Patrick Barron - mises.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Πριν από το 1944, ο φυσικός χρυσός χρησιμοποιήθηκε για διεθνείς διακανονισμούς. Όταν ένας εξαγωγέας στη χώρα Α πουλούσε αγαθά σε έναν εισαγωγέα στη χώρα Β, η χώρα Β θα πλήρωνε με το δικό της νόμισμα. Ωστόσο, η χώρα Α δεν θα είχε κανένα συμφέρον να επιτρέψει στο νόμισμα της χώρας Β να συσσωρευτεί στα θησαυροφυλάκια της πέρα από ένα ποσό που απαιτείται για να τακτοποιήσει τις ανάγκες των δικών της εισαγωγέων. Έτσι, η χώρα Α θα απαιτούσε από τη χώρα Β να εξαργυρώσει το δικό της νόμισμα σε χρυσό. Μερικές φορές η χώρα Β έστελνε φυσικό χρυσό στη χώρα Α. Ή ίσως ο χρυσός που φυλάσσεται σε τρίτη χώρα θα χαρακτηριζόταν ότι ανήκει πλέον στη χώρα Α, μια συναλλαγή εγγραφής βιβλίων που είναι πιο βολική από τη φυσική μετακίνηση.
Η συμφωνία του Μπρέτον Γουντς και η κατάρρευσή της
Η Συμφωνία του Μπρέτον Γουντς πρόσθεσε το δολάριο ως φυσικό χρυσό στα 35 δολάρια ανά ουγγιά. Ο λόγος ήταν απλός: στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν συσσωρεύσει υπεροχή χρυσού, κυρίως λόγω του ρόλου τους ως «οπλοστάσιο της δημοκρατίας». Έτσι, οι κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν να ανταλλάξουν δολάρια για διακανονισμό αντί να μεταφέρουν ή να επαναπροσδιορίσουν την ιδιοκτησία του φυσικού χρυσού. Η αδυναμία αυτού του συστήματος ήταν ότι ο κόσμος έπρεπε να εμπιστευτεί τις ΗΠΑ να μη δημιουργήσουν περισσότερα δολάρια από όσα θα μπορούσαν να εξαργυρώσουν για χρυσό στα 35 δολάρια ανά ουγγιά. Αλλά οι κεντρικές τράπεζες είχαν πάντα την επιλογή να ζητήσουν φυσικό χρυσό από τις ΗΠΑ και ως εκ τούτου να διασφαλίσουν πως η εμπιστοσύνη τους στο μέτρο των 35 δολαρίων ανά ουγγιά υποστηρίζεται πλήρως.
Μετά από περίπου είκοσι χρόνια αυτής της συμφωνίας, η αγορά ανησυχούσε ότι οι ΗΠΑ δεν τηρούσαν τις υποχρεώσεις τους. Η προέλευση αυτής της ανησυχίας επικεντρώθηκε στη Γαλλία. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Charles de Gaulle ήταν σταθερός υποστηρικτής του κλασικού κανόνα του χρυσού όπως και ο οικονομικός του σύμβουλος Jacques Rueff . Ξεκινώντας από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο de Gaulle διέταξε την Τράπεζα της Γαλλίας να εξαγοράσει το 80% των τεράστιων αποθεμάτων της σε δολάρια για χρυσό. Το παράδειγμά τους ακολούθησαν και άλλες κεντρικές τράπεζες και αναπτύχθηκε μια τυπική τραπεζική λειτουργία.
Καθώς τα αποθέματα χρυσού των ΗΠΑ έφτασαν σε κρίσιμα χαμηλά επίπεδα, ο Πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον απέσυρε τις ΗΠΑ από το πρότυπο ανταλλαγής χρυσού, όπως ονομαζόταν το σύστημα εξαγοράς της κεντρικής τράπεζας, το φθινόπωρο του 1971. ΔΕΝ υποτίμησε το δολάριο σε χρυσό, κάτι που θα μπορούσε να έχει κάνει και υποσχέθηκε να σταματήσει την επέκταση του δολαρίου. Αντίθετα, οι ΗΠΑ απλώς τερμάτισαν την εξαγορά δολαρίων για χρυσό, επιτρέποντας στις ΗΠΑ να δημιουργήσουν τόσα δολάρια fiat όσα θα δεχόταν η παγκόσμια αγορά.
Αποδείχθηκε ότι η παγκόσμια αγορά θα δεχόταν πολλά δολάρια fiat. Ένας σημαντικός λόγος ήταν πως η Σαουδική Αραβία, ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, συμφώνησε να απαιτήσει πληρωμή σε δολάρια για το πετρέλαιο της, δημιουργώντας έτσι παγκόσμια ζήτηση για δολάρια.
Η εποχή του πετρελαίου αντικαθιστά το Bretton Woods, αλλά το τέλος της πλησιάζει
Αυτή η συμφωνία «πετροδολαρίου» καταρρέει τώρα, λόγω της διαρκώς επιταχυνόμενης υποτίμησης του δολαρίου. Η αιτία της απαξίωσης είναι η ανίερη συμμαχία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ και της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ δημιουργεί, από τον αέρα, όλα τα δολάρια που χρειάζεται η κυβέρνηση για να διατηρήσει το τεράστιο και συνεχώς αυξανόμενο έλλειμμα δαπανών της. Η νομισματοποίηση αυτών των ελλειμμάτων οδήγησε σε απώλεια αγοραστικής δύναμης σε δολάρια με επιταχυνόμενο ρυθμό.
Ο σκοπός της εξήγησης όλων αυτών είναι να δοθεί υπόβαθρο στην τρέχουσα εξελισσόμενη κατάσταση. Για σχεδόν ογδόντα χρόνια, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ήταν σε θέση να ξοδέψει όσα ήθελε, γνωρίζοντας ότι ο κόσμος είτε θα κρατούσε τα δολάρια του είτε η Fed θα αποκόμιζε χρήματα ό,τι δεν θα δεχόταν η αγορά - δηλαδή, η Fed θα αγόραζε η ίδια το χρέος της κυβέρνησης και (μεταφορικά) να τυπώσει τα χρήματα που θα έδινε στο Υπουργείο Οικονομικών. Στη συνέχεια, η Fed θα κρατούσε το χρέος στον δικό της ισολογισμό. Το τεράστιο μέγεθος της παρέμβασής της είναι συγκλονιστικό. Το 2008 ο ισολογισμός της Fed ήταν λίγο κάτω από 0,880 τρισεκατομμύρια δολάρια. Σήμερα είναι 8,816 τρισεκατομμύρια δολάρια. (Δείτε αυτό το γράφημα από τον ιστότοπο της Fed).
Λοιπόν, τι έκανε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση με όλα αυτά τα πρόσφατα τυπωμένα χρήματα; Το ξόδεψε για πόλεμο και πρόνοια, φυσικά. Το κράτος πρόνοιας της Μεγάλης Κοινωνίας του Λίντον Τζόνσον είναι πλέον σταθερά εδραιωμένο και επεκτείνεται συνεχώς. Ο αμερικανικός στρατός έχει επέμβει σε κάθε γωνιά του κόσμου. Φαίνεται ότι το μόνο που χρειάζεται για να επέμβουν στρατιωτικά οι ΗΠΑ είναι κάποιος ντόπιος αντιμαχόμενος στην άλλη άκρη του κόσμου, με τις δικές του ακατανόητες ιστορικές εχθρότητες, να ισχυριστεί πως ο γείτονάς του εισβάλλει στην κυρίαρχη επικράτειά του ή/και διαπράττει φρικαλεότητες. Ο αμερικανικός λαός μαστιγώνεται σε μια φρενίτιδα δικαιοσύνης και πηγαίνουμε στο Τιμπουκτού. Το αποτέλεσμα είναι χιλιάδες νεκροί, δισεκατομμύρια σπαταλημένα και η τοπική κατάσταση ακόμη χειρότερη από πριν.
Όλος αυτό το χάος θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί μόνο με την παγκόσμια αποδοχή του δολαρίου ως νομίσματος διευθέτησης συναλλαγών. Αλλά μεγάλο μέρος του κόσμου έχει χορτάσει. Υπάρχουν αρκετοί οργανισμοί που συνεργάζονται για να αναπτύξουν μια εναλλακτική λύση στο δολάριο για τη διευθέτηση του διεθνούς εμπορίου. Οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική), ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση σχημάτισαν μια ομάδα εργασίας για την ανάπτυξη ενός μέσου ανταλλαγής βασισμένου σε εμπορεύματα για να αντικαταστήσει το δολάριο ως το κύριο μέσο τη διευθέτηση του διεθνούς εμπορίου. Ο Alasdair Macleod του Goldmoney έχει γράψει εκτενώς για αυτό το σχέδιο. Περισσότερες χώρες —ειδικά χώρες που χρησιμοποιούν επί του παρόντος το δολάριο, όπως η Σαουδική Αραβία— έχουν ανακοινώσει τις προθέσεις τους να συμμετάσχουν στο έργο. Περισσότερες, πολλές άλλες, θα ακολουθήσουν τη Σαουδική Αραβία.
Πώς να μεταφέρετε τη σημασία αυτής της εξέλιξης στο ευρύ κοινό; Όλα φαίνονται περίπλοκα και μάλλον χρόνια μακριά. Επιπλέον, μπορεί να μη δουλέψει. Αυτός είναι ο σκοπός του επόμενου μέρους του άρθρου μου.
Το μαγικό βιβλίο επιταγών
Ας το αναλύσουμε σε ατομικό επίπεδο, ώστε όλοι να κατανοήσουν το πλήρες νόημά του. Ας υποθέσουμε ότι σας έδωσαν ένα βιβλιάριο επιταγών και σας είπαν πως μπορείτε να γράψετε όσες επιταγές θέλετε σε όποιο ποσό θέλετε και, το πιο σημαντικό, κανείς δε θα αρνιόταν να πάρει την επιταγή σας και κανείς δε θα την εξαργυρώσει επειδή ο λογαριασμός όψεως δεν έχει λεφτά πάντως. Όποιος λαμβάνει την επιταγή μπορεί μόνο να τη μεταβιβάσει, μέσω συνηθισμένου εμπορίου, σε κάποιον άλλο.
Πρώτον, μπορείτε να δείτε ότι μόλις δημιουργηθούν αυτά τα χρήματα από εσάς, δε θα καταστραφούν ποτέ. Θα συνεχίσει να αυξάνεται κάθε φορά που γράφετε μια νέα επιταγή. Με άλλα λόγια, η προσφορά χρήματος θα αυξηθεί ανάλογα με την τάση σας να ξοδεύετε. Τώρα ας υποθέσουμε πως όταν σας δόθηκε αυτό το μαγικό βιβλιάριο επιταγών, ήσασταν ένα λιτό και υπεύθυνο άτομο. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που σας δόθηκε εξαρχής. Για κάποιο διάστημα συνεχίσατε να ζείτε λιτά, αλλά με τα χρόνια ο αυτοέλεγχος σας χάθηκε και αρχίσατε να ξοδεύετε.
Για να ηρεμήσετε τη συνείδησή σας, ξοδεύετε μερικά από τα χρήματα σε άλλους—δηλαδή, σε φτωχούς, ηλικιωμένους, ανάπηρους κ.λπ. αλλά τελικά υποκύπτετε στις συνεχώς αυξανόμενες ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ για χρήματα για την αποζημίωση των θυμάτων κάθε είδους καταστροφών. Αν δεν στείλετε χρήματα στις μάζες που υποφέρουν, είστε καταδικασμένοι από όλους.
Έτσι, ξοδεύετε. Τότε αποφασίζετε ότι πρέπει να ξοδέψετε χρήματα για την αποκατάσταση της ανθρωπότητας, την εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος, τη χρηματοδότηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ για χρήματα από το μαγικό σας βιβλιάριο επιταγών μεγαλώνουν και μεγαλώνουν. Εάν προσπαθήσετε να συγκρατήσετε τις δαπάνες σας, απειλείτε να βλάψετε τη φήμη σας διεθνώς.
Τα πράγματα ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Αλλά αυτό δεν είναι το τέλος της ιστορίας. Οι δαπάνες από το μαγικό μπλοκ επιταγών έχουν δημιουργήσει τεράστιες αυξήσεις τιμών και έχουν χρηματοδοτήσει μια κατηγορία συκοφαντών, νεκρών και μεγαλομανών. Μια ομάδα αποφασίζει να απορρίψει την αποδοχή επιταγών από το μαγικό βιβλιάριο επιταγών και να αναπτύξει ένα νέο μέσο ανταλλαγής. Δεν είναι εύκολο και παίρνει αρκετό χρόνο. Υπάρχουν προκαταβολές και περικοπές, αλλά τελικά τα τίμια χρήματα επανεμφανίζονται. Τώρα όλο και περισσότεροι αρνούνται να δεχτούν τις επιταγές σας από το μαγικό βιβλιάριο επιταγών.
Άνοδος ενός ανταγωνιστικού αποθεματικού νομίσματος
Εδώ οδεύει ο κόσμος, γιατί οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αναγκάσουν τα κυρίαρχα έθνη να αποδεχθούν το δολάριο, ειδικά αν υπάρχει άλλη και καλύτερη επιλογή. Οι ΗΠΑ δεν έχουν ανταποκριθεί στην ευθύνη τους να προστατεύσουν την αγοραστική δύναμη του δολαρίου μέσω του ελέγχου της προσφοράς τους. Η προειδοποίηση του Λόρδου Άκτον είναι τόσο σημαντική σήμερα όσο ποτέ—δηλαδή, «Η εξουσία τείνει να διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απολύτως».
Το νέο νόμισμα SCO θα αντικαταστήσει το δολάριο ως το κορυφαίο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο, κυρίως επειδή θα υποστηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από εμπορεύματα και δε θα βρίσκεται υπό τον έλεγχο μιας κυρίαρχης χώρας αλλά ορισμένων κυρίαρχων χωρών, όλες αφιερωμένες στη νομισματική διασφάλιση της ελεύθερης ροής του διεθνούς εμπορίου και πληρωμών. Θα είναι μια απώλεια για το δολάριο, φυσικά, και για τις ΗΠΑ, αλλά ειλικρινά, ο κόσμος θα ωφεληθεί συνολικά.