Πρόκειται για βαθιά ριζωμένο σκάνδαλο με θύμα την κυπριακή κοινωνία για το οποίο όμως επικρατεί σιωπή. Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 93/13/ΕΟΚ τέθηκε σε ισχύ στην Κύπρο το 1997 ενόψει της ένταξής μας στην ΕΕ και αφορά την προστασία των καταναλωτών έναντι καταχρηστικών όρων/πρακτικών και παράνομων υπερχρεώσεων ιδιαίτερα από τις τράπεζες. Συγκεκριμένα, α) η Οδηγία επικρατεί έναντι οποιασδήποτε εγχώριας νομοθεσίας για εκδίκαση υπόθεσης από τα Δικαστήρια των κρατών-μελών, β) έκτοτε προέκυψαν αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ που καθοδηγούν δεσμευτικά τα εγχώρια Δικαστήρια και γ) σε περιπτώσεις αμφιβολίας ή ερμηνείας, τα εγχώρια Δικαστήρια παραπέμπουν προδικαστικά ερωτήματα στο Δικαστήριο της ΕΕ για γνωμοδότηση.
Παραθέτουμε μερικά γεγονότα.
• Η Κύπρος υπήρξε για δεκαετίες χείριστο παράδειγμα μαζικής χρήσης καταχρηστικών/παράνομων τραπεζικών όρων και πρακτικών με θύματα χιλιάδες καταναλωτές και εταιρείες. Από το 1997, που η Κύπρος υποχρεώθηκε από την ΕΕ να λειτουργήσει αρμόδια αρχή για την παρακολούθηση εφαρμογής της νομοθεσίας, η πρώτη απόφαση εναντίον τράπεζας εκδόθηκε το 2016, χωρίς νομική δεσμευτικότητα! Πέρασαν σχεδόν 20 χρόνια χωρίς καν να υπάρχει δεσμευτικότητα μέχρι σήμερα.
• Μεγάλη τράπεζα με διασυνδέσεις με την εξουσία παρανομούσε με υπερχρεώσεις για ποσό €50 εκατομμυρίων και τελικά επιβλήθηκε από την αρμόδια αρχή πρόστιμο €250 χιλιάδων και επιστροφή των €30 εκατομμυρίων μόνο. Για παραβιάσεις μεταξύ 2012-2020, επιβλήθηκαν 13 ποινές οι οποίες με απόφαση του αρμόδιου Υπουργείου, στις 9 μειώθηκε το ποσό και σε 2 ακυρώθηκε πλήρως.
• Το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάνθηκε ότι πρόκειται για θέμα δημόσιας τάξης που επιβάλλει την θεμελιώδη υποχρέωση ενός κράτους-μέλους στην εφαρμογή του κράτους δίκαιου με απονομή της δικαιοσύνης. Στην Κύπρο, τα θύματα των τραπεζών παραμένουν δέσμια των παράνομων καταχρηστικών όρων που τους επιβλήθηκαν.
Για χρόνια πρωτοστάτησα στην ενημέρωση της Ευρωπ. Επιτροπής και του Ευρωκοινοβουλίου, που ανταποκρινόμενα καλούν κράτη-μέλη όπως η Κύπρος να εκπληρώσουν την υποχρέωσή τους για έμπρακτη και αποτελεσματική εφαρμογή της σχετικής ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Για το θέμα έφτασα μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου, αλλά υπήρξε παντελής απογοήτευση.
Σε άλλα κράτη-μέλη αξιοποιούν την ευρωπαϊκή νομοθεσία (όπως επιβάλλεται) και τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ για απονομή της δικαιοσύνης και προστασία των αδύνατων καταναλωτών. Στην Κύπρο τα Δικαστήρια την παραβλέπουν τόσο που δεν έχουν υποβάλει ούτε καν ένα προδικαστικό ερώτημα προς το Δικαστήριο της ΕΕ και σε υποθέσεις που ο καταναλωτής ζήτησε ο ίδιος να παραπεμφθεί προδικαστικό ερώτημα, το Κυπριακό Δικαστήριο το απέρριψε. Η Δρ Ρ. Οικονομίδου-Αποστολίδου (πρώην ανώτατο στέλεχος στο Δικαστηρίου της ΕΕ) υπήρξε πλήρως δηκτική: «Είναι αμφίβολο αν το δίκαιο της ΕΕ ενσωματώνεται όπως προβλέπεται και όπως επιβάλλεται στο κυπριακό δίκαιο.»
Εφόσον η Ευρωπαϊκή νομοθεσία υπερτερεί της εγχώριας νομοθεσίας, τι εμποδίζει το δίκαιο της ΕΕ να φτάσει στην Κύπρο για απονομή της δικαιοσύνης στο συγκεκριμένο τομέα;
Παραθέτουμε μερικά γεγονότα.
• Η Κύπρος υπήρξε για δεκαετίες χείριστο παράδειγμα μαζικής χρήσης καταχρηστικών/παράνομων τραπεζικών όρων και πρακτικών με θύματα χιλιάδες καταναλωτές και εταιρείες. Από το 1997, που η Κύπρος υποχρεώθηκε από την ΕΕ να λειτουργήσει αρμόδια αρχή για την παρακολούθηση εφαρμογής της νομοθεσίας, η πρώτη απόφαση εναντίον τράπεζας εκδόθηκε το 2016, χωρίς νομική δεσμευτικότητα! Πέρασαν σχεδόν 20 χρόνια χωρίς καν να υπάρχει δεσμευτικότητα μέχρι σήμερα.
• Μεγάλη τράπεζα με διασυνδέσεις με την εξουσία παρανομούσε με υπερχρεώσεις για ποσό €50 εκατομμυρίων και τελικά επιβλήθηκε από την αρμόδια αρχή πρόστιμο €250 χιλιάδων και επιστροφή των €30 εκατομμυρίων μόνο. Για παραβιάσεις μεταξύ 2012-2020, επιβλήθηκαν 13 ποινές οι οποίες με απόφαση του αρμόδιου Υπουργείου, στις 9 μειώθηκε το ποσό και σε 2 ακυρώθηκε πλήρως.
• Το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάνθηκε ότι πρόκειται για θέμα δημόσιας τάξης που επιβάλλει την θεμελιώδη υποχρέωση ενός κράτους-μέλους στην εφαρμογή του κράτους δίκαιου με απονομή της δικαιοσύνης. Στην Κύπρο, τα θύματα των τραπεζών παραμένουν δέσμια των παράνομων καταχρηστικών όρων που τους επιβλήθηκαν.
Για χρόνια πρωτοστάτησα στην ενημέρωση της Ευρωπ. Επιτροπής και του Ευρωκοινοβουλίου, που ανταποκρινόμενα καλούν κράτη-μέλη όπως η Κύπρος να εκπληρώσουν την υποχρέωσή τους για έμπρακτη και αποτελεσματική εφαρμογή της σχετικής ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Για το θέμα έφτασα μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου, αλλά υπήρξε παντελής απογοήτευση.
Σε άλλα κράτη-μέλη αξιοποιούν την ευρωπαϊκή νομοθεσία (όπως επιβάλλεται) και τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ για απονομή της δικαιοσύνης και προστασία των αδύνατων καταναλωτών. Στην Κύπρο τα Δικαστήρια την παραβλέπουν τόσο που δεν έχουν υποβάλει ούτε καν ένα προδικαστικό ερώτημα προς το Δικαστήριο της ΕΕ και σε υποθέσεις που ο καταναλωτής ζήτησε ο ίδιος να παραπεμφθεί προδικαστικό ερώτημα, το Κυπριακό Δικαστήριο το απέρριψε. Η Δρ Ρ. Οικονομίδου-Αποστολίδου (πρώην ανώτατο στέλεχος στο Δικαστηρίου της ΕΕ) υπήρξε πλήρως δηκτική: «Είναι αμφίβολο αν το δίκαιο της ΕΕ ενσωματώνεται όπως προβλέπεται και όπως επιβάλλεται στο κυπριακό δίκαιο.»
Εφόσον η Ευρωπαϊκή νομοθεσία υπερτερεί της εγχώριας νομοθεσίας, τι εμποδίζει το δίκαιο της ΕΕ να φτάσει στην Κύπρο για απονομή της δικαιοσύνης στο συγκεκριμένο τομέα;
Κώστας Μαυρίδης, Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D), Πρόεδρος Πολιτικής Επιτροπής για τη Μεσόγειο