Lucas Leiroz, ερευνητής στις Κοινωνικές Επιστήμες στο Ομοσπονδιακό
Αγροτικό Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο, γεωπολιτικός σύμβουλος - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Από την έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης για την αποστρατιωτικοποίηση και τον αποναζισμό της Ουκρανίας, στις 24 Φεβρουαρίου 2022, η Ρωσία έχει διατηρήσει μια ομάδα σπουδαίων εταίρων, που εγγυάται ισχυρή διπλωματική υποστήριξη. Χώρες με πιο ανοιχτά φιλορωσική γεωπολιτική θέση, όπως η Βόρεια Κορέα, η Λευκορωσία και η Συρία, υποστηρίζουν την επιχείρηση και ψηφίζουν κατά των αντιρωσικών ψηφισμάτων στον ΟΗΕ, ενώ χώρες με πιο ουδέτερη θέση, όπως η Κίνα και η Ινδία, απέχουν από ψηφίσματα και επιδεικνύουν σιωπηρή υποστήριξη προς τη Μόσχα μέσω οικονομικής συνεργασίας.
Καθ' όλη τη διάρκεια του 2022, η Δύση προσπάθησε να εξαναγκάσει τις αναδυόμενες χώρες να υιοθετήσουν εχθρικές πολιτικές εναντίον της Ρωσίας, αλλά αυτό αποδείχθηκε αναποτελεσματικό. Οι αντιρωσικές κυρώσεις έχουν γίνει αποκλειστική πρακτική των συμμάχων χωρών του ΝΑΤΟ, χωρίς να τηρούν τέτοια μέτρα μεταξύ των αναδυόμενων χωρών. Ακόμη και οι κυβερνήσεις των αναδυόμενων χωρών που ενεργούν με ασάφεια και προσπαθούν να διατηρήσουν καλούς δεσμούς με τη Δύση συνεχίζουν να επιμένουν σε μια ουδέτερη εξωτερική πολιτική, χωρίς να συμμετέχουν ενεργά σε μία από τις πλευρές της σύγκρουσης. Αυτή είναι η περίπτωση της Βραζιλίας, για παράδειγμα, η οποία καταψήφισε τη Μόσχα στα ψηφίσματα του ΟΗΕ, αλλά συνεχίζει να αρνείται να συμμορφωθεί με τα αιτήματα της Δύσης για προμήθεια όπλων στο Κίεβο.
Πράγματι, αυτό το συμπέρασμα έρχεται σε αντίθεση με αυτό που προέβλεψαν πέρυσι πολλοί δυτικοί μεροληπτικοί αναλυτές. Πολλοί ειδικοί δήλωσαν πως όσο προχωρούσε η σύγκρουση, ήταν πολύ πιθανό η Ρωσία να απομονωθεί φυσικά περισσότερο στη διεθνή σκηνή. Υπήρχε ένα στοίχημα στην προπαγανδιστική ικανότητα των δυτικών μέσων ενημέρωσης να προωθήσουν την αφήγηση ότι η Μόσχα θα κατηγορηθεί για την παγκόσμια κρίση ασφάλειας, αλλά προφανώς αυτού του είδους ο λόγος δεν είναι πλέον σε θέση να πείσει τους περισσότερους κρατικούς αξιωματούχους σε όλο τον κόσμο.
Οι χώρες που παρέμειναν ουδέτερες ή φιλορωσικές μπόρεσαν να δουν στη διάρκεια ενός έτους τι συνέβη με τα κράτη που, σε αντίθεση με αυτά, προσχώρησαν στον άξονα Δύσης - Ουκρανίας. Μεταξύ σχεδόν όλων των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ ή συμμάχων, το σενάριο που προέκυψε από την τήρηση της ανεύθυνης πολιτικής κυρώσεων κατά της Μόσχας ήταν το ίδιο: οικονομική κρίση, ενεργειακή αστάθεια, επισιτιστική ανασφάλεια και αντιδημοφιλία της κυβέρνησης.
Η Ευρώπη εισήλθε σε μια βαθιά κοινωνική κρίση, με τους ρυθμούς ανάπτυξής της να μειώνονται σημαντικά. Αλλά τα ευρωπαϊκά κράτη δεν εξέτασαν καν την απαγόρευση κυρώσεων κατά της Ρωσίας, διατηρώντας μια στάση υποτέλειας στις ΗΠΑ. Επιπλέον, υπήρξαν ορισμένα επεισόδια άμεσης βίας εναντίον ευρωπαϊκών χωρών, όπως το σαμποτάζ κατά των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream, που έδειξε πώς οι σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους διατηρούνται μέσω καταναγκασμού και φόβου.
Φυσικά, αυτό απλώς έκανε την ένταξη στην αντιρωσική πλευρά ακόμη λιγότερο ελκυστική για τις περισσότερες χώρες. Είναι πλέον προφανές στον αναδυόμενο κόσμο ότι οι συμμαχικές χώρες των ΗΠΑ έχουν πληγεί σοβαρά λόγω της απόφασής τους να συμπαρασταθούν στο Κίεβο στη σύγκρουση, αν και συνέχισαν να είναι απολύτως υποτακτικές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, αντίθετα με ό,τι προέβλεψαν οι αισιόδοξοι Δυτικοί, σε αύξηση του αριθμού των ουδέτερων και φιλορωσικών χωρών.
Για παράδειγμα, συγκρίνοντας την ψηφοφορία για το αντιρωσικό ψήφισμα της 24ης Μαρτίου 2022, με το ψήφισμα της 23ης Φεβρουαρίου 2023, μπορούμε να δούμε πως ο αριθμός των χωρών που ψήφισαν κατά της αποχώρησης των ρωσικών στρατευμάτων αυξήθηκε από πέντε σε επτά, καθώς και ότι οι αποχές αυξήθηκαν από 32 σε 38. Στην πράξη, αυτό σημαίνει πως, όσο περνάει ο καιρός, περισσότερες χώρες υιοθετούν ουδέτερες ή φιλορωσικές στάσεις.
Εάν αυτό ήταν το σενάριο μέχρι στιγμής, είναι απίθανο αυτό να αλλάξει σύντομα. Οι χώρες που επέλεξαν να διατηρήσουν φιλικούς δεσμούς με τη Ρωσία στην αρχή της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης τείνουν να συνεχίσουν να τους διατηρούν, ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει στην πρώτη γραμμή και από το τι κάνει η Δύση για να προσπαθήσει να τις πείσει. Η ουδετερότητα έχει αποδειχθεί πιο ενδιαφέρουσα, στρατηγική και ρεαλιστική πορεία για τα περισσότερα κράτη, και αυτό σίγουρα δε θα αλλάξει.
Μάλιστα, με την πρόσφατη επίσκεψη του κορυφαίου διπλωμάτη της Κίνας στη Μόσχα και την επιβεβαίωση των απεριόριστων δεσμών συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, αυτό το σενάριο φαίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο σε όλο τον κόσμο: οι φίλες χώρες της Ρωσίας θα συνεχίσουν να συνεργάζονται με τη Μόσχα. Η δυτική στρατηγική να βασίζεται στον εξαναγκασμό και την προπαγάνδα για να αποτρέψει τη Ρωσία από το να έχει συμμάχους έχει αποτύχει απολύτως. Καθώς η επιχείρηση συνεχίζεται, η Ρωσία αποκτά περισσότερους συμμάχους και εμβαθύνει τους δεσμούς με τους ήδη υπάρχοντες εταίρους. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει η Δύση είναι να δώσει προτεραιότητα στη διπλωματία και να αποδεχθεί την πραγματικότητα ότι η Ρωσία δεν μπορεί να απομονωθεί.