατάσταση πραγμάτων.
Οποιαδήποτε αντιμετώπιση ή διευθέτηση αυτού του πολέμου πρέπει να ξεκινήσει από την κατοχή και τις τεράστιες επιπτώσεις της - την ίδια την ουσία της σύγκρουσης. Αντ' αυτού, η στάση του Λευκού Οίκου αντανακλά μια αμερικανική άποψη πως η Ουάσινγκτον δε φέρει την αποκλειστική ευθύνη για το παρόν, και εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη φύση και την αποτελεσματικότητα του ρόλου των "διαμεσολαβητών" του Κατάρ και της Αιγύπτου.
Τα δύο τελευταία αραβικά κράτη συμμετείχαν στις συζητήσεις στο Παρίσι για την κατάρτιση της συμφωνίας πριν από μία εβδομάδα, ενώ οι αμερικανοϊσραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών εκπροσωπήθηκαν από τον επικεφαλής της CIA William Burns, τον επικεφαλής της Μοσάντ David Barnea και τον επικεφαλής της ισραηλινής Shin Bet Ronen Barr.
Λίγες ώρες αφότου η Χαμάς ανακοίνωσε την υποβολή της απάντησής της για τη "συμφωνία-πλαίσιο" στους μεσολαβητές του Κατάρ και της Αιγύπτου, οι δηλώσεις που εξέδωσαν οι Ισραηλινοί και οι Αμερικανοί αποκάλυψαν την πρόθεσή τους να σαμποτάρουν μια πραγματική ειρήνη ή την παύση των στρατιωτικών συγκρούσεων.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν σχολίασε πρόωρα λέγοντας ότι οι παρατηρήσεις της Χαμάς ήταν "υπερβολικές", ενώ ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ - που μόλις είχε τελειώσει τις συνομιλίες του με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν - δήλωσε πως η απάντηση που παρουσίασε η Χαμάς ήταν "αρνητική" και ότι συντάχθηκε σκόπιμα για να απορριφθεί από το Ισραήλ.
Από τη δική του οπτική γωνία, ο Gallant δεν έχει ακριβώς άδικο. Αυτό που επιδιώκει το Ισραήλ από τη συμφωνία είναι μια αμερικανο-αραβική εντολή για να ξαναρχίσει τον πόλεμό του μόλις απελευθερωθούν οι ισραηλινοί αιχμάλωτοι από την αντίσταση της Γάζας.
Η δέσμευση του Ισραήλ για γενοκτονία
Η ουσία είναι αρκετά σαφής: το Ισραήλ θέλει ένα συνεχή πόλεμο. Ο Γκάλαντ παραδέχεται δημοσίως πως "ο πόλεμος απέχει πολύ από το να τελειώσει". Ο Νετανιάχου, μετά τη συνάντησή του με τον Μπλίνκεν, δήλωσε: "Πρέπει να τερματίσουμε τον πόλεμο με μια σαρωτική νίκη, και είναι θέμα χρόνου. Ο στρατός μας προελαύνει συστηματικά και έχουμε διατάξει τον στρατό να εργαστεί στη Ράφα", όπου ο στρατός κατοχής απειλεί εδώ και μέρες με μεγάλη επίθεση κατά μήκος των συνόρων με την Αίγυπτο. Αυτό θα σημάνει τον εκ νέου εκτοπισμό εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστινίων που έχουν ήδη εκτοπιστεί στη συνοριακή περιοχή τις τελευταίες εβδομάδες.
Μια ηγετική πηγή στην Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ (PIJ), η οποία συμμετείχε στην προετοιμασία της απάντησης της αντίστασης στο έγγραφο του Παρισιού, δηλώνει στο The Cradle ότι το έγγραφο που παρουσιάστηκε στις παλαιστινιακές παρατάξεις "δεν περιλάμβανε καμία συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου". Όπως έχουν τα πράγματα αυτήν την στιγμή, λέει:
«Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Υπάρχει εκεχειρία και ανταλλαγή αιχμαλώτων και στη συνέχεια το θέμα του τερματισμού του πολέμου θα συζητηθεί σε μεταγενέστερα στάδια».
Ο αξιωματούχος της PIJ αποκαλύπτει ότι το έγγραφο που παρουσιάστηκε στη Χαμάς ήταν "παγιδευμένο και γεμάτο νάρκες και τεχνάσματα" και λέει πως το Κατάρ και η Αίγυπτος ουσιαστικά λένε στη Χαμάς να υποταχθεί σε τρίμηνη κατάπαυση του πυρός και να εμπιστευτεί ότι ο ισραηλινός στρατός δε θα κάνει τίποτα μετά από αυτό.
Αυτή η ενθάρρυνση του Κατάρ και της Αιγύπτου φαίνεται στην καλύτερη περίπτωση φιλόδοξη, ίσως ποντάροντας στην πιθανότητα πως οι επερχόμενες αμερικανικές προεδρικές εκλογές θα θερμανθούν - ακριβώς όταν λήξει η προτεινόμενη εκεχειρία - και θα αποτρέψουν τον Νετανιάχου από το να συνεχίσει την αιματηρή επίθεσή του στη Γάζα. Η παλαιστινιακή πηγή, ωστόσο, λέει ότι η αντίσταση δεν έχει τέτοιες φαντασιώσεις και απευθύνθηκε στο έγγραφο της συμφωνίας αναλόγως, καθώς δεν εγγυάται τίποτα - ούτε την απόσυρση των αρμάτων μάχης ούτε την αποτροπή του πολέμου και των στοχευμένων δολοφονιών.
Αιτήματα της παλαιστινιακής αντίστασης
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, εσωτερικές συζητήσεις εντός και μεταξύ της Χαμάς και των άλλων παρατάξεων της αντίστασης πραγματοποιήθηκαν μετά την παραλαβή του εγγράφου του Παρισιού από έναν Αιγύπτιο μεσολαβητή. Η παλαιστινιακή πηγή αναφέρει ότι ενώ μεγάλο μέρος της απόφασης της Χαμάς ανήκει στον ηγέτη της ομάδας στη Γάζα, Yahya Sinwar, το πολιτικό γραφείο της Χαμάς (με έδρα το Κατάρ), που εκπροσωπείται από τους Ismail Haniyeh, Khaled Meshaal και Musa Abu Marzouk, συναντήθηκε επίσης και προσέφερε τις απόψεις του στους ιθύνοντες στη Γάζα.
Η καθυστέρηση όσον αφορά την τελική συμφωνία εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τη διαφωνία μεταξύ εκείνων που επιδιώκουν μια "προσωρινή" λύση στον πόλεμο και άλλων που απαιτούν μια "βιώσιμη" λύση.
Με τίτλο "Γενικό πλαίσιο για μια συνολική συμφωνία μεταξύ των μερών", το έγγραφο αναλύει την προτεινόμενη εκεχειρία σε τρεις φάσεις:
Η πρώτη, διάρκειας 45 ημερών, περιλαμβάνει μια ρήτρα σχετικά με "την προσωρινή παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων, την παύση της εναέριας αναγνώρισης και την επανατοποθέτηση των ισραηλινών δυνάμεων εκτός πυκνοκατοικημένων περιοχών σε όλη τη Λωρίδα της Γάζας, προκειμένου να μπορέσουν τα μέρη να ολοκληρώσουν την ανταλλαγή κρατουμένων και αιχμαλώτων". Σε επόμενες φάσεις, το έγγραφο αναφέρεται στην "έναρξη [έμμεσων] συζητήσεων σχετικά με τις απαιτήσεις για την αποκατάσταση της ηρεμίας", την είσοδο και την πρόσβαση των Παλαιστινίων σε βοήθεια και καύσιμα, καθώς και την ανοικοδόμηση νοσοκομείων και την εισαγωγή σκηνών και άλλων προσωρινών μονάδων στέγασης.
Υπήρχαν λίγες λεπτομέρειες για το πώς θα γινόταν όλα αυτά, και μέσα σε ποια χρονοδιαγράμματα, όταν θα ολοκληρωνόταν η ανταλλαγή κρατουμένων. Οι τροπολογίες της Χαμάς προσπάθησαν να το διορθώσουν αυτό, αποσαφηνίζοντας τη διάρκεια αυτών των φάσεων και καθορίζοντας σαφή παραδοτέα.
Ως έχει η συμφωνία - σύμφωνα με τις επιθυμίες του Ισραήλ - δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά στην παύση της στρατιωτικής επίθεσης στη Γάζα. Το Παλαιστινιακό Υπουργείο Υγείας επιβεβαιώνει ότι η ισραηλινή επίθεση έχει μέχρι στιγμής - από τις 7 Οκτωβρίου - οδηγήσει στο θάνατο περίπου 28.000 Παλαιστίνιους και στον τραυματισμό 70.000 άλλων, ενώ οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές, οι βομβαρδισμοί του πυροβολικού και οι χερσαίες επιχειρήσεις έχουν προκαλέσει ζημιές σε πάνω από το 60% των κατοικιών - καταστρέφοντας εντελώς 53.000 από αυτές.
Κατά την τετράμηνη απουσία αποτελεσματικής αραβικής και διεθνούς προστασίας της ζωής των Παλαιστινίων πολιτών, αφέθηκε στον Σινουάρ και στους συναδέλφους του από τη Γάζα να ασχοληθούν στο χαρτί με απτές, επείγουσες απαιτήσεις των Παλαιστινίων. Στις τροπολογίες της "Αρχικής απάντησης" της Χαμάς που υποβλήθηκαν στην ομάδα του Παρισιού, παρουσιάζει την απάντησή της ως εξής:
Αυτή η συμφωνία στοχεύει στο να σταματήσουν οι αμοιβαίες στρατιωτικές επιχειρήσεις μεταξύ των μερών, να επιτευχθεί πλήρης και βιώσιμη ηρεμία, να γίνει ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ των δύο μερών, να τερματιστεί η πολιορκία της Γάζας, να [επιτραπεί] η ανοικοδόμησή της, να επιστρέψουν οι κάτοικοι και οι εκτοπισμένοι στα σπίτια τους και να παρασχεθούν οι απαιτήσεις στέγασης και ανακούφισης για όλους τους κατοίκους σε όλες τις περιοχές της Λωρίδας της Γάζας.
Στην απάντησή της, η Χαμάς πρόσθεσε ένα "παράρτημα στη συμφωνία-πλαίσιο", σημειώνοντας ότι το παράρτημα αυτό αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της συμφωνίας και διευκρινίζοντας πως οι εγγυητές της συμφωνίας είναι η Αίγυπτος, το Κατάρ, η Τουρκία, η Ρωσία και τα Ηνωμένα Έθνη. Εκτός από την απαίτηση μιας "πλήρους και βιώσιμης" κατάπαυσης του πυρός, η Χαμάς απαίτησε ορισμένα βασικά παραδοτέα που θα βοηθούσαν στη διατήρηση της ειρήνης, συμπεριλαμβανομένου του τερματισμού της τρέχουσας κατοχής της Γάζας, της έναρξης ενός προγράμματος ανακούφισης μεγάλης κλίμακας για εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένους και της παροχής στέγης σε αυτούς, πριν από την έναρξη μιας ολοκληρωμένης φάσης ανοικοδόμησης.
Αυτό αποτελεί ανάθεμα για τους Ισραηλινούς, οι οποίοι θέλουν να αποφύγουν όσο το δυνατόν περισσότερο "το διάβολο στις λεπτομέρειες". Το Τελ Αβίβ χρειάζεται απλώς μια ανταλλαγή αιχμαλώτων για να αναδιατάξει την εσωτερική πολιτική σκηνή του - είτε πρόκειται για δημόσια διαφωνία είτε για διαμάχες εξουσίας εντός του συνασπισμού του - πριν εξαπολύσει το χειρότερο μέρος της στρατιωτικής του δύναμης πυρός στη Γάζα.
Ακόμα και μετά την απάντηση της Χαμάς, οι υπηρεσίες ασφαλείας του Ισραήλ εξακολουθούν να στοιχηματίζουν ότι η δολοφονία του Σινουάρ θα του προσφέρει μια νίκη - λες και δε θα ξεσηκωθεί περισσότερη αντίσταση στη θέση του. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Μπλίνκεν, ο Νετανιάχου κομπάζει για τη μόνιμη εξόντωση των ηγετών της Χαμάς στη Γάζα και ορκίστηκε να εισβάλει στη Ράφα - αγνοώντας τις ανησυχίες των Αιγύπτιων μεσολαβητών.
Δημόσια, οι Ισραηλινοί προώθησαν την αφήγηση ότι η Χαμάς κατέστρεφε τη συμφωνία. Ιδιωτικά, το Τελ Αβίβ βιαζόταν να εξακριβώσει αν η απάντηση της Χαμάς - την οποία το Κατάρ παρέδωσε στη Μοσάντ - αντιπροσώπευε μια τελική θέση ή ήταν ανοιχτή για περαιτέρω διαπραγματεύσεις.
Όπως σημείωσε ένας ισραηλινός αναλυτής στη Haaretz, ο Νετανιάχου βρίσκεται στην πιο δύσκολη θέση δεδομένης της θετικής απάντησης της Χαμάς. Αν η συμφωνία περάσει, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός θα αναγκαστεί να επιλέξει μία από τις δύο πλευρές της κυβέρνησης συνασπισμού του: είτε την εξτρεμιστική πτέρυγα που αποτελείται από δεξιούς εποίκους όπως ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Itamar Ben-Gvir και ο υπουργός Οικονομικών Bezalel Smotrich, είτε την πιο φιλική προς τις ΗΠΑ πτέρυγα με επικεφαλής τον υπουργό Gadi Eisenkot και το μέλος του πολεμικού συμβουλίου Benny Gantz. Εν ολίγοις, είτε ο Gantz και ο Eisenkot θα διαλύσουν την έκτακτη ισραηλινή κυβέρνηση, είτε ο Ben-Gvir και ο Smotrich.
Όλα αυτά περιστρέφονται γύρω από το αν θα υπάρξει ή όχι "εκεχειρία", για τη διάρκεια ή τη μονιμότητά της και για τις λεπτομέρειες σχετικά με το ποιοι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι στις κατοχικές φυλακές θα συμπεριληφθούν σε μια ανταλλαγή κρατουμένων. Για να μην αναφέρουμε την πιθανότητα μυριάδων αναζωπυρώσεων στο μεσοδιάστημα: την αναγνώριση της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης από ορισμένους δυτικούς συμμάχους, την αντιληπτή νίκη των Παλαιστινίων στη Γάζα, αν τελειώσει ο πόλεμος, την προώθηση μιας πραγματικής "λύσης δύο κρατών" και τη συνέχιση της κλιμάκωσης στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ και στην Ερυθρά Θάλασσα.
Οι εξτρεμιστές στην κυβέρνηση του Ισραήλ δεν μπορούν να αντέξουν την παύση της γενοκτονίας στη Γάζα, πόσο μάλλον τη σκέψη ότι ο σύμμαχός του στις ΗΠΑ ζεσταίνεται στην ιδέα ενός παλαιστινιακού κράτους.
Σε τελική ανάλυση, οι ρεαλιστικές και λογικές τροποποιήσεις της Χαμάς στη συμφωνία είναι αυτό που φοβάται περισσότερο το Τελ Αβίβ: μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός που θα βασίζεται σε αυστηρά καθορισμένες φάσεις, χρονοδιαγράμματα και παραδοτέα που θα εγγυώνται τα περιφερειακά κράτη και οι παγκόσμιες δυνάμεις, οι οποίες, προκειμένου να σταματήσουν αυτό το πρόβλημα μια για πάντα, έχουν πλέον το βλέμμα τους στραμμένο στην επιβολή μιας μόνιμης λύσης του παλαιστινιακού ζητήματος.