ΒΛΑΔΙΒΟΣΤΟΚ – Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν άνοιξε και έκλεισε την αρκετά λεπτομερή ομιλία του στο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ στο Βλαδιβοστόκ με ένα ηχηρό μήνυμα: «Η Άπω Ανατολή είναι η στρατηγική προτεραιότητα της Ρωσίας για ολόκληρο τον 21ο αιώνα».
Pepe Escobar - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Και αυτό ακριβώς το συναίσθημα θα είχε κανείς πριν από την ομιλία, αλληλεπιδρώντας με στελέχη επιχειρήσεων που συναναστρέφονται στους εκπληκτικούς χώρους του φόρουμ στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο Άπω Ανατολής (που άνοιξε μόλις πριν από 11 χρόνια), με φόντο την κρεμαστή γέφυρα μήκους άνω των τεσσάρων χιλιομέτρων στο νησί Russky πέρα από το στενό του Ανατολικού Βοσπόρου.
Οι δυνατότητες ανάπτυξης αυτού που είναι στην πραγματικότητα η Ρωσική Ασία, και ένας από τους βασικούς κόμβους της Ασίας-Ειρηνικού, είναι κυριολεκτικά συγκλονιστικές. Στοιχεία από το Υπουργείο Ανάπτυξης της Ρωσικής Άπω Ανατολής και της Αρκτικής - που επιβεβαιώθηκαν από πολλά από τα πιο εντυπωσιακά πάνελ κατά τη διάρκεια του Φόρουμ - απαριθμούν 2.800 επενδυτικά έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, 646 από τα οποία έχουν ήδη ξεκινήσει και λειτουργούν, δημιουργία πολλών διεθνών Προηγμένων Ειδικών Οικονομικών Ζωνών (ASEZ) και η επέκταση του Ελεύθερου Λιμένα του Βλαδιβοστόκ, που φιλοξενεί αρκετές εκατοντάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις ( ΜΜΕ).
Όλα αυτά ξεπερνούν πολύ την «στρόφη της Ρωσίας προς την Ανατολή» που ανακοινώθηκε από τον Πούτιν το 2012, δύο χρόνια πριν από τα γεγονότα του Μαϊντάν στο Κίεβο. Για τον υπόλοιπο πλανήτη, για να μην αναφέρουμε τη συλλογική δύση, είναι αδύνατο να κατανοήσουμε τη ρωσική Μαγεία της Άπω Ανατολής χωρίς να βρισκόμαστε επί τόπου - ξεκινώντας από το Βλαδιβοστόκ, τη γοητευτική, ανεπίσημη πρωτεύουσα της Άπω Ανατολής, με τους υπέροχους λόφους, την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική, τα κατάφυτα νησιά, τους αμμώδεις κόλπους και φυσικά τον τερματικό σταθμό του θρυλικού Υπερσιβηρικού Σιδηροδρόμου.
Αυτό που βίωσαν οι επισκέπτες του Παγκόσμιου Νότου – η συλλογική δύση απουσίαζε ουσιαστικά από το Φόρουμ – ήταν ένα έργο σε εξέλιξη για την αειφόρο ανάπτυξη: ένα κυρίαρχο κράτος που έδινε τον τόνο όσον αφορά την ενσωμάτωση μεγάλων τμημάτων της επικράτειάς του στη νέα, αναδυόμενη, πολυκεντρική γεωοικονομική εποχή. Οι αντιπροσωπείες από την ASEAN (Λάος, Μιανμάρ, Φιλιππίνες) και τον αραβικό κόσμο, για να μην αναφέρουμε την Ινδία και την Κίνα, κατάλαβαν απόλυτα την εικόνα.
Καλώς ήρθατε στο «κίνημα αποδυτικοποίησης»
Στην ομιλία του, ο Πούτιν τόνισε ότι το ποσοστό επενδύσεων στην Άπω Ανατολή είναι τριπλάσιο του μέσου όρου της ρωσικής περιοχής, πώς η Άπω Ανατολή έχει εξερευνηθεί μόνο κατά 35%, με απεριόριστες δυνατότητες για βιομηχανίες φυσικών πόρων, ότι θα συνδεθούν οι αγωγοί φυσικού αερίου Power of Siberia και Sakhalin-Khabarovsk-Vladivostok και πώς μέχρι το 2030, η παραγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στη ρωσική Αρκτική θα τριπλασιαστεί.
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, ο Πούτιν κατέστησε σαφές ότι «η παγκόσμια οικονομία έχει αλλάξει και συνεχίζει να αλλάζει, η Δύση με τα ίδια της τα χέρια καταστρέφει το σύστημα εμπορίου και χρηματοδότησης που η ίδια δημιούργησε». Δεν είναι περίεργο λοιπόν πως ο εμπορικός κύκλος εργασιών της Ρωσίας με την Ασία-Ειρηνικό αυξήθηκε κατά 13,7 τοις εκατό το 2022 και κατά άλλο 18,3 τοις εκατό μόλις το πρώτο εξάμηνο του 2023.
Υπόδειξη στον Επίτροπο Προεδρικών Επιχειρηματικών Δικαιωμάτων Μπόρις Τίτοφ που δείχνει πώς αυτός ο επαναπροσανατολισμός μακριά από την «στατική» Δύση είναι αναπόφευκτος. Αν και οι δυτικές οικονομίες είναι καλά ανεπτυγμένες, είναι ήδη «υπερβολικά επενδυμένες και υποτονικές», λέει ο Titov:
«Στην Ανατολή, από την άλλη πλευρά, όλα ανθίζουν, προχωρούν γρήγορα, αναπτύσσονται ραγδαία. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για την Κίνα, την Ινδία και την Ινδονησία, αλλά και για πολλές άλλες χώρες. Εκεί είναι το κέντρο της ανάπτυξης σήμερα, όχι η Ευρώπη, οι κύριοι καταναλωτές ενέργειας μας είναι τελικά εκεί».
Είναι εντελώς αδύνατο να αποδοθεί δικαιοσύνη στο τεράστιο εύρος και τις απορροφητικές συζητήσεις που παρουσιάστηκαν στα μεγάλα πάνελ στο Βλαδιβοστόκ. Εδώ είναι μόνο μια γεύση από τα βασικά θέματα.
Μια συνεδρία του Valdai επικεντρώθηκε στις συσσωρευμένες θετικές επιπτώσεις της «στροφής της Ρωσίας προς την Ανατολή», με την Άπω Ανατολή να τοποθετείται ως ο φυσικός κόμβος για την ταλάντευση ολόκληρης της ρωσικής οικονομίας προς την ασιατική γεωοικονομία.
Ωστόσο, υπάρχουν προβλήματα, φυσικά, όπως τόνισε ο Wang Wen από το Chongyang Institute for Financial Studies στο Πανεπιστήμιο Renmin. Ο πληθυσμός του Βλαδιβοστόκ είναι μόνο 600.000. οι Κινέζοι θα έλεγαν ότι για μια τέτοια πόλη, οι υποδομές είναι φτωχές, «άρα χρειάζεται περισσότερη υποδομή όσο πιο γρήγορα γίνεται. Το Βλαδιβοστόκ θα μπορούσε να γίνει το επόμενο Χονγκ Κονγκ. Ο τρόπος είναι να δημιουργηθούν SEZs όπως στο Χονγκ Κονγκ, το Shenzhen και το Pudong». Όχι δύσκολο, καθώς «ο μη δυτικός κόσμος καλωσορίζει πολύ τη Ρωσία».
Ο Wang Wen δε θα μπορούσε παρά να επισημάνει την ανακάλυψη που αντιπροσωπεύει το Huawei Mate 60 Pro: «Οι κυρώσεις δεν είναι τόσο κακό. Ενισχύουν μόνο το «κίνημα αποδυτικοποίησης», όπως αναφέρεται ανεπίσημα στην Κίνα.
Η Κίνα μέχρι τα μέσα του 2022 που διολίσθησε ορίστηκε από τον Wang ως «σιωπηλή λειτουργία» όσον αφορά τις επενδύσεις υπό τον φόβο των δευτερογενών κυρώσεων των ΗΠΑ. Αλλά τώρα αυτό αλλάζει και οι παραμεθόριες περιοχές θεωρούνται και πάλι ως το κλειδί για τους εμπορικούς δεσμούς. Στο Ελεύθερο Λιμάνι του Βλαδιβοστόκ, η Κίνα είναι ο νούμερο ένα επενδυτής με τη δέσμευσή της για 11 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η Fesco είναι η μεγαλύτερη εταιρεία θαλάσσιων μεταφορών στη Ρωσία – και φτάνει στην Κίνα, την Ιαπωνία, την Κορέα και το Βιετνάμ. Συμμετέχουν ενεργά στη σύνδεση της Νοτιοανατολικής Ασίας με τη Βόρεια Θάλασσα, σε συνεργασία με τους Ρωσικούς Σιδηροδρόμους. Το κλειδί είναι να δημιουργηθεί ένα δίκτυο κόμβων εφοδιαστικής. Τα στελέχη της Fesco το περιγράφουν ως «τιτάνια αλλαγή στα logistics».
Οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι από μόνοι τους είναι μια συναρπαστική περίπτωση. Λειτουργεί, μεταξύ άλλων, το Trans-Baikal, που τυγχάνει να είναι η πιο πολυσύχναστη σιδηροδρομική γραμμή στον κόσμο, που συνδέει τη Ρωσία από τα Ουράλια με την Άπω Ανατολή. Η Chita, smack on the Trans-Siberian - ένα κορυφαίο κέντρο παραγωγής 900 χλμ ανατολικά του Ιρκούτσκ - θεωρείται η πρωτεύουσα των Ρωσικών Σιδηροδρόμων.
Και μετά υπάρχει η Αρκτική. Η Αρκτική φιλοξενεί το 80 τοις εκατό του φυσικού αερίου της Ρωσίας, το 20 τοις εκατό του πετρελαίου της, το 30 τοις εκατό της επικράτειάς της, το 15 τοις εκατό του ΑΕΠ, αλλά αποτελείται από μόνο 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους. Η ανάπτυξη της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής απαιτεί κορυφαία υψηλή τεχνολογία, όπως ένας συνεχώς εξελισσόμενος τομέας των παγοθραυστικών.
Υγρό και σταθερό σαν βότκα
Όλα όσα συνέβησαν στο Βλαδιβοστόκ συνδέονται άμεσα με την πολυπόθητη επίσκεψη του Βορειοκορεάτη Κιμ Γιονγκ-ουν. Ο συγχρονισμός ήταν μια ομορφιά. Εξάλλου, η περιοχή Primorsky Krai στην Άπω Ανατολή είναι άμεσος γείτονας με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας ( ΛΔΚ).
Ο Πούτιν τόνισε ότι η Ρωσία και η ΛΔΚ αναπτύσσουν πολλά κοινά έργα στους τομείς των μεταφορών, των επικοινωνιών, της επιμελητείας και του ναυτικού. Πολύ περισσότερο από τα στρατιωτικά και διαστημικά ζητήματα που συζητήθηκαν φιλικά από τον Πούτιν και τον Κιμ, η καρδιά του θέματος είναι η γεωοικονομία: μια τριμερής συνεργασία Ρωσίας-Κίνας-ΛΔΚ, με το σαφές αποτέλεσμα της αυξημένης κυκλοφορίας εμπορευματοκιβωτίων που διέρχεται από τη ΛΔΚ και την δελεαστική πιθανότητα του σιδηροδρόμου της ΛΔΚ που φτάνει στο Βλαδιβοστόκ και στη συνέχεια συνδέεται βαθύτερα στην Ευρασία μέσω της Υπερσιβηρικής γραμμής.
Και αν αυτό δεν ήταν αρκετά πρωτοποριακό, συζητήθηκαν πολλά σε πολλά στρογγυλά τραπέζια σχετικά με το Διεθνή Διάδρομο Μεταφορών Βορρά Νότου (INTSC). Ο διάδρομος Ρωσίας-Καζακστάν-Τουρκμενιστάν-Ιράν θα ολοκληρωθεί το 2027 – και αυτός θα είναι βασικός κλάδος του INTSC.
Παράλληλα, το Νέο Δελχί και η Μόσχα θέλουν να ξεκινήσουν τον Ανατολικό Θαλάσσιο Διάδρομο (EMC) το συντομότερο δυνατό - αυτή είναι η επίσημη ονομασία της διαδρομής Βλαδιβοστόκ-Τσενάι. Ο Sarbananda Sonowal, ο Ινδός υπουργός λιμένων, ναυτιλίας και πλωτών οδών, προώθησε ένα ινδο-ρωσικό εργαστήριο για το EMC στο Chennai από τις 30 Οκτωβρίου για να συζητήσει «την ομαλή και ταχεία λειτουργία» του διαδρόμου.
Είχα την τιμή να είμαι μέρος ενός από τα κρίσιμα πάνελ, Greater Eurasia: Drivers for the Formation of a Alternative International Νομισματικό και Χρηματοπιστωτικό Σύστημα.
Ένα βασικό συμπέρασμα είναι ότι έχει τεθεί το στάδιο για ένα κοινό σύστημα πληρωμών της Ευρασίας - μέρος του σχεδίου δήλωσης της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EAEU) για την περίοδο 2030-2045 - στο πλαίσιο του Υβριδικού Πολέμου και των «τοξικών νομισμάτων» (83 τοις εκατό των συναλλαγών EAEU ήδη τα παρακάμπτουν).
Ωστόσο, η συζήτηση παραμένει σφοδρή όταν πρόκειται για ένα καλάθι εθνικών νομισμάτων, ένα καλάθι αγαθών, δομές πληρωμών και διακανονισμών, τη χρήση blockchain, ένα νέο σύστημα τιμολόγησης ή τη δημιουργία ενός ενιαίου χρηματιστηρίου. Είναι όλα δυνατά, τεχνικά; Ναι, αλλά αυτό θα χρειαζόταν 30 ή 40 χρόνια για να διαμορφωθεί, όπως τόνισε η επιτροπή.
Ως έχει, ένα μόνο παράδειγμα προκλήσεων που έχουμε μπροστά μας είναι αρκετό. Η ιδέα της δημιουργίας ενός καλαθιού νομισμάτων για ένα εναλλακτικό σύστημα πληρωμών δε συγκέντρωσε δυναμική στη σύνοδο κορυφής των BRICS λόγω της θέσης της Ινδίας.
Ο Aleksandr Babakov, αντιπρόεδρος της Δούμας, αναφέρθηκε στις συζητήσεις μεταξύ του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και του Ιράν για τη χρηματοδότηση του εμπορίου σε εθνικά νομίσματα, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την αναζήτηση καλύτερων τρόπων στη νομοθεσία για την προσέλκυση επενδύσεων. Αυτό συζητείται και με ιδιωτικές εταιρείες. Το μοντέλο είναι η επιτυχία του εμπορικού κύκλου εργασιών Κίνας-Ρωσίας.
Ο Andrey Klepach, επικεφαλής οικονομολόγος της VEB, ειρωνεύτηκε πως το καλύτερο νόμισμα είναι «ρευστό και σταθερό. Σαν βότκα». Οπότε δεν είμαστε ακόμα εκεί. Τα δύο τρίτα του εμπορίου εξακολουθούν να πραγματοποιούνται σε δολάρια και ευρώ. Το κινεζικό γουάν αντιπροσωπεύει μόνο το 3%. Η Ινδία αρνείται να χρησιμοποιήσει το γιουάν. Και υπάρχει μια τεράστια ανισορροπία Ρωσίας-Ινδίας: έως και 40 δισεκατομμύρια ρουπίες βρίσκονται σε λογαριασμούς Ρώσων εξαγωγέων και δεν έχουν πού να πάνε. Προτεραιότητα είναι η βελτίωση της εμπιστοσύνης στο ρούβλι: θα πρέπει να γίνει αποδεκτή τόσο από την Ινδία όσο και από την Κίνα. Και ένα ψηφιακό ρούβλι γίνεται αναγκαιότητα.
Ο Wang Wen συμφώνησε, λέγοντας ότι δεν υπάρχει αρκετή φιλοδοξία. Η Ινδία θα πρέπει να εξάγει περισσότερα στη Ρωσία και η Ρωσία θα πρέπει να επενδύσει περισσότερα στην Ινδία.
Παράλληλα, όπως τόνισε ο Sohail Khan, αναπληρωτής γενικός γραμματέας του SCO, η Ινδία ελέγχει πλέον τουλάχιστον το 40% της παγκόσμιας αγοράς ψηφιακών πληρωμών. Είχε μηδενικό μερίδιο μόλις πριν από επτά χρόνια. Αυτό ευθύνεται για την επιτυχία του ενοποιημένου συστήματος πληρωμών (UPI).
Μια επιτροπή BRICS-EAEU εξέφρασε την ελπίδα ότι μια κοινή σύνοδος κορυφής αυτών των δύο βασικών πολυμερών οργανισμών θα πραγματοποιηθεί το επόμενο έτος. Για άλλη μια φορά, πρόκειται για διευρασιατικούς διαδρόμους μεταφορών – καθώς τα δύο τρίτα του παγκόσμιου τζίρου θα ακολουθήσουν σύντομα την ανατολική οδό που συνδέει τη Ρωσία με την Ασία.
Στο BRICS-EAEU-SCO, κορυφαίες ρωσικές εταιρείες έχουν ήδη ενσωματωθεί στις επιχειρήσεις BRICS, από τους Ρωσικούς Σιδηροδρόμους και τη Rostec έως τις μεγάλες τράπεζες. Ένα μεγάλο πρόβλημα παραμένει πώς να εξηγήσουμε την EAEU στην Ινδία – παρόλο που η δομή της EAEU θεωρείται επιτυχημένη. Και προσέξτε αυτό το διάστημα: μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με το Ιράν θα συναφθεί σύντομα.
Στο τελευταίο πάνελ στο Βλαδιβοστόκ, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα – η σύγχρονη αντίστοιχη του Ερμή, ο αγγελιοφόρος των Θεών – επεσήμανε πώς οι σύνοδοι κορυφής των G20 και των BRICS έθεσαν το σκηνικό για την ομιλία του Πούτιν στο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ.
Αυτό απαιτούσε «φανταστική στρατηγική υπομονή». Η Ρωσία, άλλωστε, «ποτέ δεν υποστήριξε την απομόνωση» και «πάντα υποστήριζε τη συνεργασία». Η ξέφρενη δραστηριότητα στο Βλαδιβοστόκ μόλις έδειξε πώς η «περιστροφή στην Ασία» αφορά την ενισχυμένη συνδεσιμότητα και τη συνεργασία σε μια νέα πολυκεντρική εποχή.