Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις
Ο Harsh Shringla, Επικεφαλής Συντονιστής για την Προεδρία της G20 της Ινδίας, δήλωσε, στις 4 Σεπτεμβρίου, ότι «ακόμη και αν οι παγκόσμιες ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται, η δέσμευσή μας να δίνουμε προτεραιότητα στην ανάπτυξη, ιδιαίτερα στον Παγκόσμιο Νότο, ο οποίος φέρει δυσανάλογο βάρος των σύγχρονων προκλήσεων ήταν η κατευθυντήρια αρχή μας. Από αυτή την άποψη, έχουμε επιτύχει ουσιαστική επιτυχία». Η Ινδία έχει συζητήσει τη χορήγηση πλήρους μέλους της Αφρικανικής Ένωσης (AU) στην G20. Ο Shringla δήλωσε πως, με 54 χώρες και ένα συνδυασμένο ΑΕΠ 2,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, «η Αφρική έχει τεράστιες δυνατότητες για το μέλλον». Σύμφωνα με την αρχαία σανσκριτική φόρμουλα του «Vasudhaiva Kutumbakam» («Ο κόσμος είναι μια οικογένεια»), το Νέο Δελχί έχει ζητήσει παγκόσμια συνεργασία - με έμφαση στον Νότο και στο περίπλοκο έργο της οικοδόμησης γεφυρών μεταξύ της πολιτικής Δύσης και της Ρωσίας.
Πολλά έχουν γραφτεί για τους BRICS, που κυμαίνονται από εγκώμια έως μάλλον σκεπτικιστικές αναλύσεις. Όπως και να έχει, θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη και δεν μπορεί να αγνοηθούν. Σε μια ξεκάθαρη απάντηση στη διεύρυνση του ομίλου, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν ανακοίνωσε στις 22 Αυγούστου, την ίδια μέρα που ξεκίνησε η Σύνοδος Κορυφής των BRICS, ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν θα ζητούσε μεταρρυθμίσεις στη Σύνοδο Κορυφής των G20 για να διασφαλίσει πως τόσο η Παγκόσμια Τράπεζα όσο και η Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες των χωρών του Παγκόσμιου Νότου. Αυτό αντιμετωπίστηκε με κάποιο σκεπτικισμό.
Σύμφωνα με τον Adnan Akfirat, πρόεδρο του Τουρκο-κινεζικού Συνδέσμου Επιχειρηματικής Ανάπτυξης και Φιλίας, η σύνοδος του Γιοχάνεσμπουργκ θα μπορούσε να αφήσει ένα σημάδι στην ιστορία παρόμοια με αυτή που άφησε η Διάσκεψη του Μπαντούνγκ το 1955. Ο συλλογικός πληθυσμός των BRICS 11 περιλαμβάνει τώρα 3,5 δισεκατομμύρια άτομα, τα οποία είναι περίπου το 40 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού - σε αντίθεση με τα 775 εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στα έθνη της G7. Ακόμα κι έτσι, η G7 εξακολουθεί να έχει πλεονέκτημα όσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
Μία από τις πιο αξιοσημείωτες προτάσεις των BRICS έχει τεθεί στο τραπέζι από τη Βραζιλία, συγκεκριμένα, η ίδρυση ενός νομίσματος BRICS - κάτι που έχει επίσης προτεραιότητα τόσο από τη Μόσχα όσο και από το Πεκίνο, ενόψει των σημερινών δυτικών κυρώσεων. Οι συζητήσεις είναι ακόμη σε εξέλιξη και παραμένει ασαφές εάν θα πρέπει να περιμένει κανείς την εμφάνιση ενός κοινόχρηστου νομίσματος BRICS ή μάλλον ενός παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος - προς το παρόν, το τελευταίο φαίνεται ελαφρώς πιο πιθανό βραχυπρόθεσμα (ή όχι τόσο βραχυπρόθεσμα). Είτε έτσι είτε αλλιώς, θα έφερε επανάσταση στο παγκόσμιο σύστημα.
Η αμφισβήτηση της ηγεμονίας του δολαρίου εντός του διεθνούς νομισματικού συστήματος δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η αξία κάθε δεδομένου νομίσματος, μας υπενθυμίζει ο Πρίγκιπας Μιχαήλ του Λιχτενστάιν, έχει να κάνει τόσο με θέματα εμπιστοσύνης όσο και ρευστότητας, και το δολάριο θεωρείται σε μεγάλο βαθμό σήμερα ως το πιο ρευστό νόμισμα. Ωστόσο, η εμπιστοσύνη στο δολάριο θα πρέπει να μειωθεί, καθώς η Ουάσιγκτον το χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο ως όπλο - τη λεγόμενη «βόμβα δολαρίου», όπως έγραψα προηγουμένως. Η άνοδος του δολαρίου, στην πραγματικότητα, φέρνει τον κόσμο ακόμα πιο κοντά στην ύφεση. Ο John Kemp, ανώτερος αναλυτής της αγοράς και δημοσιογράφος του Reuters, υποστηρίζει πως τα ταχύτατα αυξανόμενα επιτόκια στις ΗΠΑ ήταν μεταξύ των κύριων αιτιών της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αστάθειας τις τελευταίες τέσσερις τουλάχιστον δεκαετίες. Πέρα από το θέμα του δολαρίου, το οικονομικό πολεμικό παιχνίδι γενικά γίνεται ένα τρωτό σημείο για τις ίδιες τις ΗΠΑ. Η αποδολαριοποίηση δε θα γίνει από τη μια μέρα στην άλλη - αλλά η διαδικασία έχει δρομολογηθεί και, με την επιδείνωση των σχέσεων ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας, το ίδιο το πετροδολάριο μπορεί να διακυβευτεί.
Όπως έγραψα, τον Ιούνιο του 2022, η άνοδος των τιμών των εμπορευμάτων έγινε αντιληπτή σε μεγάλο βαθμό στον Παγκόσμιο Νότο ως προϊόν της πολιτικής κυρώσεων της Δύσης. Αυτό το σενάριο ανάγκασε τα αναδυόμενα έθνη, ολοένα και περισσότερο αποξενωμένα από τις απαιτήσεις της Δύσης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για ευθυγράμμιση, να αναζητήσουν (επιπλέον) εναλλακτικές λύσεις και παράλληλους, όχι απαραίτητα ανταγωνιστικούς, μηχανισμούς. Υπό αυτό το πνεύμα, μια νέα «αδέσμευτη» τάση θα μπορούσε να παρατηρηθεί μεταξύ των Αφρικανών ηγετών, για παράδειγμα. Με τον ίδιο τρόπο, ο όμιλος BRICS είχε ένα παράθυρο ευκαιρίας να προβληθεί ως ένα είδος «εναλλακτικής» έναντι του δυτικού μπλοκ σε έναν αναδυόμενο πολυπολικό κόσμο. Και όλο και περισσότερα έθνη επιβιβάζονται.
Η άνοδος της επιρροής του Παγκόσμιου Νότου και η κριτική του στη δυτική δύναμη καθοδηγείται, γράφει ο Sarang Shidore (Διευθυντής του Παγκόσμιου Προγράμματος Νότου στο Ινστιτούτο Κουίνσι για την Υπεύθυνη Πολιτεία), από το ρεαλισμό - όχι από τον «ηθικό». Οι BRICS δεν είναι απαραίτητα «αντίπαλος» για την G7 όσον αφορά τη νοοτροπία του Ψυχρού Πολέμου. Τα διάφορα έθνη που εντάσσονται στην ομάδα έχουν αρκετά διαφορετικά συμφέροντα και διαφορετικές απόψεις για την αναδυόμενη πολυκεντρική παγκόσμια τάξη πραγμάτων - όσο κοντά μπορεί να φαίνονται κατά καιρούς. Όπως και να έχει, ο Παγκόσμιος Νότος είναι πράγματι «στο επίκεντρο» - και αυτή τη φορά όχι μόνο ως το στάδιο για τον ανταγωνισμό των Μεγάλων Δυνάμεων. Η μεγάλη του συλλογική πρόκληση είναι να πλοηγηθεί στο νέο παγκόσμιο πλαίσιο, το οποίο βρίσκεται υπό κατασκευή, μέσω της μη ευθυγράμμισης και της πολυευθυγράμμισης. Η φθίνουσα ωστόσο ηγεμονία των ΗΠΑ, δεδομένης της βαθιάς ριζωμένης εξαιρετικότητάς τους έχει ως αποτέλεσμα να μην είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν αυτή τη νέα πραγματικότητα. Επιβαρυμένες και υπερεκτεταμένες όπως είναι, όμως, δεν έχουν πολλές επιλογές.
* Σε συνεργασία infobrics.org με τη Freepen.gr / Απόδοση στα ελληνικά Freepen.gr