Πολλοί πανηγυρίζουν την επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, που κατάφερε να συμφωνήσει η ΕΕ - μετά από έξη μήνες δραματικών διαβουλεύσεων. Πολύ λιγότεροι βέβαια, κατάλαβαν τι ακριβώς συμφωνήθηκε...
* Πρώτον, το πλαφόν - δηλαδή η ανώτερη επιτρεπόμενη τιμή - μπήκε (ξανά) πολύ υψηλά! Τόσο υψηλά που θα έχει ελάχιστες πραγματικές επιπτώσεις.
Για να καταλάβετε: η τιμή του βασικού δείκτη αερίου της Ευρώπης ΤΤΡ διακυμαίνονταν:
-γύρω στα 30 ευρώ η κιλοβατώρα το 2019 (και όλα τα προηγούμενα χρόνια),
-έπεσε κοντά στα... 3 ευρώ η κιλοβατώρα κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας,
-έφτασε τα... 340 ευρώ τον περασμένο Αύγουστο
-και βρίσκεται γύρω στα 100 ευρώ σήμερα!
Σήμερα συμφωνήθηκε "πλαφόν", τα 180 ευρώ, δηλαδή 80% πιο ΠΑΝΩ από τη σημερινή τιμή!
Ενώ πριν την κρίση (της πανδημίας - που είναι και η προηγούμενη "ομαλή περίοδος") η τιμή της κιλοβατώρας βρισκόταν τρείς φορές πιο ΚΑΤΩ από τα τωρινά επίπεδα,
και έξη φορές πιο κάτω από το τωρινό πλαφόν!
Βέβαια οι βορειοευρωπαίοι (κυρίως Γερμανοί) το ήθελαν ακόμα ΠΙΟ ΨΗΛΑ, (στα 470 ευρώ η κιλοβατώρα!).
Ώστε να αποκλείεται να έχει οποιαδήποτε επίπτωση...
* Μερικές αναπτυγμένες χώρες του ευρωπαϊκού βορρά ΔΕΝ ήθελαν καθόλου πλαφόν! Γιατί γνώριζαν ότι αυτό μπορεί να προκαλέσει "στρεβλώσεις" στην εσωτερική αγορά αερίου, μεταξύ των οποίων και σοβαρές ελλείψεις. Δεν ήθελαν πλαφόν επίσης, διότι όταν ενεργοποιείται το πλαφόν, οι χώρες αγοράζουν απευθείας από την διεθνή αγορά αέριο, έστω και ακριβότερα, αλλά επιδοτούν τη διαφορά από τον προϋπολογισμό τους!
Κι έτσι όσο πιο υψηλά βάλλουν το πλαφόν, τόσο λιγότερα θα κινδυνεύουν να φορτώσουν στους προϋπολογισμούς τους...
Στο τέλος συμφωνήθηκε ένα πλαφόν, που είναι όχι τόσο "εξωφρενικά υψηλό" όσο επέμεναν στην αρχή, αλλά και πάλι πολύ υψηλό, ώστε να μη δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους μεγάλων ελλείψεων ή δημοσιονομικού εκτροχιασμού...
* Τρίτον, ωστόσο παρ' ό,τι οι τωρινές τιμές ενέργειας από αέριο είναι αρκετά πιο χαμηλές από το πλαφόν κι αρκετά πιο χαμηλές απ' όσο είχαν φτάσει πριν λίγους μήνες, και πάλι είναι πολύ υψηλές για να τις αντέξει μακροχρόνια η Ευρωπαϊκή οικονομία.
Ακόμα και στα μισά από τα τωρινά επίπεδα αν υποχωρούσε η τιμή του αερίου στην Ευρώπη και πάλι θα ήταν 60% πιο πάνω απ' ό,τι κατά μέσον όρο την προηγούμενη πενταετία!
Επομένως, αν δεν συμβεί κάτι δραματικό, η Ευρώπη φαίνεται να εγκλωβίζεται πια σε μακροχρόνιες τιμές ενέργειας πολύ υψηλότερες από τα μέχρι πρόσφατα επίπεδά. Αυτό αποτελεί αληθινό ενεργειακό Αρμαγεδδώνα!
Γιατί στις σύγχρονες οικονομίες η τιμή της ενέργειας είναι βασικός συντελεστής ανταγωνιστικότητας.
Κι όταν σύγχρονες οικονομίες που απολάμβαναν μακροχρόνια "φτηνή" ενέργεια, μπουν σε μια φάση όπου οι τιμές της ενέργειάς τους θα είναι πια μακροχρόνια πολύ υψηλότερες, αυτό θα επηρεάσει αρνητικά την ανταγωνιστικότητά τους. Και μπορεί να επιφέρει αποβιομηχάνιση, φτωχοποίηση των κοινωνιών τους, εσωτερικές αναστατώσεις και γεωπολιτική περιθωριοποίηση.
Το πλαφόν δεν αποτρέπει αυτόν τον κίνδυνο!
Το να εμποδίζεις την τιμή να ξεπεράσει τα 180 ευρώ ανά κιλοβατώρα,
όταν μέχρι πριν τρία χρόνια την πλήρωνε η βιομηχανία σου 30 ή 35 ευρώ,
τώρα την πληρώνεις 100
και δεν αντέχει η ανταγωνιστικότητά σου πάνω από 60 ευρώ,
δεν λύνεις το πρόβλημά σου...
* Τέταρτον, το ευρωπαϊκό πλαφόν δεν μειώνει το κόστος ενέργειας. Εκείνο που καταφέρνει είναι να αποτρέψει μεγάλες διακυμάνσεις του κόστους προς τα πάνω μέσα στην Ευρώπη. Δηλαδή αποτρέπει ή μειώνει την απροκάλυπτη κερδοσκοπία μέσα στην Ευρωπαϊκή αγορά. Αυτό δεν είναι ασήμαντο βέβαια...
Αλλά το κόστος ενεργείας στην Ευρώπη ΔΕΝ ανέβηκε λόγω κερδοσκοπίας. Ανέβηκε γιατί κόπηκε η παροχή φτηνού ρωσικού αερίου (από χερσαίους αγωγούς) και υποκαταστάθηκε από ακριβότερο υγροποιημένο αέριο ή από ακόμα ακριβότερο σχιστολιθικό αέριο από τις ΗΠΑ.
Το κόστος ενεργείας ανέβηκε επίσης γιατί υιοθετήθηκε ο στόχος των "μηδενικών ρύπων ως το 2050", δηλαδή η "ταχύτατη πράσινη μετάβαση" στην Ευρώπη. Που σημαίνει εγκατάλειψη των υδρογονανθράκων γενικά από τώρα!
Που σημαίνει στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, που είναι συνολικά ακριβότερες (αν λάβει κανείς υπ' όψιν το κόστος επιδοτήσεών τους και φορολόγησης του διοξειδίου του άνθρακα).
--Η τάση ανόδου της τιμής ενέργειας σε όλο τον κόσμο υπήρχε μετά το δεύτερο μισό του 2021, καθώς ο κόσμος έβγαινε σταδιακά από τα λοκντάουν της πανδημίας. Αλλά η ενέργεια στον υπόλοιπο κόσμο επέστρεφε στα προ της πανδημίας επίπεδα.
-- Η τάση ανόδου της τιμής της ενεργείας στην Ευρώπη και σε ΗΠΑ Καναδά ήταν ακόμα ισχυρότερη μετά το τέλος της πανδημίας, γιατί είχε υιοθετηθεί η "ταχύτατη πράσινη μετάβαση". Εδώ η τιμή της ενέργειας είχε ήδη ξεπεράσει το διπλάσιο επίπεδο από το 2019, πριν ακόμα ξεκινήσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Και ανέβαινε συνεχώς.
--Ύστερα (24 Φεβρουαρίου 2022) ξεκίνησε η ρωσική εισβολή και η τιμή της ενέργειας εκτοξεύθηκε παντού! Στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στην Αυστραλία, η άνοδος συγκρατήθηκε γιατί οι χώρες είχαν δικά τους αποθέματα -- φυσικού αερίου και πετρελαίου. Ο κίνδυνος των ελλείψεων ήταν πολύ μικρός εκεί. Κι έτσι δεν υπήρξαν βραχυπρόθεσμες κερδοσκοπικές πιέσεις.
-- Αλλά στην Ευρώπη που ήταν απόλυτα εξαρτημένη από τη Ρωσική φτηνή ενέργεια - δηλαδή φυσικό αέριο αλλά και πετρέλαιο - όταν αποφασίστηκε να απεξαρτηθεί η Ευρώπη από τη Ρωσία, πέραν όλων των άλλων δημιουργήθηκε και ο κίνδυνος μεγάλων ελλείψεων στο άμεσο μέλλον. Έτσι στην Ευρώπη εκτός των άλλων υπήρξε ΚΑΙ κερδοσκοπία. Η οποία κορυφώθηκε (στα 340 ευρώ η κιλοβατώρα), όταν ανατινάχθηκαν οι ρωσικοί υποθαλάσσιοι αγωγοί από τη Βαλτική Θάλασσα (NordStream 1 και 2).
Το κύμα αυτό κερδοσκοπίας στην Ευρώπη αντιστράφηκε σχεδόν αμέσως όταν η Ευρώπη δημιούργησε αποθηκευτικούς χώρους και τους γέμισε. Στις αρχές Οκτωβρίου (δύο μήνες ΠΡΙΝ συμφωνηθεί το πλαφόν) η τιμή του φυσικού αερίου είχε υποχωρήσει κάτω από τα 180 ευρώ η κιλοβατώρα. Και συνέχισε να υποχωρεί...
Η κερδοσκοπία ανέβηκε γιατί η Ευρώπη ήταν εξαρτημένη από φθηνό ρωσικό αέριο,
γιατί οι εναλλακτικές πηγές ήταν και παραμένουν δύσκολα προσβάσιμες και πανάκριβες,
γιατί ανατινάχθηκαν οι ρωσικοί αγωγοί που ως τα μέσα καλοκαιριού λειτουργούσαν ακόμα
και γιατί η Ευρώπη δεν είχε αποθηκευτικούς χώρους.
Μόλις η Ευρώπη απέκτησε κάποιους (στοιχειώδεις) αποθηκευτικούς χώρους και τους γέμισε, η κερδοσκοπία αμέσως υποχώρησε.
Γι' αυτό!
Όχι γιατί συμφωνήθηκε πολύ υψηλό "πλαφόν" δύο μήνες αργότερα...!
* Πέμπτον, το πλαφόν έλυσε ένα πρόβλημα που... είχε ήδη λυθεί! Την κερδοσκοπία στο φυσικό αέριο μέσα στην Ευρωπαϊκή αγορά.
ΔΕΝ ενοποίησε την Ευρωπαϊκή αγορά. Ούτε έλυσε τις βασικές αιτίες που σπρώχνουν την τιμή της ενέργειας υψηλά. Ήλθε να λύσει τις στιγμιαίες "υπερβολές" προς τα πάνω. Δεν αντιμετώπισε ούτε μπορεί να αντιμετωπίσει την μακροχρόνια ανοδική τάση ενεργείας στην οποία η Ευρώπη έχει μόνη της εγκλωβιστεί (ανεξάρτητα από την κρίση της Ουκρανίας).
* Έκτον, ακόμα κι αυτό το πλαφόν που συμφωνήθηκε είναι ΜΟΝΟ στα χαρτιά!
Δεν ενεργοποιείται αυτόματα μόλις η τιμή του φυσικού αερίου ξεπεράσει (στον Δείκτη ΤΤΡ) τα 180 ευρώ. Για να ενεργοποιηθεί πρέπει:
-- Η τιμή να παραμείνει πάνω από τα 180 ευρώ για τρείς μέρες τουλάχιστον!
-- Κι ακόμα, η ανώτατη τιμή spot μέσα στην Ευρώπη, να βρίσκεται επιπροσθέτως τουλάχιστον 35 ευρώ πάνω από την ευρωπαϊκή τιμή (του ΤΤΡ). Δηλαδή αν στιγμιαία φτάσει τα 200 ευρώ, αλλά τα συμβόλαια του ΤΤΡ βρίσκονται στα 170 ευρώ, ΔΕΝ ενεργοποιείται το πλαφόν! Το πλαφόν προστατεύει τους ευρωπαίους καταναλωτές μόνον από στιγμιαίες υπερβολές κερδοσκοπίας ΜΕΣΑ στην Ευρώπη. Όχι από μακροχρόνια άνοδο της τιμής διεθνώς.
-- Κι ακόμα η Κομισιόν μπορεί να αποφανθεί ότι ακόμα και στα 250 ευρώ δεν πρέπει να ενεργοποιηθεί το πλαφόν, γιατί είναι πιθανόν να δημιουργηθούν ανεπιθύμητες στρεβλώσεις. Ας πούμε ελλείψεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη...
Άρα συμφωνήθηκε ένα πλαφόν, το οποίο είναι πολύ πιο ψηλά από τα τωρινά επίπεδα (80% υψηλότερα), δεν είναι εύκολο να υλοποιηθεί ακόμα κι αν η στιγμιαία τιμή ξεπεράσει τα 180 ευρώ και είναι πιθανό να απενεργοποιηθεί ακόμα κι αν τα ξεπεράσει κατά πολύ, αν αποφασιστεί ότι κάτι τέτοιο θα είχε "δυσμενείς συνέπειες".
Μ' άλλα λόγια, αποφασίστηκε ένα πλαφόν που... ΔΕΝ θα εφαρμοστεί κατά πάσα πιθανότητα!
* Όγδοο: Κάποιοι πανηγυρίζουν τώρα που η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη υποχωρεί (όπως υποχωρούσε, πριν λίγο - και για λίγο - η τιμή του πετρελαίου διεθνώς). Όμως αυτή η μικρή μείωση οφείλεται κυρίως στη διεθνή ύφεση που όλο και περισσότεροι την προβλέπουν. Είναι "κακός οιωνός" (επέρχεται ύφεση) και εμφανίζεται ως "καλά νέα" που οφείλονται στα...πλαφόν (τιμής σε πετρέλαιο και αέριο).
Από την άλλη πλευρά, όμως, η Κίνα ανακοίνωσε ότι σταματά την πολιτική του zero covid, δηλαδή αναστέλλει το δρακόντειο λοκνταουν που είχε ξανά-επιβάλει πρόσφατα στις βιομηχανικές περιοχές της (Σαγκάη κλπ.). Μόλις η οικονομία της Κίνας αρχίσει και πάλι να λειτουργεί και να απορροφά ενεργειακούς πόρους, η ζήτηση σε αέριο και πετρέλαιο (μεταξύ άλλων ΚΑΙ από την πλευρά της Ρωσίας) θα ανέβει απότομα! Και μαζί θα ανέβει και η τιμή της ενέργειας διεθνώς.
Επομένως τα "καλά" νέα είναι μάλλον "κακά"...
* Ένατο: Όσο συνεχίζεται το εμπάργκο της Δύσης κατά του ρωσικού πετρελαίου, η Δύση θα παίρνει το πετρέλαιο και τα παράγωγά του σε υψηλότερη τιμή απ' ό,τι ο υπόλοιπος κόσμος. Και η Ευρώπη (που έχει μικρές εγχώριες πηγές) σε πολύ υψηλότερη τιμή απ' ό,τι η υπόλοιπη Δύση.
Κι όσο συνεχίζεται ο αποκλεισμός της Ευρώπης από το φθηνό ρωσικό αέριο, η τιμή του αερίου στην Ευρώπη θα είναι υψηλότερη από τον υπόλοιπο κόσμο (οι ΗΠΑ έχουν άφθονη δική τους παραγωγή) και πολλαπλάσια υψηλότερη απ' ό,τι πριν την κρίση της πανδημίας.
Μπορεί η Ευρώπη να αντιμετωπίζει σήμερα τη Ρωσία ως "μείζονα γεωπολιτική απειλή". Αλλά σε ό,τι αφορά τον "ενεργειακό Αρμαγεδδώνα" που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρωπαϊκή οικονομία, η Ευρώπη μόνη της έβγαλε τα μάτια της! Δεν της τα έβγαλε η Ρωσία...
* Δέκατο: εκτός των άλλων όλα αυτά θρυμματίζουν την ενότητα της Δύσης - και της ίδιας της Ευρώπης - δεν την ενισχύουν.
Ο νόμος "για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού" που ψήφισε η κυβέρνηση Μπάϊντεν, επιδοτεί την αμερικανική οικονομία για να αντιμετωπίσει το ενεργειακό κόστος (υποτίθεται), δηλαδή ενισχύει τη ζήτηση δημοσιονομικά, την ώρα που η Κεντρική της Τράπεζα περιστέλλει τη ζήτηση νομισματικά (με συνεχείς αυξήσεις επιτοκίων). Αυτή η πολιτική να... πατάς ταυτόχρονα "φρένο και γκάζι" είναι λάθος - και έχει πάντα αρνητικές μακροχρόνιες συνέπειες.
Αλλά πέρα του ότι είναι λάθος για τις ίδιες τις ΗΠΑ, ταυτόχρονα προκαλεί εύλογες διαμαρτυρίες από το μεγάλο γεωπολιτικό εταίρο των ΗΠΑ, την ίδια την Ευρώπη! Που θεωρεί ότι αυτό που κάνει η Ουάσιγκτων είναι ευθέως υπονομευτικό για τις ευρωπαϊκές οικονομίες.
Ταυτόχρονα βέβαια η Γερμανία κάνει σχεδόν το ίδιο: Το Βερολίνο επιδοτεί την γερμανική οικονομία με 200 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος για να αντιμετωπίσει - έστω και πρόσκαιρα - το αυξημένο ενεργειακό κόστος. Μόνο που αυτό στρέφεται εναντίον των υπολοίπων κρατών-μελών της Ένωσης, τα οποία δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο.
* Συμπέρασμα: Ο μόνος τρόπος να διασωθεί η Ευρώπη από τα αδιέξοδα στα οποία έχει εμπλακεί είναι να... συντριβεί η Ρωσία στην Ουκρανία, στρατιωτικά στο άμεσο μέλλον, να καταρρεύσει εσωτερικά η Ρωσία και να υπάρξει "αλλαγή καθεστώτος". Αυτό ασφαλώς, από μόνο του, δεν θα διορθώσει τα τεράστια σφάλματα που έκανε η ίδια η Ευρώπη στον εαυτό της - κυρίως στο ενεργειακό - ούτε θα αντιστρέψει τις μακροχρόνιες τάσεις, αλλά τουλάχιστον θα ανακουφίσει την ευρωπαϊκή παραγωγή από το τεράστιο ενεργειακό κόστος. Και θα απομακρύνει τον κίνδυνο της ευρωπαϊκής εσωτερικής κατάρρευσης.
Αλλά αν η Ρωσία δεν ηττηθεί, αν αντίθετα, εξαπολύσει την αντεπίθεσή της (από τη Λευκορωσία ή και από τα υπόλοιπα μέτωπα) και είναι η Ουκρανία που καταρρεύσει στρατιωτικά, τότε οι συνέπειες θα είναι πολύ πιο δραματικές και πολύ πιο άμεσες - και για την Ευρώπη που βρίσκεται ακριβώς δίπλα, και για τη Δύση συνολικά που έχει "ποντάρει τα ρέστα της" στη συντριβή του Πούτιν προσωπικά.
Σε κάθε περίπτωση, η Δύση πρέπει να τα ξαναδεί όλα από την αρχή - και η Ευρώπη πρέπει να ξαναδεί τον εαυτό της από την αρχή.
Και να πάψει να βάζει... "λευκοπλάστ" στα βαθιά τραύματα που η ίδια προκαλεί η ίδια στον εαυτό της.
* Πρώτον, το πλαφόν - δηλαδή η ανώτερη επιτρεπόμενη τιμή - μπήκε (ξανά) πολύ υψηλά! Τόσο υψηλά που θα έχει ελάχιστες πραγματικές επιπτώσεις.
Για να καταλάβετε: η τιμή του βασικού δείκτη αερίου της Ευρώπης ΤΤΡ διακυμαίνονταν:
-γύρω στα 30 ευρώ η κιλοβατώρα το 2019 (και όλα τα προηγούμενα χρόνια),
-έπεσε κοντά στα... 3 ευρώ η κιλοβατώρα κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας,
-έφτασε τα... 340 ευρώ τον περασμένο Αύγουστο
-και βρίσκεται γύρω στα 100 ευρώ σήμερα!
Σήμερα συμφωνήθηκε "πλαφόν", τα 180 ευρώ, δηλαδή 80% πιο ΠΑΝΩ από τη σημερινή τιμή!
Ενώ πριν την κρίση (της πανδημίας - που είναι και η προηγούμενη "ομαλή περίοδος") η τιμή της κιλοβατώρας βρισκόταν τρείς φορές πιο ΚΑΤΩ από τα τωρινά επίπεδα,
και έξη φορές πιο κάτω από το τωρινό πλαφόν!
Βέβαια οι βορειοευρωπαίοι (κυρίως Γερμανοί) το ήθελαν ακόμα ΠΙΟ ΨΗΛΑ, (στα 470 ευρώ η κιλοβατώρα!).
Ώστε να αποκλείεται να έχει οποιαδήποτε επίπτωση...
* Μερικές αναπτυγμένες χώρες του ευρωπαϊκού βορρά ΔΕΝ ήθελαν καθόλου πλαφόν! Γιατί γνώριζαν ότι αυτό μπορεί να προκαλέσει "στρεβλώσεις" στην εσωτερική αγορά αερίου, μεταξύ των οποίων και σοβαρές ελλείψεις. Δεν ήθελαν πλαφόν επίσης, διότι όταν ενεργοποιείται το πλαφόν, οι χώρες αγοράζουν απευθείας από την διεθνή αγορά αέριο, έστω και ακριβότερα, αλλά επιδοτούν τη διαφορά από τον προϋπολογισμό τους!
Κι έτσι όσο πιο υψηλά βάλλουν το πλαφόν, τόσο λιγότερα θα κινδυνεύουν να φορτώσουν στους προϋπολογισμούς τους...
Στο τέλος συμφωνήθηκε ένα πλαφόν, που είναι όχι τόσο "εξωφρενικά υψηλό" όσο επέμεναν στην αρχή, αλλά και πάλι πολύ υψηλό, ώστε να μη δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους μεγάλων ελλείψεων ή δημοσιονομικού εκτροχιασμού...
* Τρίτον, ωστόσο παρ' ό,τι οι τωρινές τιμές ενέργειας από αέριο είναι αρκετά πιο χαμηλές από το πλαφόν κι αρκετά πιο χαμηλές απ' όσο είχαν φτάσει πριν λίγους μήνες, και πάλι είναι πολύ υψηλές για να τις αντέξει μακροχρόνια η Ευρωπαϊκή οικονομία.
Ακόμα και στα μισά από τα τωρινά επίπεδα αν υποχωρούσε η τιμή του αερίου στην Ευρώπη και πάλι θα ήταν 60% πιο πάνω απ' ό,τι κατά μέσον όρο την προηγούμενη πενταετία!
Επομένως, αν δεν συμβεί κάτι δραματικό, η Ευρώπη φαίνεται να εγκλωβίζεται πια σε μακροχρόνιες τιμές ενέργειας πολύ υψηλότερες από τα μέχρι πρόσφατα επίπεδά. Αυτό αποτελεί αληθινό ενεργειακό Αρμαγεδδώνα!
Γιατί στις σύγχρονες οικονομίες η τιμή της ενέργειας είναι βασικός συντελεστής ανταγωνιστικότητας.
Κι όταν σύγχρονες οικονομίες που απολάμβαναν μακροχρόνια "φτηνή" ενέργεια, μπουν σε μια φάση όπου οι τιμές της ενέργειάς τους θα είναι πια μακροχρόνια πολύ υψηλότερες, αυτό θα επηρεάσει αρνητικά την ανταγωνιστικότητά τους. Και μπορεί να επιφέρει αποβιομηχάνιση, φτωχοποίηση των κοινωνιών τους, εσωτερικές αναστατώσεις και γεωπολιτική περιθωριοποίηση.
Το πλαφόν δεν αποτρέπει αυτόν τον κίνδυνο!
Το να εμποδίζεις την τιμή να ξεπεράσει τα 180 ευρώ ανά κιλοβατώρα,
όταν μέχρι πριν τρία χρόνια την πλήρωνε η βιομηχανία σου 30 ή 35 ευρώ,
τώρα την πληρώνεις 100
και δεν αντέχει η ανταγωνιστικότητά σου πάνω από 60 ευρώ,
δεν λύνεις το πρόβλημά σου...
* Τέταρτον, το ευρωπαϊκό πλαφόν δεν μειώνει το κόστος ενέργειας. Εκείνο που καταφέρνει είναι να αποτρέψει μεγάλες διακυμάνσεις του κόστους προς τα πάνω μέσα στην Ευρώπη. Δηλαδή αποτρέπει ή μειώνει την απροκάλυπτη κερδοσκοπία μέσα στην Ευρωπαϊκή αγορά. Αυτό δεν είναι ασήμαντο βέβαια...
Αλλά το κόστος ενεργείας στην Ευρώπη ΔΕΝ ανέβηκε λόγω κερδοσκοπίας. Ανέβηκε γιατί κόπηκε η παροχή φτηνού ρωσικού αερίου (από χερσαίους αγωγούς) και υποκαταστάθηκε από ακριβότερο υγροποιημένο αέριο ή από ακόμα ακριβότερο σχιστολιθικό αέριο από τις ΗΠΑ.
Το κόστος ενεργείας ανέβηκε επίσης γιατί υιοθετήθηκε ο στόχος των "μηδενικών ρύπων ως το 2050", δηλαδή η "ταχύτατη πράσινη μετάβαση" στην Ευρώπη. Που σημαίνει εγκατάλειψη των υδρογονανθράκων γενικά από τώρα!
Που σημαίνει στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, που είναι συνολικά ακριβότερες (αν λάβει κανείς υπ' όψιν το κόστος επιδοτήσεών τους και φορολόγησης του διοξειδίου του άνθρακα).
--Η τάση ανόδου της τιμής ενέργειας σε όλο τον κόσμο υπήρχε μετά το δεύτερο μισό του 2021, καθώς ο κόσμος έβγαινε σταδιακά από τα λοκντάουν της πανδημίας. Αλλά η ενέργεια στον υπόλοιπο κόσμο επέστρεφε στα προ της πανδημίας επίπεδα.
-- Η τάση ανόδου της τιμής της ενεργείας στην Ευρώπη και σε ΗΠΑ Καναδά ήταν ακόμα ισχυρότερη μετά το τέλος της πανδημίας, γιατί είχε υιοθετηθεί η "ταχύτατη πράσινη μετάβαση". Εδώ η τιμή της ενέργειας είχε ήδη ξεπεράσει το διπλάσιο επίπεδο από το 2019, πριν ακόμα ξεκινήσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Και ανέβαινε συνεχώς.
--Ύστερα (24 Φεβρουαρίου 2022) ξεκίνησε η ρωσική εισβολή και η τιμή της ενέργειας εκτοξεύθηκε παντού! Στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στην Αυστραλία, η άνοδος συγκρατήθηκε γιατί οι χώρες είχαν δικά τους αποθέματα -- φυσικού αερίου και πετρελαίου. Ο κίνδυνος των ελλείψεων ήταν πολύ μικρός εκεί. Κι έτσι δεν υπήρξαν βραχυπρόθεσμες κερδοσκοπικές πιέσεις.
-- Αλλά στην Ευρώπη που ήταν απόλυτα εξαρτημένη από τη Ρωσική φτηνή ενέργεια - δηλαδή φυσικό αέριο αλλά και πετρέλαιο - όταν αποφασίστηκε να απεξαρτηθεί η Ευρώπη από τη Ρωσία, πέραν όλων των άλλων δημιουργήθηκε και ο κίνδυνος μεγάλων ελλείψεων στο άμεσο μέλλον. Έτσι στην Ευρώπη εκτός των άλλων υπήρξε ΚΑΙ κερδοσκοπία. Η οποία κορυφώθηκε (στα 340 ευρώ η κιλοβατώρα), όταν ανατινάχθηκαν οι ρωσικοί υποθαλάσσιοι αγωγοί από τη Βαλτική Θάλασσα (NordStream 1 και 2).
Το κύμα αυτό κερδοσκοπίας στην Ευρώπη αντιστράφηκε σχεδόν αμέσως όταν η Ευρώπη δημιούργησε αποθηκευτικούς χώρους και τους γέμισε. Στις αρχές Οκτωβρίου (δύο μήνες ΠΡΙΝ συμφωνηθεί το πλαφόν) η τιμή του φυσικού αερίου είχε υποχωρήσει κάτω από τα 180 ευρώ η κιλοβατώρα. Και συνέχισε να υποχωρεί...
Η κερδοσκοπία ανέβηκε γιατί η Ευρώπη ήταν εξαρτημένη από φθηνό ρωσικό αέριο,
γιατί οι εναλλακτικές πηγές ήταν και παραμένουν δύσκολα προσβάσιμες και πανάκριβες,
γιατί ανατινάχθηκαν οι ρωσικοί αγωγοί που ως τα μέσα καλοκαιριού λειτουργούσαν ακόμα
και γιατί η Ευρώπη δεν είχε αποθηκευτικούς χώρους.
Μόλις η Ευρώπη απέκτησε κάποιους (στοιχειώδεις) αποθηκευτικούς χώρους και τους γέμισε, η κερδοσκοπία αμέσως υποχώρησε.
Γι' αυτό!
Όχι γιατί συμφωνήθηκε πολύ υψηλό "πλαφόν" δύο μήνες αργότερα...!
* Πέμπτον, το πλαφόν έλυσε ένα πρόβλημα που... είχε ήδη λυθεί! Την κερδοσκοπία στο φυσικό αέριο μέσα στην Ευρωπαϊκή αγορά.
ΔΕΝ ενοποίησε την Ευρωπαϊκή αγορά. Ούτε έλυσε τις βασικές αιτίες που σπρώχνουν την τιμή της ενέργειας υψηλά. Ήλθε να λύσει τις στιγμιαίες "υπερβολές" προς τα πάνω. Δεν αντιμετώπισε ούτε μπορεί να αντιμετωπίσει την μακροχρόνια ανοδική τάση ενεργείας στην οποία η Ευρώπη έχει μόνη της εγκλωβιστεί (ανεξάρτητα από την κρίση της Ουκρανίας).
* Έκτον, ακόμα κι αυτό το πλαφόν που συμφωνήθηκε είναι ΜΟΝΟ στα χαρτιά!
Δεν ενεργοποιείται αυτόματα μόλις η τιμή του φυσικού αερίου ξεπεράσει (στον Δείκτη ΤΤΡ) τα 180 ευρώ. Για να ενεργοποιηθεί πρέπει:
-- Η τιμή να παραμείνει πάνω από τα 180 ευρώ για τρείς μέρες τουλάχιστον!
-- Κι ακόμα, η ανώτατη τιμή spot μέσα στην Ευρώπη, να βρίσκεται επιπροσθέτως τουλάχιστον 35 ευρώ πάνω από την ευρωπαϊκή τιμή (του ΤΤΡ). Δηλαδή αν στιγμιαία φτάσει τα 200 ευρώ, αλλά τα συμβόλαια του ΤΤΡ βρίσκονται στα 170 ευρώ, ΔΕΝ ενεργοποιείται το πλαφόν! Το πλαφόν προστατεύει τους ευρωπαίους καταναλωτές μόνον από στιγμιαίες υπερβολές κερδοσκοπίας ΜΕΣΑ στην Ευρώπη. Όχι από μακροχρόνια άνοδο της τιμής διεθνώς.
-- Κι ακόμα η Κομισιόν μπορεί να αποφανθεί ότι ακόμα και στα 250 ευρώ δεν πρέπει να ενεργοποιηθεί το πλαφόν, γιατί είναι πιθανόν να δημιουργηθούν ανεπιθύμητες στρεβλώσεις. Ας πούμε ελλείψεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη...
Άρα συμφωνήθηκε ένα πλαφόν, το οποίο είναι πολύ πιο ψηλά από τα τωρινά επίπεδα (80% υψηλότερα), δεν είναι εύκολο να υλοποιηθεί ακόμα κι αν η στιγμιαία τιμή ξεπεράσει τα 180 ευρώ και είναι πιθανό να απενεργοποιηθεί ακόμα κι αν τα ξεπεράσει κατά πολύ, αν αποφασιστεί ότι κάτι τέτοιο θα είχε "δυσμενείς συνέπειες".
Μ' άλλα λόγια, αποφασίστηκε ένα πλαφόν που... ΔΕΝ θα εφαρμοστεί κατά πάσα πιθανότητα!
* Όγδοο: Κάποιοι πανηγυρίζουν τώρα που η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη υποχωρεί (όπως υποχωρούσε, πριν λίγο - και για λίγο - η τιμή του πετρελαίου διεθνώς). Όμως αυτή η μικρή μείωση οφείλεται κυρίως στη διεθνή ύφεση που όλο και περισσότεροι την προβλέπουν. Είναι "κακός οιωνός" (επέρχεται ύφεση) και εμφανίζεται ως "καλά νέα" που οφείλονται στα...πλαφόν (τιμής σε πετρέλαιο και αέριο).
Από την άλλη πλευρά, όμως, η Κίνα ανακοίνωσε ότι σταματά την πολιτική του zero covid, δηλαδή αναστέλλει το δρακόντειο λοκνταουν που είχε ξανά-επιβάλει πρόσφατα στις βιομηχανικές περιοχές της (Σαγκάη κλπ.). Μόλις η οικονομία της Κίνας αρχίσει και πάλι να λειτουργεί και να απορροφά ενεργειακούς πόρους, η ζήτηση σε αέριο και πετρέλαιο (μεταξύ άλλων ΚΑΙ από την πλευρά της Ρωσίας) θα ανέβει απότομα! Και μαζί θα ανέβει και η τιμή της ενέργειας διεθνώς.
Επομένως τα "καλά" νέα είναι μάλλον "κακά"...
* Ένατο: Όσο συνεχίζεται το εμπάργκο της Δύσης κατά του ρωσικού πετρελαίου, η Δύση θα παίρνει το πετρέλαιο και τα παράγωγά του σε υψηλότερη τιμή απ' ό,τι ο υπόλοιπος κόσμος. Και η Ευρώπη (που έχει μικρές εγχώριες πηγές) σε πολύ υψηλότερη τιμή απ' ό,τι η υπόλοιπη Δύση.
Κι όσο συνεχίζεται ο αποκλεισμός της Ευρώπης από το φθηνό ρωσικό αέριο, η τιμή του αερίου στην Ευρώπη θα είναι υψηλότερη από τον υπόλοιπο κόσμο (οι ΗΠΑ έχουν άφθονη δική τους παραγωγή) και πολλαπλάσια υψηλότερη απ' ό,τι πριν την κρίση της πανδημίας.
Μπορεί η Ευρώπη να αντιμετωπίζει σήμερα τη Ρωσία ως "μείζονα γεωπολιτική απειλή". Αλλά σε ό,τι αφορά τον "ενεργειακό Αρμαγεδδώνα" που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρωπαϊκή οικονομία, η Ευρώπη μόνη της έβγαλε τα μάτια της! Δεν της τα έβγαλε η Ρωσία...
* Δέκατο: εκτός των άλλων όλα αυτά θρυμματίζουν την ενότητα της Δύσης - και της ίδιας της Ευρώπης - δεν την ενισχύουν.
Ο νόμος "για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού" που ψήφισε η κυβέρνηση Μπάϊντεν, επιδοτεί την αμερικανική οικονομία για να αντιμετωπίσει το ενεργειακό κόστος (υποτίθεται), δηλαδή ενισχύει τη ζήτηση δημοσιονομικά, την ώρα που η Κεντρική της Τράπεζα περιστέλλει τη ζήτηση νομισματικά (με συνεχείς αυξήσεις επιτοκίων). Αυτή η πολιτική να... πατάς ταυτόχρονα "φρένο και γκάζι" είναι λάθος - και έχει πάντα αρνητικές μακροχρόνιες συνέπειες.
Αλλά πέρα του ότι είναι λάθος για τις ίδιες τις ΗΠΑ, ταυτόχρονα προκαλεί εύλογες διαμαρτυρίες από το μεγάλο γεωπολιτικό εταίρο των ΗΠΑ, την ίδια την Ευρώπη! Που θεωρεί ότι αυτό που κάνει η Ουάσιγκτων είναι ευθέως υπονομευτικό για τις ευρωπαϊκές οικονομίες.
Ταυτόχρονα βέβαια η Γερμανία κάνει σχεδόν το ίδιο: Το Βερολίνο επιδοτεί την γερμανική οικονομία με 200 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος για να αντιμετωπίσει - έστω και πρόσκαιρα - το αυξημένο ενεργειακό κόστος. Μόνο που αυτό στρέφεται εναντίον των υπολοίπων κρατών-μελών της Ένωσης, τα οποία δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο.
* Συμπέρασμα: Ο μόνος τρόπος να διασωθεί η Ευρώπη από τα αδιέξοδα στα οποία έχει εμπλακεί είναι να... συντριβεί η Ρωσία στην Ουκρανία, στρατιωτικά στο άμεσο μέλλον, να καταρρεύσει εσωτερικά η Ρωσία και να υπάρξει "αλλαγή καθεστώτος". Αυτό ασφαλώς, από μόνο του, δεν θα διορθώσει τα τεράστια σφάλματα που έκανε η ίδια η Ευρώπη στον εαυτό της - κυρίως στο ενεργειακό - ούτε θα αντιστρέψει τις μακροχρόνιες τάσεις, αλλά τουλάχιστον θα ανακουφίσει την ευρωπαϊκή παραγωγή από το τεράστιο ενεργειακό κόστος. Και θα απομακρύνει τον κίνδυνο της ευρωπαϊκής εσωτερικής κατάρρευσης.
Αλλά αν η Ρωσία δεν ηττηθεί, αν αντίθετα, εξαπολύσει την αντεπίθεσή της (από τη Λευκορωσία ή και από τα υπόλοιπα μέτωπα) και είναι η Ουκρανία που καταρρεύσει στρατιωτικά, τότε οι συνέπειες θα είναι πολύ πιο δραματικές και πολύ πιο άμεσες - και για την Ευρώπη που βρίσκεται ακριβώς δίπλα, και για τη Δύση συνολικά που έχει "ποντάρει τα ρέστα της" στη συντριβή του Πούτιν προσωπικά.
Σε κάθε περίπτωση, η Δύση πρέπει να τα ξαναδεί όλα από την αρχή - και η Ευρώπη πρέπει να ξαναδεί τον εαυτό της από την αρχή.
Και να πάψει να βάζει... "λευκοπλάστ" στα βαθιά τραύματα που η ίδια προκαλεί η ίδια στον εαυτό της.