Η υπόθεση των F-35 απασχολεί σταθερά τη δημοσιότητα, εξαιτίας των εξελίξεων στο πρόγραμμα και του αντίκτυπου που αυτό έχει στην Τουρκία. Τη χώρα δηλαδή που εκπροσωπεί την απειλή για την Ελλάδα, άρα τον βασικό λόγο για τον οποίο εξοπλίζεται. Παρότι στη δημόσια ρητορική θέση έχει και η “συμμαχική διάσταση” των ελληνικών εξοπλισμών. Είναι σαφέστατα υπαρκτή και μόνο λόγω του ότι η αποφυγή ενός αντιπάλου όπως η Τουρκία, εξοπλισμένου με 100+ αεροσκάφη του τύπου, σχετίζεται με την εν γένει “αντισυμμαχική” συμπεριφορά του. Κατά συνέπεια, μια θεμελιακή παρατήρηση δεν μπορεί να είναι παρά το ότι υπό τη συγκεκριμένη οπτική γωνία, η κίνηση της Ελλάδας είναι ορθή.
Από: defence-point.gr - Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Ωστόσο, υπάρχουν πολλές οπτικές γωνίες εξέτασης του ιδίου θέματος, χωρίς να συνεπάγεται ότι η ελληνική απόφαση για την προμήθεια των F-35 είναι αυτόματα σωστή ή λάθος. Τα πάντα είναι σχετικά. Αυτό σημαίνει ότι όπου βλέπει κανείς κατηγορηματική προσυπογραφή ή απόρριψη, είναι εξ ορισμού λανθασμένη. Ασφαλώς βέβαια, κάθε άποψη είναι σεβαστή και υπό την προϋπόθεση ότι τηρεί κάποια στάνταρ ευπρέπειας, θα πρέπει να τυγχάνει της δέουσας μελέτης και επεξεργασίας θεσμικά, αλλά και από όσους έχουν πραγματική ανησυχία για την ελληνική άμυνας, μακριά από οπαδικές νοοτροπίες και τη στρεβλή πεποίθηση ότι οποιοσδήποτε είναι κάτοχος κάποιας απόλυτης αλήθειας…
Αναπόφευκτα, όταν κάποιος εμπλέκεται στη μελέτη περί της καταλληλότητας ενός οπλικού συστήματος για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το πλαίσιο στο οποίο αυτό θα αγοραστεί και θα κληθεί να επιχειρήσει. Με απλά λόγια, πέραν του εκτιμώμενου αντίκτυπου στην αποτρεπτική προσπάθεια, ποια είναι η απειλή που αντιμετωπίζεται και ποιο είναι το πορτοφόλι που θα τα αγοράσει. Δηλαδή, εάν υπάρχει συναίσθηση του συνολικού κόστους υποστήριξης του συστήματος, στο σύνολο του επιχειρησιακού του βίου, καθότι έτσι μόνον μπορεί να προϋπολογιστεί στοιχειωδών το ποσό που θα προστεθεί στην ετήσια δαπάνη για την άμυνα.
Αυτός ο υπολογισμός δεν αφορά μόνο τα F-35, αλλά καθένα από τα οπλικά συστήματα που αγοράζονται. Τα Rafale, τα άλλα αεροσκάφη που απαιτούνται σε πλειάδα ρόλων, τα ελικόπτερα που θέλουμε να αγοράσουμε, γενικής χρήσης ή επιθετικά, τα πλοία που ναυπηγούνται, τα συστήματα πυροβολικού κ.λπ. Διακινδυνεύοντας να σοκαριστούν όσοι αντιμετωπίζουν τα θέματα των εξοπλισμών με μια νοοτροπία ευκταίου και όχι εφικτού, ωσάν και η “εθνική συζήτηση” γίνεται… στο Άμπου Ντάμπι / Ντουμπάι ή στην Ντόχα και όχι στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα κ.λπ.
Ας επανέλθουμε λοιπόν στο F-35 και να αναλυθεί σε μεγαλύτερο βάθος το ζήτημα του αντίκτυπου στην Τουρκία από την προοπτική ένταξης και αυτών των υπερσύγχρονων μαχητικών, μετά τα Rafale F3R στο ελληνικό οπλοστάσιο. Να υπενθυμιστεί στο σημείο αυτό ότι δεν αρκεί μόνο η κατοχή, αλλά και η πολιτική βούληση χρήσης τους εάν και εφόσον. Διότι ο αντίπαλος είναι θέμα χρόνου να προβεί σε ενέργειες απαξίωσης της αποτρεπτικής αξιοπιστίας σου. Γι’ αυτό έχει τεράστια σημασία η ευκρινής χάραξη κόκκινων γραμμών, κάτι το οποίο αποτυπώνεται και στα θεσμικά κείμενα που προηγούνται της χάραξης αμυντικής και εξοπλιστικής στρατηγικής. Και σε αυτό τον τομέα η Ελλάδα δεν παίρνει ιδιαίτερα υψηλό βαθμό.
Ίσως διότι μας απασχολεί περισσότερο από όσο θα έπρεπε η διεθνής πολιτική ορθότητα, δηλαδή το να μην εκπέμπουν οι ελληνικές αναφορές “επιθετικότητα”. Ξεχνώντας ότι η τελική ευθύνη διαφύλαξης της εδαφικής ακεραιότητας βρίσκεται αποκλειστικά εντός της χώρας, αλλά και ότι οι αναφορές αυτές αφορούν την ελληνική άμυνα απέναντι σε υπαρκτές και διακηρυγμένες απειλές, όχι κάποια επιθυμία αλλαγής του status quo. Κατά συνέπεια, όποιος εμφανιστεί να ενοχλείται, αφενός εξετάζει την κατάσταση από την οπτική γωνία των δικών του εθνικών συμφερόντων, στην οποία έχει προσαρμόσει τα αντίστοιχα “συμμαχικά”, ξεχνώντας τι θα έπραττε ο ίδιος εάν αντιμετώπιζε το είδος της απειλής που αντιμετωπίζει η Ελλάδα.
Αφετέρου, ο τρόπος ανταπόκρισης ενός συμμάχου σε τέτοιες προκλήσεις, πέραν της αποτρεπτικής αξιοπιστίας ευεργετεί και την αντίστοιχη συμμαχική. Και διότι η Ελλάδα εκπέμπει εικόνα ενός αποφασισμένου και επιχειρησιακά ικανού συμμάχου που όπως όλοι οι υπόλοιποι ορθολογικοί διεθνείς δρώντες, θέτει ως προϋπόθεση συμμαχικής εμπλοκής την εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος. Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς… συμμάχους εν προκειμένω. Ταυτόχρονα, θέτει και την ίδια τη Συμμαχία προ των ευθυνών της, εάν υποτεθεί ότι θεωρεί αδιανόητο ενδεχόμενο το ξέσπασμα σύγκρουσης ανάμεσα σε δυο συμμαχικές χώρες, παρότι στα ελληνοτουρκικά, η Τουρκία είναι πλέον τύποις σύμμαχος, με υποσημειώσεις και αστερίσκους.
Τούτων λεχθέντων, γίνεται αντιληπτό ότι για να έχει η προμήθεια το αποτέλεσμα που επιδιώκεται, θα πρέπει να πείθει ότι όντως θα έχει υψηλές διαθεσιμότητες και θα υποστηρίζεται σωστά και αδιάλειπτα. Εξ ου και η ανάγκη σωστών οικονομικών υπολογισμών. Επιπρόσθετα, επειδή όλες οι εξοπλιστικές προμήθειες έχουν από μικρό ως μεγάλο “γεωπολιτικό αποτύπωμα“, ενώ εξυπηρετεί και άλλους σκοπούς (υποστήριξη αμυντικής βιομηχανίας του προμηθευτή, γεωπολιτική σύνδεση κ.λπ.), θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ένα αξιόλογο διαπραγματευτικό χαρτί. Κι αν η Τουρκία προσπαθούσε μέσω των εξοπλιστικών συμβολαίων δισεκατομμυρίων, αρχικά να νομιμοποιήσει και εν συνεχεία να προωθήσει αποφασιστικά τα αναθεωρητικά της σχέδια, η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει αποτελεσματικά, χωρίς να παραβιάζει τα όρια αυτού που έχει ορίσει ως αποδεκτή – ευπρεπή διεθνή συμπεριφορά.
Η προμήθεια των F-35 θα έπρεπε να έχει ευθέως συνδεθεί με την αποδέσμευση των κατάλληλων όπλων (π.χ. AGM-158 JASSM, SDB II, JSM), καθότι αυτά δίνουν υπόσταση στις αεροπορικές πλατφόρμες και αποτελούν πολλαπλασιαστή αποτρεπτικής και μαχητικής ισχύος. Επειδή όμως ορθώς υποστηρίζεται ότι τα F-35 είναι κάτι περισσότερο από ένα παραδοσιακό μαχητικό αεροσκάφος και ότι λόγω των υπερσύγχρονων αισθητήρων και δυνατοτήτων “σύντηξης” (fusion) και διανομής πληροφοριών σε μια αεροπορική δύναμη, θα μπορούσε να γίνει και ο ακόλουθος “υπολογισμός”.
Πέραν του ότι τα σύγχρονα αεροφερόμενα όπλα δεν αφορούν μόνο τα F-35 αλλά και τη ραχοκοκαλιά του ελληνικού αεροπορικού στόλου, τα F-16, εάν τα πέμπτης γενιάς μαχητικά τα προορίζουμε για πιο… “συντονιστικό” ρόλο, τότε δεν θα πρέπει να τίθεται η προοπτική αγοράς 40 αεροσκαφών αλλά να παραμείνουμε στα 20, άντε και με ένα μικρό δικαίωμα προαίρεσης (option) για την προμήθεια μερικών ακόμα στην ίδια τιμή και με την ίδια διαμόρφωση. Άλλο είναι η δαπάνη 3,5-4 δισ. ευρώ και άλλο 7+. Τα δε χρήματα που θα εξοικονομηθούν θα μπορούσαν να επενδυθούν σε δεύτερη Μοίρα Rafale στην διαμόρφωση F4. Αυτό θα δημιουργούσε οικονομίες κλίμακος, καθώς και στην περίπτωση του εξαιρετικού γαλλικού αεροσκάφους, τα κόστη είναι δυσθεώρητα.
Εναλλακτικά, τα χρήματα αυτά θα έπρεπε να επενδυθούν στη βελτιστοποίηση του στόλου των F-16 όπου το αναλογικό και απαρχαιωμένο σύστημα αυτοπροστασίας, μοιάζει σαν την μύγα μέσα στο γάλα και τα προβλήματα που οδηγούν σε απαράδεκτους επιχειρησιακούς συμβιβασμούς δεν είναι λίγα… Ή/και σε ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA) για όλα. Εν ολίγοις, το πορτοφόλι είναι το σημείο αναφοράς. Εφόσον τα κονδύλια δεν είναι απεριόριστα, οδηγούμαστε στην ανάγκη προσεκτικής προτεραιοποίησης των αναγκών, στο πλαίσιο της οποίας ο γεωπολιτικός παράγοντας πρέπει να είναι ένας από όλους όσοι πρέπει να σταθμιστούν.
Καλό θα ήταν η πολιτική ηγεσία να ακούει πιο προσεκτικά τη στρατιωτική, όχι να ζητά γενικώς και αορίστως εάν ένα οπλικό σύστημα θα ήταν χρήσιμο. Διότι σε αυτό το ερώτημα η απάντηση είναι “ναι”. Το ζητούμενο είναι η στρατιωτική ηγεσία να καταστήσει κοινωνό την πολιτική στα ζητήματα προσεκτικής ιεράρχησης της κάλυψης των αναγκών. Όσον αφορά δε τον ρόλο των αναλυτών και της δημοσιογραφίας, η εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος προϋποθέτει την άσκηση καλόπιστης κριτικής απέναντι σε όλους. Από χειροκροτητές αλλά και έλλειψη πολιτικής σκέψης που να “κουμπώνει” αρμονικά με τις στρατιωτικές ανάγκες, η χώρα έχει χορτάσει…
Από: defence-point.gr - Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Ωστόσο, υπάρχουν πολλές οπτικές γωνίες εξέτασης του ιδίου θέματος, χωρίς να συνεπάγεται ότι η ελληνική απόφαση για την προμήθεια των F-35 είναι αυτόματα σωστή ή λάθος. Τα πάντα είναι σχετικά. Αυτό σημαίνει ότι όπου βλέπει κανείς κατηγορηματική προσυπογραφή ή απόρριψη, είναι εξ ορισμού λανθασμένη. Ασφαλώς βέβαια, κάθε άποψη είναι σεβαστή και υπό την προϋπόθεση ότι τηρεί κάποια στάνταρ ευπρέπειας, θα πρέπει να τυγχάνει της δέουσας μελέτης και επεξεργασίας θεσμικά, αλλά και από όσους έχουν πραγματική ανησυχία για την ελληνική άμυνας, μακριά από οπαδικές νοοτροπίες και τη στρεβλή πεποίθηση ότι οποιοσδήποτε είναι κάτοχος κάποιας απόλυτης αλήθειας…
Αναπόφευκτα, όταν κάποιος εμπλέκεται στη μελέτη περί της καταλληλότητας ενός οπλικού συστήματος για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το πλαίσιο στο οποίο αυτό θα αγοραστεί και θα κληθεί να επιχειρήσει. Με απλά λόγια, πέραν του εκτιμώμενου αντίκτυπου στην αποτρεπτική προσπάθεια, ποια είναι η απειλή που αντιμετωπίζεται και ποιο είναι το πορτοφόλι που θα τα αγοράσει. Δηλαδή, εάν υπάρχει συναίσθηση του συνολικού κόστους υποστήριξης του συστήματος, στο σύνολο του επιχειρησιακού του βίου, καθότι έτσι μόνον μπορεί να προϋπολογιστεί στοιχειωδών το ποσό που θα προστεθεί στην ετήσια δαπάνη για την άμυνα.
Αυτός ο υπολογισμός δεν αφορά μόνο τα F-35, αλλά καθένα από τα οπλικά συστήματα που αγοράζονται. Τα Rafale, τα άλλα αεροσκάφη που απαιτούνται σε πλειάδα ρόλων, τα ελικόπτερα που θέλουμε να αγοράσουμε, γενικής χρήσης ή επιθετικά, τα πλοία που ναυπηγούνται, τα συστήματα πυροβολικού κ.λπ. Διακινδυνεύοντας να σοκαριστούν όσοι αντιμετωπίζουν τα θέματα των εξοπλισμών με μια νοοτροπία ευκταίου και όχι εφικτού, ωσάν και η “εθνική συζήτηση” γίνεται… στο Άμπου Ντάμπι / Ντουμπάι ή στην Ντόχα και όχι στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα κ.λπ.
Ας επανέλθουμε λοιπόν στο F-35 και να αναλυθεί σε μεγαλύτερο βάθος το ζήτημα του αντίκτυπου στην Τουρκία από την προοπτική ένταξης και αυτών των υπερσύγχρονων μαχητικών, μετά τα Rafale F3R στο ελληνικό οπλοστάσιο. Να υπενθυμιστεί στο σημείο αυτό ότι δεν αρκεί μόνο η κατοχή, αλλά και η πολιτική βούληση χρήσης τους εάν και εφόσον. Διότι ο αντίπαλος είναι θέμα χρόνου να προβεί σε ενέργειες απαξίωσης της αποτρεπτικής αξιοπιστίας σου. Γι’ αυτό έχει τεράστια σημασία η ευκρινής χάραξη κόκκινων γραμμών, κάτι το οποίο αποτυπώνεται και στα θεσμικά κείμενα που προηγούνται της χάραξης αμυντικής και εξοπλιστικής στρατηγικής. Και σε αυτό τον τομέα η Ελλάδα δεν παίρνει ιδιαίτερα υψηλό βαθμό.
Ίσως διότι μας απασχολεί περισσότερο από όσο θα έπρεπε η διεθνής πολιτική ορθότητα, δηλαδή το να μην εκπέμπουν οι ελληνικές αναφορές “επιθετικότητα”. Ξεχνώντας ότι η τελική ευθύνη διαφύλαξης της εδαφικής ακεραιότητας βρίσκεται αποκλειστικά εντός της χώρας, αλλά και ότι οι αναφορές αυτές αφορούν την ελληνική άμυνα απέναντι σε υπαρκτές και διακηρυγμένες απειλές, όχι κάποια επιθυμία αλλαγής του status quo. Κατά συνέπεια, όποιος εμφανιστεί να ενοχλείται, αφενός εξετάζει την κατάσταση από την οπτική γωνία των δικών του εθνικών συμφερόντων, στην οποία έχει προσαρμόσει τα αντίστοιχα “συμμαχικά”, ξεχνώντας τι θα έπραττε ο ίδιος εάν αντιμετώπιζε το είδος της απειλής που αντιμετωπίζει η Ελλάδα.
Αφετέρου, ο τρόπος ανταπόκρισης ενός συμμάχου σε τέτοιες προκλήσεις, πέραν της αποτρεπτικής αξιοπιστίας ευεργετεί και την αντίστοιχη συμμαχική. Και διότι η Ελλάδα εκπέμπει εικόνα ενός αποφασισμένου και επιχειρησιακά ικανού συμμάχου που όπως όλοι οι υπόλοιποι ορθολογικοί διεθνείς δρώντες, θέτει ως προϋπόθεση συμμαχικής εμπλοκής την εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος. Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς… συμμάχους εν προκειμένω. Ταυτόχρονα, θέτει και την ίδια τη Συμμαχία προ των ευθυνών της, εάν υποτεθεί ότι θεωρεί αδιανόητο ενδεχόμενο το ξέσπασμα σύγκρουσης ανάμεσα σε δυο συμμαχικές χώρες, παρότι στα ελληνοτουρκικά, η Τουρκία είναι πλέον τύποις σύμμαχος, με υποσημειώσεις και αστερίσκους.
Τούτων λεχθέντων, γίνεται αντιληπτό ότι για να έχει η προμήθεια το αποτέλεσμα που επιδιώκεται, θα πρέπει να πείθει ότι όντως θα έχει υψηλές διαθεσιμότητες και θα υποστηρίζεται σωστά και αδιάλειπτα. Εξ ου και η ανάγκη σωστών οικονομικών υπολογισμών. Επιπρόσθετα, επειδή όλες οι εξοπλιστικές προμήθειες έχουν από μικρό ως μεγάλο “γεωπολιτικό αποτύπωμα“, ενώ εξυπηρετεί και άλλους σκοπούς (υποστήριξη αμυντικής βιομηχανίας του προμηθευτή, γεωπολιτική σύνδεση κ.λπ.), θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ένα αξιόλογο διαπραγματευτικό χαρτί. Κι αν η Τουρκία προσπαθούσε μέσω των εξοπλιστικών συμβολαίων δισεκατομμυρίων, αρχικά να νομιμοποιήσει και εν συνεχεία να προωθήσει αποφασιστικά τα αναθεωρητικά της σχέδια, η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει αποτελεσματικά, χωρίς να παραβιάζει τα όρια αυτού που έχει ορίσει ως αποδεκτή – ευπρεπή διεθνή συμπεριφορά.
Η προμήθεια των F-35 θα έπρεπε να έχει ευθέως συνδεθεί με την αποδέσμευση των κατάλληλων όπλων (π.χ. AGM-158 JASSM, SDB II, JSM), καθότι αυτά δίνουν υπόσταση στις αεροπορικές πλατφόρμες και αποτελούν πολλαπλασιαστή αποτρεπτικής και μαχητικής ισχύος. Επειδή όμως ορθώς υποστηρίζεται ότι τα F-35 είναι κάτι περισσότερο από ένα παραδοσιακό μαχητικό αεροσκάφος και ότι λόγω των υπερσύγχρονων αισθητήρων και δυνατοτήτων “σύντηξης” (fusion) και διανομής πληροφοριών σε μια αεροπορική δύναμη, θα μπορούσε να γίνει και ο ακόλουθος “υπολογισμός”.
Πέραν του ότι τα σύγχρονα αεροφερόμενα όπλα δεν αφορούν μόνο τα F-35 αλλά και τη ραχοκοκαλιά του ελληνικού αεροπορικού στόλου, τα F-16, εάν τα πέμπτης γενιάς μαχητικά τα προορίζουμε για πιο… “συντονιστικό” ρόλο, τότε δεν θα πρέπει να τίθεται η προοπτική αγοράς 40 αεροσκαφών αλλά να παραμείνουμε στα 20, άντε και με ένα μικρό δικαίωμα προαίρεσης (option) για την προμήθεια μερικών ακόμα στην ίδια τιμή και με την ίδια διαμόρφωση. Άλλο είναι η δαπάνη 3,5-4 δισ. ευρώ και άλλο 7+. Τα δε χρήματα που θα εξοικονομηθούν θα μπορούσαν να επενδυθούν σε δεύτερη Μοίρα Rafale στην διαμόρφωση F4. Αυτό θα δημιουργούσε οικονομίες κλίμακος, καθώς και στην περίπτωση του εξαιρετικού γαλλικού αεροσκάφους, τα κόστη είναι δυσθεώρητα.
Εναλλακτικά, τα χρήματα αυτά θα έπρεπε να επενδυθούν στη βελτιστοποίηση του στόλου των F-16 όπου το αναλογικό και απαρχαιωμένο σύστημα αυτοπροστασίας, μοιάζει σαν την μύγα μέσα στο γάλα και τα προβλήματα που οδηγούν σε απαράδεκτους επιχειρησιακούς συμβιβασμούς δεν είναι λίγα… Ή/και σε ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA) για όλα. Εν ολίγοις, το πορτοφόλι είναι το σημείο αναφοράς. Εφόσον τα κονδύλια δεν είναι απεριόριστα, οδηγούμαστε στην ανάγκη προσεκτικής προτεραιοποίησης των αναγκών, στο πλαίσιο της οποίας ο γεωπολιτικός παράγοντας πρέπει να είναι ένας από όλους όσοι πρέπει να σταθμιστούν.
Καλό θα ήταν η πολιτική ηγεσία να ακούει πιο προσεκτικά τη στρατιωτική, όχι να ζητά γενικώς και αορίστως εάν ένα οπλικό σύστημα θα ήταν χρήσιμο. Διότι σε αυτό το ερώτημα η απάντηση είναι “ναι”. Το ζητούμενο είναι η στρατιωτική ηγεσία να καταστήσει κοινωνό την πολιτική στα ζητήματα προσεκτικής ιεράρχησης της κάλυψης των αναγκών. Όσον αφορά δε τον ρόλο των αναλυτών και της δημοσιογραφίας, η εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος προϋποθέτει την άσκηση καλόπιστης κριτικής απέναντι σε όλους. Από χειροκροτητές αλλά και έλλειψη πολιτικής σκέψης που να “κουμπώνει” αρμονικά με τις στρατιωτικές ανάγκες, η χώρα έχει χορτάσει…