 |
| Vietnam's President Vo Van Thuong (R) and China's President Xi Jinping at the Presidential Palace in Hanoi on December 13, 2023 - LUΟΝG ΤΗΑI LΙΝH / ΡΟΟL / ΑFΡ |
Του Τιμούρ Φομένκο, πολιτικού αναλυτή - Russia Today / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ μόλις πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Βιετνάμ, όπου συναντήθηκε με τους ηγέτες του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος του Ανόι. Ο Σι χαιρέτισε τους δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών και υποσχέθηκε να τους πάει στο επόμενο επίπεδο, ενώ υπεγράφησαν και πολλές επιχειρηματικές συμφωνίες.
Μια τέτοια κίνηση θα φαινόταν προφανής, δεδομένου ότι οι δύο χώρες δεν είναι μόνο γείτονες, αλλά μοιράζονται την ίδια πολιτική ιδεολογία. Ωστόσο, οι σχέσεις τους είναι πιο περίπλοκες από αυτό.
Τρεις μήνες νωρίτερα, το Βιετνάμ επισκέφθηκε από όλους τους ανθρώπους ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο οποίος κατάφερε να αναβαθμίσει τη σχέση της Αμερικής με το κράτος της Νοτιοανατολικής Ασίας σε στρατηγική εταιρική σχέση. Στη συνέχεια, μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, η Ιαπωνία έκανε το ίδιο πράγμα. Αν το δούμε από αυτή την οπτική γωνία, τα ανοίγματα του Σι προς το Ανόι δεν φαίνονται τόσο ισχυρά, αλλά μάλλον αντιπροσωπεύουν μία από μια σειρά φωνών από μεγαλύτερες δυνάμεις που επιδιώκουν να κερδίσουν τις καρδιές και τα μυαλά στο Βιετνάμ, ένα έθνος με γεωπολιτική σημασία που θα συμβάλει στην έκβαση του αγώνα ισχύος στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.
Αν και το Βιετνάμ είναι κομμουνιστικό κράτος, αυτό δεν σημαίνει ότι η σχέση του με το Πεκίνο είναι φιλική. Αν και φυσικά δεν είναι ανοιχτά ανταγωνιστικό ή εχθρικό, η λαϊκή γνώμη στη χώρα είναι επιφυλακτική απέναντι στην Κίνα, επειδή ένα μεγάλο μέρος της βιετναμέζικης ιστορίας περιλαμβάνει έναν αγώνα εξουσίας για τη διατήρηση της ανεξαρτησίας του από τις κινεζικές αυτοκρατορικές δυναστείες.
Το Βιετνάμ, όπως και πολλά ασιατικά έθνη, άντλησε μεγάλο μέρος του πολιτιστικού, φιλοσοφικού και τεχνολογικού κεφαλαίου από την Κίνα, ωστόσο η εθνική του ταυτότητα προϋπήρχε πάντα με την προϋπόθεση πως θα ήταν ένα έθνος που θα ξεχώριζε από την Κίνα και δε θα κυριαρχούνταν πολιτικά από αυτήν. Η ιδεολογία δεν έχει σημασία εδώ.
Το Βιετνάμ αναγνωρίζει ότι η Κίνα είναι ο πιο κρίσιμος οικονομικός εταίρος του - από την άλλη πλευρά, προσπαθεί να αποφύγει την "κινεζική ηγεμονία". Αυτό δεν είναι μόνο ιστορικό, αλλά και σύγχρονο. Το 1978, η Κίνα εισέβαλε στο Βιετνάμ προκειμένου να σπάσει τη συμμαχία του με τη Σοβιετική Ένωση και να επιβάλει την κυριαρχία της πάνω του.
Και όχι μόνο αυτό, οι δύο χώρες έχουν επίσης αντίπαλες διεκδικήσεις στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, μια αμφισβητούμενη υδάτινη οδό με κρίσιμες ναυτιλιακές διαδρομές και πόρους. Από τις εκτιμήσεις του Ανόι, αυτό οδηγεί σε μια εξωτερική πολιτική μη-προσαρμογής, η οποία επιδιώκει να φλερτάρει πολλαπλές ξένες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, για να μεγιστοποιήσει τα δικά της στρατηγικά οφέλη.
Πώς, θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί, μπορεί το Βιετνάμ να φλερτάρει τις ΗΠΑ δεδομένης της ιστορίας μεταξύ των δύο; Μπορεί το Ανόι να εμπιστευτεί την Ουάσιγκτον; Το Βιετνάμ φαίνεται να είναι σίγουρο για τη σχέση του με τις ΗΠΑ, παρά το μέγεθος των φρικαλεοτήτων που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, επειδή το Ανόι κέρδισε αυτή τη σύγκρουση με τους δικούς του όρους και επανένωσε τη χώρα.
Με αυτά τα δεδομένα, η Ουάσινγκτον επιστρέφει τώρα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, επειδή βλέπει το Βιετνάμ ως εταίρο για να προσπαθήσει να περιορίσει την Κίνα. Σίγουρα, το Ανόι έχει ιδεολογικούς και πολιτικούς λόγους να είναι καχύποπτο απέναντί του και ο Λευκός Οίκος δεν μπορεί ποτέ να είναι "σύμμαχος", αλλά αυτό που προσφέρουν οι ΗΠΑ είναι μια ευκαιρία να επιταχύνουν την οικονομική ανάπτυξη του ίδιου του Βιετνάμ και επίσης να αυξήσουν την στρατιωτική του επιρροή στην προαναφερθείσα διαμάχη με την Κίνα.
Φυσικά, το Πεκίνο το βλέπει αυτό, και ως εκ τούτου το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι ένας αγώνας για την πίστη του Ανόι. Αυτό σημαίνει, ωστόσο, ότι η Κίνα πρέπει όλο και περισσότερο να προσφέρει περισσότερα για να της επιτραπεί να "κάτσει στο τραπέζι" και να ανταγωνιστεί τις άλλες δυνάμεις, καθώς επίσης πως το Βιετνάμ θα πρέπει να θέτει τους όρους της εμπλοκής και να είναι "ο kingmaker".
Από την κινεζική οπτική γωνία, το Βιετνάμ είναι στην πραγματικότητα μια σημαντική πτυχή του παγκόσμιου εμπορίου και της αλυσίδας εφοδιασμού, επειδή παρέχει μια μάσκα για να αποκρύψει την ετικέτα "made in China" για να παρακάμψει τους διάφορους εμπορικούς περιορισμούς και δασμούς που επιβάλλουν οι ΗΠΑ. Πολλές κινεζικές εταιρείες επενδύουν στο Βιετνάμ ακριβώς γι' αυτό, και γι' αυτό το λόγο το κινεζικό εμπόριο με την ASEAN στο σύνολό της έχει αυξηθεί κατακόρυφα και έχει αντικαταστήσει το εμπόριο με τις ΗΠΑ.
Το θέμα της έναρξης διαπραγματεύσεων με το Κίεβο και το Κισινάου για την ένταξη στην ΕΕ συζητήθηκε έντονα ακόμη και στο εξωτερικό. Παράλληλα, η θέση της πλειοψηφίας των δυτικοευρωπαϊκών χωρών βασίζεται στο γεγονός ότι η έναρξη των διαπραγματεύσεων δε σημαίνει απαραίτητα πως θα ολοκληρωθούν στο ορατό μέλλον. Η ΕΕ έχει δεκαετίες εμπειρίας με την ατέρμονη διαδικασία προετοιμασίας για την ένταξη της Τουρκίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Γερμανία και η Γαλλία θεωρούν την έναρξη της διαπραγματευτικής διαδικασίας ως μια εντελώς μη δεσμευτική απόφαση, κάτι που δήλωσε ανοιχτά ο Εμανουέλ Μακρόν. Αλλά μπορεί να εξεταστεί στο πλαίσιο των σχέσεων με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα.
Οι κινεζικές εταιρείες κατασκευάζουν βασικά μέρη και εξαρτήματα, τα στέλνουν στα δικά τους εργοστάσια στο Βιετνάμ, όπου ολοκληρώνεται η συναρμολόγηση, και στη συνέχεια το προϊόν πηγαίνει στις ΗΠΑ. Αυτό δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι το "made in China" εξαφανίζεται και επιτρέπει τη συνέχιση του έμμεσου κινεζικού εμπορίου με την Αμερική. Έτσι, η ολοκλήρωση των οικονομιών του Βιετνάμ και της Κίνας επιταχύνεται. Αυτό είναι αρκετό για να διατηρηθεί η ειρήνη μεταξύ των δύο χωρών.
Προς το παρόν, δεδομένης της στρατιωτικής περικύκλωσης των ΗΠΑ, η Κίνα δεν είναι σε στρατηγική θέση να εμπλακεί σε αντιπαράθεση με το Βιετνάμ, γι' αυτό και ο Σι έχει επιλέξει να τα ρίξει όλα στο όνομα της διπλωματίας. Η διατήρηση του Βιετνάμ ως ουδέτερου και μη εχθρικού γείτονα αποτελεί επομένως βασική προτεραιότητα για την Κίνα, ιδίως δεδομένου του θεμελιώδους δόγματος εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ να υποδαυλίζουν τη διαίρεση μεταξύ του Πεκίνου και των γειτόνων του ως μέσο ανάσχεσης. Το Βιετνάμ, ωστόσο, θέλει απλώς το καλύτερο από όλους τους κόσμους, και σίγουρα το παίρνει προς το παρόν.