Ahmed Adel, ερευνητής γεωπολιτικής και πολιτικής οικονομίας με έδρα το Κάιρο - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
«Δεν περιμένω μεγάλα προβλήματα στην Ευρώπη και στις δύο κατηγορίες σιτηρών, για την κτηνοτροφία και την ανθρώπινη κατανάλωση, αφού οι φετινές καλλιέργειες ήταν εξαιρετικές παρά την ξηρασία στο τέλος της σεζόν. Τα προβλήματα, εάν προκύψουν, θα είναι στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, και ίσως σε ορισμένες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας», είπε η Φισεφέτ.
Η Ρωσία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο, και η Ουκρανία, ο πέμπτος μεγαλύτερος εξαγωγέας του ίδιου προϊόντος, αντιπροσωπεύουν συλλογικά περισσότερο από το ένα τρίτο των παγκόσμιων εξαγωγών δημητριακών και το μισό της παγκόσμιας εξαγωγικής αγοράς ηλιελαίου στον κόσμο. Επιπλέον, τα στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) διαπίστωσαν πως η Ρωσία ήταν ο νούμερο ένα εξαγωγέας αζωτούχων λιπασμάτων το 2021 και πολλές χώρες της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας βασίζονται στη Ρωσία για πάνω από το 50% της προσφοράς τους σε λιπάσματα.
Ο FAO προέβλεψε το Μάρτιο ότι οι διακοπές του εφοδιασμού στη Ρωσία και την Ουκρανία θα μπορούσαν να επηρεάσουν έως και το 30% της προσφοράς σιταριού σε περίπου 50 χώρες, πολλές από τις οποίες είναι χώρες χαμηλού εισοδήματος στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και τη Νοτιοανατολική Ασία.
Η Fichefet πιστεύει ότι «δεν ήταν τόσο πρόβλημα τιμών, όσο θέμα παράδοσης», καθώς οι διακυμάνσεις των τιμών δεν ήταν πάνω από 20% πάνω ή κάτω από την έναρξη της ουκρανικής σύγκρουσης. Αν και οι τιμές σταθεροποιήθηκαν μετά τη συμφωνία με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Τουρκίας, η Fichefet προειδοποίησε πως αυτό το σενάριο θα μπορούσε να αλλάξει εάν η Μόσχα μειώσει τις εξαγωγές σιτηρών.
Στις 22 Ιουλίου, η Ρωσία, η Τουρκία και ο ΟΗΕ υπέγραψαν συμφωνία που ξεμπλοκάρει τις εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων της Ουκρανίας εν μέσω εχθροπραξιών. Εκπρόσωποι της ουκρανικής κυβέρνησης υπέγραψαν παρόμοιο έγγραφο με εκπροσώπους της Άγκυρας και του ΟΗΕ.
Επιπλέον, η Ρωσία υπέγραψε μνημόνιο με τον ΟΗΕ για να συμβάλει στην εξαγωγή ρωσικών λιπασμάτων και αγροτικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, εν τω μεταξύ, ανακοίνωσε τη δημιουργία του κοινού κέντρου συντονισμού για τη διασφάλιση της ασφάλειας των πλοίων μεταφοράς χύδην φορτίου που μεταφέρουν σιτηρά από λιμάνια της Ουκρανίας, όπως η Οδησσός.
Η ενδεχόμενη αποδέσμευση κεφαλαίων από ρωσικές τράπεζες που παγώσανε από τις κυρώσεις κατά της Μόσχας για τη λειτουργία της στην Ουκρανία θα μπορούσε να βοηθήσει να σταματήσει μια πιθανή επισιτιστική κρίση που υποκινείται από την έλλειψη γεωργικών προϊόντων. Αν και η Fichefet πιστεύει ότι η Ευρώπη προστατεύεται κυρίως από μια πιθανή επισιτιστική κρίση, μια αποσταθεροποιημένη παγκόσμια κατάσταση μπορεί να γίνει μη βιώσιμη για την Ευρώπη.
Στις 19 Ιουλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να ξεμπλοκάρουν ορισμένα από τα κεφάλαια στις ρωσικές τράπεζες για την επανέναρξη του εμπορίου γεωργικών και τροφίμων. Οι κυρώσεις κατά της Μόσχας προκάλεσαν την παγκόσμια άνοδο των τιμών του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και των λιπασμάτων. Αυτό δεν είχε αρνητικό αντίκτυπο μόνο στη Ρωσία, αλλά και στις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Υπήρξε ένα φαινόμενο μπούμερανγκ από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τη Δύση και συγκεκριμένα στην ΕΕ, η οποία είναι αυτή που υποφέρει πλέον περισσότερο. Ανησυχητικά όμως, η ΕΕ δεν θεώρησε ποτέ ότι τα μέτρα της κατά της Ρωσίας θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν σε λιμό και επακόλουθη μεταναστευτική κρίση στις χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Η Ευρώπη από το 2015 έχει ήδη βιώσει μια μεταναστευτική κρίση λόγω όλων των συγκρούσεων που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, συμπεριλαμβανομένης της Λιβύης, θέλοντας να αλλάξουν την περιοχή γεωπολιτικά.
Η Αίγυπτος είναι ήδη ένας από τους κορυφαίους εισαγωγείς σιταριού στον κόσμο, αγοράζοντας περίπου το 75% της προμήθειας της από την Ουκρανία και τη Ρωσία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε τις τιμές του σιταριού στην Αίγυπτο στα ύψη, ωθώντας τον Πρόεδρο Abdel Fattah el Sisi να παροτρύνει την κυβέρνηση να καθορίσει μια σταθερή τιμή για το μη επιδοτούμενο ψωμί, η οποία ξεκίνησε στα τέλη Μαρτίου.
Σε μια ομιλία του στις 21 Μαΐου, ο Σίσι αναφέρθηκε στη Σούρα Γιουσούφ του Κορανίου σχετικά με την ανάγκη «αποθήκευσης σίτου για την πείνα», κάνοντας έναν παραλληλισμό μεταξύ της παρούσας κρίσης με τον λιμό κατά την εποχή του Προφήτη Ιωσήφ. Προέτρεψε επίσης τους Αιγύπτιους να δώσουν προτεραιότητα στη φύτευση σιταριού αντί να σπαταλήσουν αυτόν τον πόρο.
Το Κάιρο ανησυχεί επίσης για το Μεγάλο Αιθιοπικό Φράγμα της Αναγέννησης που κατασκευάζεται στο Γαλάζιο Ποταμό Νείλο. Αυτό το έργο έχει λάβει τεράστια αντίδραση από την Αίγυπτο και το Σουδάν, καθώς θα μπορούσε να επηρεάσει τις γεωργικές εκτάσεις και να υποκινήσει μια ξηρασία. Ένα τέτοιο σενάριο όχι μόνο θα αυξήσει τις εσωτερικές πιέσεις στην Αίγυπτο, αλλά σε συνδυασμό με τις ταυτόχρονες κρίσεις σε ολόκληρη την Αφρική, η χώρα θα μπορούσε να γίνει σημείο διέλευσης για μετανάστες που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη.
Ως εκ τούτου, παρόλο που η ΕΕ μπορεί να αισθάνεται άνετα με το δικό της εφοδιασμό σιτηρών, κινδυνεύει να υποκινήσει μια άλλη μεταναστευτική κρίση συνεχίζοντας τις απερίσκεπτες κυρώσεις κατά της Ρωσίας που επηρεάζουν σημαντικά τις χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής από το να εξασφαλίσουν σιτηρά.
