Irina Slav για το Oilprice.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Υπάρχει, ωστόσο, ένα μεγαλύτερο πρόβλημα από αυτό που θα αποτελούσαν όλα αυτά για τις αντίστοιχες βιομηχανίες τους. Οι παραγωγοί λιπασμάτων κλείνουν επίσης τις εγκαταστάσεις τους. Και οι εισαγωγές λιπασμάτων μειώνονται επειδή οι μεγαλύτεροι προμηθευτές λιπασμάτων για την Ευρώπη ήταν η Ρωσία και η Λευκορωσία, και οι δύο πλέον υπό κυρώσεις.
Και οι δύο χώρες αντέδρασαν κατά των κυρώσεων διακόπτοντας τις εξαγωγές λιπασμάτων στην Ευρώπη και το ότι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επαναλαμβάνουν πως στις εξαγωγές λιπασμάτων δεν επιβάλλονται κυρώσεις δε βοηθάει πραγματικά.
Η Ρωσία αντιπροσωπεύει το 45% της παγκόσμιας προσφοράς νιτρικής αμμωνίας, σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Γεωργίας και Εμπορικής Πολιτικής που επικαλούνται οι FT. Αλλά αντιπροσωπεύει επίσης το 18 τοις εκατό της προσφοράς ποτάσας - αλάτων που περιέχουν κάλιο που είναι μια από τις κύριες διαβαθμίσεις των λιπασμάτων - και το 14 τοις εκατό των εξαγωγών φωσφορικών αλάτων.
Η Λευκορωσία είναι επίσης σημαντικός εξαγωγέας λιπασμάτων, ιδίως ποτάσας. Ωστόσο, η Λευκορωσία βρίσκεται υπό κυρώσεις της ΕΕ από το 2021 για καταγγελίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, και σε αντίθεση με τη Ρωσία, έχει δει τη βιομηχανία λιπασμάτων της να στοχεύεται από αυτές τις κυρώσεις. Αυτό έχει δημιουργήσει μια ατυχή σύμπτωση για την Ευρώπη και την επισιτιστική της ασφάλεια.
«Οι αλυσίδες αξίας ήταν απίστευτα ενσωματωμένες», είπε στους FT αυτή την εβδομάδα ο διευθύνων σύμβουλος της Νορβηγικής Yara International, μεγάλης εταιρείας λιπασμάτων. «Όταν κοιτάτε το χάρτη - πού είναι η Ευρώπη, πού είναι η Ρωσία, πού βρίσκονται οι τοποθεσίες για φυσικούς πόρους - αυτές οι αλυσίδες έχουν δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες. Ακόμη και κατά τη διάρκεια των πιο ψυχρών περιοχών του Ψυχρού Πολέμου, αυτά τα προϊόντα συνέχισαν να ρέουν και έτσι οι επιχειρήσεις λειτουργούσαν. Και όλα άλλαξαν ριζικά μέσα σε λίγες μέρες».
Όπως και με το αέριο, αν και είναι επιρρεπής στο να ενεργεί πριν σκεφτεί, η ΕΕ έχει αρχίσει να αναζητά εναλλακτικές προμήθειες λιπασμάτων. Το Μαρόκο είναι μια επιλογή, ανέφερε η Euractiv νωρίτερα αυτό το μήνα, καθώς η χώρα προμηθεύει ήδη περίπου το 40 τοις εκατό των φωσφορικών αλάτων της Ευρώπης. Αυτός ο αριθμός θα μπορούσε ακόμη και να αυξηθεί σημαντικά.
Η Κεντρική Ασία είναι μια άλλη επιλογή και πιο συγκεκριμένα το Ουζμπεκιστάν. Το Ουζμπεκιστάν εξάγει λιπάσματα κυρίως στην Ασία και σε ορισμένες χώρες της Μέσης Ανατολής αυτή την στιγμή, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει μετά από μια υπουργική συνάντηση ΕΕ-Κεντρικής Ασίας, η οποία πραγματοποιείται επί του παρόντος στο Ουζμπεκιστάν.
Έτσι, από τη μία πλευρά, η τοπική παραγωγή λιπασμάτων έχει αποδεκατιστεί από το υπερβολικά υψηλό ενεργειακό κόστος. Από την άλλη πλευρά, οι κυρώσεις προκάλεσαν μια απάντηση από τη Ρωσία που μάλλον δεν ήταν αναμενόμενη, αν και θα έπρεπε: οι εξαγωγές έχουν περικοπεί, αφήνοντας την Ευρώπη που εξαρτάται από τις εισαγωγές ευάλωτη σε επισιτιστικά σοκ και εκθέτοντας μια ακόμη επικίνδυνη εξάρτηση.
Δε φαίνεται να υπάρχει άμεση λύση στο πρόβλημα και μπορεί να μην υπάρξει για λίγο. Ακόμη και αν η Ευρώπη βρει επαρκείς αντικαταστάτες για όλες τις εισαγωγές λιπασμάτων από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, ο λογαριασμός της θα διογκωθεί με τρόπο παρόμοιο με τον λογαριασμό της για φυσικό αέριο όταν θα αλλάξει από το αέριο του ρωσικού αγωγού στο LNG. Και αυτό θα τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό.
Το Ινστιτούτο για τη Γεωργία και την Εμπορική Πολιτική, μια υπεράσπιση της βιώσιμης γεωργίας, προειδοποίησε σε πρόσφατη έκθεση ότι ο κόσμος είναι «εθισμένος» στα χημικά λιπάσματα. Πέρα από την υπεράσπιση, ωστόσο, η έκθεση ανέφερε πως τα λιπάσματα γίνονται αρκετά ακριβά.
«Τα κράτη της G20 πλήρωσαν σχεδόν τα διπλάσια για τις βασικές εισαγωγές λιπασμάτων το 2021 σε σύγκριση με το 2020 και πρόκειται να ξοδέψουν τριπλάσια το 2022 — ένα επιπλέον κόστος τουλάχιστον 21,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Για παράδειγμα, το Ηνωμένο Βασίλειο πλήρωσε επιπλέον 144 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για εισαγωγές λιπασμάτων το 2021 και το 2022 και η Βραζιλία πλήρωσε επιπλέον 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια», ανέφερε.
Φυσικά, ένα μεγάλο μέρος αυτού του πληθωρισμού οφείλεται στον πληθωρισμό του ενεργειακού κόστους, καθώς η παραγωγή λιπασμάτων είναι μια διαδικασία έντασης ενέργειας. Γεγονός παραμένει ότι η παγκόσμια τροφική αλυσίδα, ειδικά οι ευρωπαϊκοί δεσμοί της, δεν είναι σε καλή θέση αυτή την στιγμή.
Η Ρωσία συνεχίζει να προμηθεύει λιπάσματα σε αφρικανικές χώρες, για παράδειγμα, αλλά οι αφρικανικές χώρες δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα. Και η Ευρώπη δεν μπορεί πραγματικά να κάνει μια αναστροφή και να αφαιρέσει τις κυρώσεις, γιατί αυτό θα είναι το τέλος οποιασδήποτε φήμης έχει αφήσει η ΕΕ.
Κάποιος που συμφωνεί με το επιχείρημα της IATP ότι ο κόσμος είναι επικίνδυνα εθισμένος στα χημικά μπορεί να δει μια ευκαιρία σε αυτήν την κρίση λιπασμάτων. Η ολλανδική κυβέρνηση μπορεί πραγματικά να το αγκαλιάσει καθώς πιέζει για μείωση κατά 70 τοις εκατό των εκπομπών αζώτου από τη γεωργία - μια ώθηση που πυροδότησε μαζικές διαμαρτυρίες αγροτών στη χώρα.
Ωστόσο, τα πρόσφατα γεγονότα στη Σρι Λάνκα υποδηλώνουν ότι η απομάκρυνση της εξάρτησης από λίπασμα μπορεί να είναι άσοφη, ειδικά αν γίνει ξαφνικά. Υπό αυτή την έννοια, ο εθισμός στα λιπάσματα είναι τόσο ισχυρός όσο και ο εθισμός στα ορυκτά καύσιμα από τον οποίο μερικοί λένε πως υποφέρει η ανθρωπότητα. Το ασήμαντο είναι ότι μια κρίση που προκλήθηκε από τη συντριπτική εξάρτηση από εξωτερικούς προμηθευτές θα μπορούσε να οδηγήσει στη μείωση της εξάρτησης από αυτούς τους προμηθευτές, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.