Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η ενεργειακή κρίση στην ΕΕ ωθήθηκε πάντα από αμερικανικά συμφέροντα. Επιπλέον, οι ΗΠΑ εμπλέκονται σε οικονομικό πόλεμο και μάλιστα εξοπλίζουν το δολάριο για πάρα πολύ καιρό, αλλά είναι ξεκάθαρο εδώ και μήνες ότι ο τρέχων οικονομικός και χρηματοοικονομικός πόλεμος εναντίον της Ρωσίας απέτυχε - και για άλλη μια φορά, κυρίως στην Ευρώπη. Τέτοιοι οικονομικοί πόλεμοι στην πραγματικότητα μπορεί να ξεφύγουν επικίνδυνα εκτός ελέγχου και θεωρούνται μία από τις αιτίες της κρίσης του 1929 στον κόσμο μετά τις Βερσαλλίες.
Ο Philip Pilkington, ένας Ιρλανδός οικονομολόγος που εργάζεται στη χρηματοδότηση επενδύσεων, διάσημος για τις συνεισφορές του στην εμπειρική εκτίμηση της γενικής ισορροπίας και σε άλλους τομείς, έχει κάνει αρκετά ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις σχετικά με την πιθανή αποβιομηχάνιση της Ευρώπης ως συνέπεια του οικονομικού πολέμου. Παρατηρεί πώς στον κόσμο μετά την πανδημία συσσωρεύονται τα χρέη στη Δύση και, επιπλέον, η τρέχουσα σύγκρουση στην Ουκρανία έχει επιφέρει επιπλέον κόστος ενέργειας.
Αφού τελειώσει η σύγκρουση - ή έστω παγώσει - ή αφού αποκατασταθεί η καλή διπλωματία, η Ρωσία θα μπορούσε να αρχίσει και πάλι να προμηθεύει φυσικό αέριο στην Ευρώπη ως συνήθως - έτσι σκέφτηκαν πολλοί αναλυτές. Ωστόσο, τώρα που έχουν φύγει οι αγωγοί, η τιμή της ενέργειας στην ήπειρο πρόκειται να παραμείνει εξαιρετικά υψηλή για τα επόμενα χρόνια. Καθώς οι μόνιμες υψηλές τιμές ενέργειας καθιστούν τη μεταποίηση μη οικονομικά βιώσιμη πλέον (μειώνοντας έτσι την ευρωπαϊκή αγοραστική δύναμη), θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε το μπλοκ να διακόπτει τις εξαγωγές για να αναζωογονήσει μια μη ανταγωνιστική βιομηχανία αυξάνοντας παράλληλα τις ενεργειακές επενδύσεις. Αυτά είναι τα κύρια σημεία του Pilkington και ίσως αξίζει να εμβαθύνουμε σε αυτά.
Ο Pilkington υποστηρίζει πως το υψηλό ενεργειακό κόστος θα καταστήσει την ευρωπαϊκή βιομηχανία σε μεγάλο βαθμό μη ανταγωνιστική, επειδή οι κατασκευαστές δε θα έχουν άλλη επιλογή από το να αυξήσουν επίσης τις τιμές των αγαθών, οι οποίες με τη σειρά τους δε θα είναι σε θέση να ανταγωνιστούν φθηνότερα ξένα προϊόντα. Ο οικονομολόγος συνεχίζει υποστηρίζοντας ότι, σε αυτό το σενάριο, με πολλούς κατασκευαστές εκτός λειτουργίας, το αποτέλεσμα θα είναι η απώλεια βασικών θέσεων εργασίας, με λιγότερους απασχολούμενους να ξοδεύουν χρήματα και μια νέα οικονομική ύφεση.
Έτσι, για τους λόγους του Pilkington, οι Ηνωμένες Πολιτείες δε θα είναι σε θέση να «επαναφέρουν» την ευρωπαϊκή παραγωγή για πολύ καιρό, επειδή απλά δε θα υπάρχει κανείς στην ήπειρο για να αγοράσει τα προϊόντα που στέλνουν οι ΗΠΑ στις ευρωπαϊκές ακτές. Αυτή η κρίση θα επηρεάσει έτσι και τους Αμερικανούς, διότι καθώς μειώνονται οι εξαγωγές στην Ευρώπη, οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ χάνουν επίσης τις δουλειές τους. Τι θα μπορούσαν να κάνουν τα κράτη της ΕΕ σε ένα τέτοιο σενάριο; Ο Ιρλανδός οικονομολόγος γράφει αρκετά πειστικά πως μια λύση δασμών θα ήταν η πιο προφανής: αυξάνοντας τους δασμούς, αυτές οι χώρες θα είναι σε θέση να «καταστήσουν τα διεθνή προϊόντα τόσο ακριβά όσο τα εγχώρια προϊόντα που υποφέρουν από τον πληθωρισμό του ενεργειακού κόστους».
Το αποτέλεσμα αυτού μπορεί να είναι περισσότερο οικονομικό χάος για τη Δύση, ενώ η Ευρώπη «αποκλείεται» και γίνεται ένα είδος «μαύρης τρύπας», σε μια επανάληψη των γεγονότων του 1920 που οδήγησαν στη Μεγάλη Ύφεση, γράφει ο Philip Pilkington.
Ωστόσο, η παγκόσμια κατάσταση σήμερα έχει αλλάξει πολύ, με τη συμμαχία BRICS+, που προφανώς στοχεύει στην «αποσύνδεση από τη δυτική οικονομία». Για λίγο, η άνοδος των τιμών των εμπορευμάτων έγινε αντιληπτή ως αποτέλεσμα των δυτικών πολιτικών κυρώσεων, και αυτό ανάγκασε τον παγκόσμιο νότο να αναζητήσει παράλληλους μηχανισμούς και εναλλακτικές λύσεις. Ως εκ τούτου, αυτές οι αναδυόμενες δυνάμεις έχουν τη δυνατότητα να οικοδομήσουν ένα «ξεχωριστό οικονομικό μπλοκ», πράγμα που σημαίνει ότι η Δύση θα υποφέρει περισσότερο από το οικονομικό χάος, καθώς οι BRICS+ «έχουν μια σχετικά καθαρή οικονομική υγεία».
Όλα αυτά είναι ένα πολύ πιθανό σενάριο και θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι πολιτικές επιπτώσεις. Η οικονομική κρίση κατά πάσα πιθανότητα θα επαναφέρει τον προστατευτισμό και μπορεί να συνοδεύεται από ένα πολιτικό κλίμα όπως το 1930. Αυτό με τη σειρά του μπορεί μόνο να ενισχύσει το λαϊκιστικό στρατόπεδο στην Ευρώπη. Οι λαϊκιστικές και οι λεγόμενες «ακροδεξιές» τάσεις αυξάνονται στην ήπειρο εδώ και χρόνια και φαίνεται πως είναι η κατάλληλη στιγμή για να επιταχυνθεί αυτό το φαινόμενο.
Θυμάται κανείς ότι η ηττημένη Γαλλίδα προεδρική υποψήφια Μαρίν Λεπέν υποσχέθηκε να αποσύρει τη Γαλλία από το ΝΑΤΟ κατά τις φετινές εκλογές. Εν τω μεταξύ, τον Αύγουστο, η Ουγγαρία είχε και πάλι τις χαμηλότερες τιμές ενέργειας στην ΕΕ. Πάνω από 8.700 κυρώσεις έχουν επιβληθεί στη Μόσχα, και ωστόσο έχουν πλήξει την Ευρώπη περισσότερο από τη Ρωσία, καθώς ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν έχει ασκήσει έντονη κριτική σε τέτοιες κυρώσεις. Στην πραγματικότητα, είτε αρέσει σε κάποιον είτε όχι, έχει πολλές φορές ακουστεί η φωνή της λογικής στο μπλοκ. Τώρα, το γερμανικό ευρωσκεπτικιστικό πολιτικό κόμμα Alternative für Deutschland (AfD) εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στην επίθεση στις ευρωπαϊκές ελίτ και αντιτίθεται στις κυρώσεις της γερμανικής κυβέρνησης κατά της Ρωσίας. Αυτή η τάση είναι παντού σε όλη την ΕΕ.
Είναι καιρός η Ευρώπη να διεκδικήσει την κυριαρχία της, ωστόσο μια τέτοια πολιτική στάση είναι σε μεγάλο βαθμό περιθωριοποιημένη στην ήπειρο. Έτσι, αν και ένα ευρωπαϊκό λαϊκιστικό κύμα θα πρέπει να αυξήσει τον σκεπτικισμό για το ΝΑΤΟ και την ίδια την ΕΕ, θα αυξήσει επίσης την πολιτική αστάθεια και αναταραχή. Συνοψίζοντας, στο χειρότερο σενάριο μετά το Nord Stream, μπορεί κανείς να περιμένει τότε μια αποβιομηχανοποιημένη και απομονωμένη Ευρώπη που διέρχεται μια σοβαρή πολιτική και οικονομική κρίση.