 |
| Egor Aleyev / TASS |
Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Στην Ευρώπη, για πρώτη φορά μετά από δύο δεκαετίες, ένα ευρώ αξίζει λιγότερο από ένα δολάριο, ενώ η βρετανική λίρα έχει επίσης υποχωρήσει 18% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Στο τρέχον σενάριο, οι χώρες σε όλο τον κόσμο δεν μπορούν πραγματικά να επωφεληθούν από την πτώση των νομισμάτων (που κάνει τα προϊόντα τους φθηνότερα και πιο ανταγωνιστικά) επειδή η οικονομική ανάπτυξη παραπαίει παγκοσμίως. Οι αναλυτές Paul Wiseman, Kelvin Chan, Samy Magdy και Ayse Wieting γράφουν πως η άνοδος του δολαρίου ΗΠΑ συμπιέζει κυβερνήσεις και εταιρείες που δανείστηκαν σε δολάρια. Κάνει τις εισαγωγές άλλων χωρών πιο ακριβές και έτσι αυξάνει τις πληθωριστικές πιέσεις, υποστηρίζουν. Αναγκάζει επίσης τις κεντρικές τράπεζες παντού να αυξήσουν και τα επιτόκια (για να μη φύγουν χρήματα από τη χώρα), κάτι που, προσθέτουν, βλάπτει την οικονομική ανάπτυξη και δημιουργεί ανεργία.
Μέχρι το Σεπτέμβριο, τα αμερικανικά επιτόκια είχαν ήδη αυξηθεί κατά τη διάρκεια της νύχτας κατά 300 μονάδες βάσης τους προηγούμενους 12 μήνες, που είναι η ταχύτερη αύξηση από το 1989 (και πριν από αυτό το 1981). Επιπλέον, οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων αναφοράς των ΗΠΑ αυξήθηκαν στο 3,80% (που είναι το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 12 ετών) - αναμένεται ότι τα επιτόκια θα πρέπει να παραμείνουν υψηλότερα για τον έλεγχο του πληθωρισμού. Και οι έμποροι εκτιμούν πως έως τον Απρίλιο του 2023 η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ θα άρει τον στόχο της για το επιτόκιο ομοσπονδιακών κεφαλαίων κατά 150 ακόμη βάση.
Η αμερικανική κεντρική τράπεζα αυξάνει τα επιτόκια πιο γρήγορα ως μέρος μιας προσπάθειας να ελέγξει τις αυξήσεις των τιμών. Σε κάθε περίπτωση, αυξάνοντας τα επιτόκια στον πυρήνα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και με το ταχέως ανατιμούμενο νόμισμά τους, οι ΗΠΑ βασικά εξάγουν τον πληθωρισμό τους παγκοσμίως, σύμφωνα με τον John Kemp, ανώτερο αναλυτή αγοράς και δημοσιογράφο του Reuters. Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ στοχεύει να ελέγξει τον εγχώριο πληθωρισμό (όπως και άλλες κεντρικές τράπεζες), αλλά τυχαίνει να είναι και ο «καθοριστής» των επιτοκίων για το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, σύμφωνα με αυτόν τον αναλυτή. Αυτή η πραγματικότητα θέτει σε προοπτική την υποτιθέμενη «κυριαρχία» των νομισματικών πολιτικών σε όλο τον κόσμο, καθώς αυτές δεν μπορούν να «αποκλίνουν» πάρα πολύ από τη Fed - ή κινδυνεύουν να βρεθούν σε κρίσεις χρέους και νομισματικών κρίσεων. Με άλλα λόγια, οι νομισματικές πολιτικές στον «πυρήνα» επηρεάζουν την «περιφέρεια».
Επιπλέον, το αυξανόμενο δολάριο αυξάνει το κόστος ζωής διεθνώς εν μέσω μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης. Ο καθηγητής εμπορικής πολιτικής του Πανεπιστημίου Cornell Eswar Prasad το συνοψίζει ως εξής: «Ένα ισχυρό δολάριο χειροτερεύει μια κακή κατάσταση στον υπόλοιπο κόσμο».
Ο Kemp υποστηρίζει πως τα ταχέως αυξανόμενα επιτόκια των ΗΠΑ ήταν μεταξύ των πρωταρχικών παραγόντων της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αστάθειας τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, όπως αποδεικνύεται από την χρεοκοπία της Ρωσίας το 1998, την οικονομική κρίση της Ασίας του 1997 και την χρεοκοπία και την υποτίμηση του Μεξικού το 1994 (όλα που προκλήθηκαν από την άνοδο αμερικανικές τιμές).
Αν και αντιμετωπίζουν τον πληθωρισμό, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να έχουν υψηλή απασχόληση, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ βρίσκονται πολύ κοντά στην ύφεση λόγω του υψηλού κόστους ενέργειας εν μέσω της ουκρανικής σύγκρουσης. Στην πραγματικότητα, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει προειδοποιήσει ότι «οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο αυξάνουν τα επιτόκια φέτος με ένα βαθμό συγχρονισμού που δεν έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες πέντε δεκαετίες», και αυτό φέρνει τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας ύφεσης το 2023.
Έχω γράψει στο παρελθόν για το πώς η Ουάσιγκτον οπλοποιεί το νόμισμά της, το οποίο έχει περιγραφεί ως «βόμβα δολαρίου»: το 1972, οι ΗΠΑ έσπασαν τη συνθήκη του Μπρέτον Γουντς, παραβιάζοντας τους κανόνες έκδοσής του. Όπως παρατηρεί ο Βραζιλιάνος πολιτολόγος Cesar Benjamin, ένα εθνικό κράτος που έχει μια υψηλά ελλειμματική οικονομία κι εκδίδει ένα νόμισμα fiat (αποθεματικό), το οποίο είναι το παγκόσμιο νόμισμα - «χωρίς τίποτα να το υποστηρίξει» και χωρίς κανόνες εκπομπών.
Επιπλέον, το σύστημα του δολαρίου και οι διεθνείς ενεργειακές πολιτικές είναι αλληλένδετες σε ένα σύνθετο γεωπολιτικο-γεωοικονομικό παιχνίδι, καθώς το πετροδολάριο υπήρξε πυλώνας του δυτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Υπάρχουν όμως σημάδια ότι οι καιροί αλλάζουν. Φυσικά, η απόφαση για την πληρωμή του ρωσικού ρουβλίου του Απριλίου για το φυσικό αέριο άλλαξε το παιχνίδι. Και, ακολουθώντας την τάση, περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν τοπικά νομίσματα για τον διακανονισμό των εμπορικών πληρωμών.
Η απόφαση της Αποθεματικής Τράπεζας της Ινδίας (RBI) να επιτρέψει τη ρουπία στο παγκόσμιο εμπόριο, για παράδειγμα, θα μπορούσε να είναι πρόδρομος για να γίνει διεθνές νόμισμα. Η πρόσφατη απόφαση του ΟΠΕΚ+ να μειώσει την παραγωγή πετρελαίου σηματοδότησε το πιθανό τέλος της σχέσης ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας, η οποία ήταν μέχρι στιγμής η σαφέστερη υλοποίηση της πολιτικής της Ουάσιγκτον «πετρέλαιο για ασφάλεια». Η Σαουδική Αραβία έχει επίσης προωθήσει τη διαδικασία αποδολαριοποίησης μέσω της συνεργασίας της με το Πεκίνο και της προθυμίας της να εμπορεύεται πετρέλαιο σε κινεζικό γιουάν.
Συνοψίζοντας, η πραγματική νομισματική και ενεργειακή κυριαρχία για την Ευρώπη και για τις αναδυόμενες δυνάμεις παντού μπορεί να επιτευχθεί μόνο με το τέλος του συστήματος του πετροδολαρίου και του δολαρίου. Αυτό θα απαιτήσει διεθνή συντονισμό με διμερείς και πολυμερείς νομισματικές συμφωνίες. Η πρόταση για το αποθεματικό νόμισμα BRICS είναι πολλά υποσχόμενη, αλλά αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, καθώς πολλές αναδυόμενες χώρες στερούνται οικονομικής κυριαρχίας και είναι δύσκολο να σπάσει ο κύκλος. Σε κάθε περίπτωση, η αποδολαριοποίηση αποτελεί προϋπόθεση για τη σταθερότητα στον αναδυόμενο πολυκεντρικό κόσμο, στου οποίου την οδυνηρή γέννηση γινόμαστε τώρα μάρτυρες.