 |
| hellenicnavy.gr |
Έχει επικρατήσει ευρέως, ότι τα αίτια της μη οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας είναι οι πιθανολογούμενοι υδρογονάνθρακες στις περιοχές που αυθαίρετα (σύμφωνα με το ΔΔ) αμφισβητεί η Τουρκία, καθώς οι υδρογονάνθρακες αποτελούν ένα από τα κύρια δικαιώματα του παράκτιου κράτους.
Από: militaire.gr - Του Δημητρίου Δρόσου*
Τι είναι όμως ΑΟΖ; Είναι μια περιοχή πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης και παρακείμενη σε αυτήν, η οποία δύναται να εκτείνεται έως 200 μίλια από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης. Στην εν λόγω περιοχή το παράκτιο κράτος απολαμβάνει κυριαρχικών δικαιωμάτων σε θέματα όπως εξερεύνηση, εκμετάλλευση ζώντων και μη φυσικών πόρων. Η δικαιοδοσία του παράκτιου κράτους επεκτείνεται σε τεχνητές νησίδες, εγκαταστάσεις, κτίσματα, θέματα θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας, προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και έχει επίσης τις απορρέουσες νομοθετικές αρμοδιότητες επί αυτών των θεμάτων.
Το παράκτιο κράτος μεταξύ άλλων σύμφωνα με την UNCLOSS (άρθρο 62.4) έχει αρμοδιότητα σε: αδειοδότηση αλιευτικών σκαφών, είδη που επιτρέπεται η αλιεία και ποσοστώσεις, περιοχές αλιείας, διεξαγωγής ερευνητικών προγραμμάτων. Το παράκτιο κράτος σύμφωνα με την UNCLOSS (άρθρο 73.1), έχει δικαιοδοσία κανόνων επιβολής: επιβίβαση σε πλοία, επιθεώρηση, σύλληψη, κίνηση δικαστικών δικαιοδοσιών. Επίσης έχει δικαίωμα στην εφαρμογή τελωνειακού δικαίου αναφορικά με εγκαταστάσεις και κατασκευές σύμφωνα με την UNCLOSS (άρθρο 60.2) και σχετική απόφαση του ΔΔ για το δίκαιο της Θάλασσας (υπόθεση M/V Saiga No 2).
Στην ΑΟΖ επιτρέπεται η άσκηση του δικαιώματος άλλων κρατών στη ναυσιπλοϊα, στην υπέρπτηση και στο δικαιώμα της πόντισης καλωδίων και αγωγών.
Η υφαλοκρηπίδα αποτελεί τμήμα της υποθαλάσσιας γης και είναι η φυσική προέκταση του χερσαίου εδάφους ενός κράτους στη θάλασσα, όπου κατά κανόνα καλύπτεται με ρηχά νερά (μεταξύ 150 και 200 μέτρων). Το μήκος της ποικίλλει αναλόγως της γεωλογίας της ακτής. Η UNCLOSS (άρθρο 76.1) ορίζει το απώτατο όριο της υφαλοκρηπίδας ως: «το θαλάσσιο βυθό και το υπέδαφος που εκτείνεται πέραν της χωρικής του θάλασσας καθ’ όλη την έκταση της φυσικής προέκτασης του εδάφους μέχρι του εξωτερικού ορίου του υφαλοπλαισίου ή σε απόσταση 200 ν.μ. από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της χωρικής θάλασσας όπου το εξωτερικό όριο του υφαλοπλαισίου δεν εκτείνεται μέχρι αυτή την απόσταση». Επίσης εντός της υφαλοκρηπίδας το παράκτιο κράτος έχει κυριαρχικά δικαιώματα που αφορούν δραστηριότητες όπως εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων δηλαδή υδρογονάνθρακες και αλιεύματα. Αυτά τα δικαιώματα υφίστανται ipso facto (από το ίδιο το γεγονός) και ab initio (από την αρχή) ως βάσει της κυριαρχίας του κράτους επί της ξηράς και ως συμφυές δικαίωμα.
Η αρχή της ίσης απόστασης ή μέσης γραμμής (από τα πλησιέστερα σημεία των γραμμών βάσης) κατά το ΔΔΧ δεν οδηγεί πάντα σε δίκαιες λύσεις και υφίσταται απόφαση του ΔΔΧ (case: North Continental Shelf) που προβλέπει την οριοθέτηση να γίνεται σε κάποιες περιπτώσεις σύμφωνα με την αρχή της ισότητας και της δικαιοσύνης (equity), κατόπιν συμφωνίας μεταξύ των μερών, παρόλο που ένα από τα αντίδικα μέρη (Ομοσπονδιακή Δημοκρατίας της Γερμανίας) δεν είχε επικυρώσει τη σύμβαση της Γενεύης για την Υφαλοκρηπίδα. Συνεπώς το ΔΔΧ απεδέχθη σε αυτή την περίπτωση ότι παρόλο που το εθιμικό δίκαιο είναι opinion juris (ισχύει επί μακρόν με συνείδηση δικαίου) δεν ισχύει πάντα. Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία επιδιώκει ακριβώς ανάλογη απόφαση του ΔΔΧ βάσει της αρχής του equity και όχι του equity-distance όπως ζητά η Ελλάδα και είναι το γενικώς παραδεκτό βάσει του εθιμικού δικαίου και της UNCLOSS. Μετά το case: North Continetal Shelf τι θα αποφανθεί το ΔΔΧ;
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Από τα παραπάνω συνάγονται τα εξής συμπεράσματα:
α) Η Ελλάδα δύναται να κλείσει άμεσα όλες τις γραμμές βάσης, χωρίς απαραίτητα να έχει ανακηρύξει ΑΟΖ ή να έχει επιλυθεί το θέμα της υφαλοκρηπίδας από την Τουρκία και χωρίς να υποστεί καμία συνέπεια. Οι αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς για αυτό το σκοπό υφίστανται. Γιατί δεν το κάνει;
β) Η προσφυγή στη Χάγη για τα θέματα της ΑΟΖ και της Υφαλοκρηπίδας, δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητο ότι θα εκδοθεί απόφαση σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην UNCLOSS καθόσον το ΔΔΧ συνεκτιμώντας και άλλους παράγοντες μπορεί να αποφανθεί διαφορετικά, ακόμη και ανατρέποντας το ισχύον εθιμικό δίκαιο (opinio juris) ή ακόμη και εάν ένα κράτος δεν έχει υπογράψει τη συνθήκη του Montego Bay, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στην υπόθεση North Continetal Shelf.
γ) Επί της δικαιοδοσίας της ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδας, υφίστανται και άλλα δικαιώματα πέραν της εξόρυξης υδρογονανθράκων, τα οποία η Ελλάδα απεμπολεί. Τουρκικά αλιευτικά σκάφη βρίσκονται ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, Ελληνικά αντίστοιχα αλιευτικά μπορούν; Ήδη με την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας στο Ιόνιο, ουσιώδη Ελληνικά αλιευτικά δικαιώματα εγκαταλείφθηκαν υπέρ των Ιταλών αλιέων, λόγω εθιμικού δικαίου καθώς επικαλέσθηκαν ότι οι Ιταλοί αλιείς, αλίευαν εντός της Ελληνικής ΑΟΖ επί σειρά ετών και αυτό δημιούργησε εθιμικό δίκαιο. Γιατί δεν προβάλλεται το γεγονός; Αποτελεί αυτό το γεγονός προάγγελο μελλοντικών εξελίξεων στο Αιγαίο λόγω επίκλησης «Τουρκικού εθιμικού δικαίου» διατυπωμένου από την πλευρά των Τούρκων;
*Υποπτέραρχος ε.α.–Αναλυτής (MBA, Μ ΗSΑ, MPH, MSc in Finance, LLB, BSc)