James M. Dorsey - jamesmdorsey.net - Παρουσίαση Freepen.gr
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου αυτή την εβδομάδα, δηλώνοντας ότι δεν ήταν «θετικός» σχετικά με πιθανές αιτήσεις της Φινλανδίας και της Σουηδίας για ένταξη στον Οργανισμό Βορειοατλαντικής Συνθήκης (ΝΑΤΟ) μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Η ένταξη στο ΝΑΤΟ εξαρτάται από την ομόφωνη θετική ψήφο των 30 μελών του οργανισμού. Η Τουρκία έχει το δεύτερο μεγαλύτερο μόνιμο στρατό του ΝΑΤΟ.
Η συντριπτική πλειοψηφία των μελών του ΝΑΤΟ φαίνεται να υποστηρίζει την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Τα μέλη του ΝΑΤΟ ελπίζουν να εγκρίνουν τις αιτήσεις σε μια σύνοδο κορυφής τον επόμενο μήνα.
Ένα πιθανό τουρκικό βέτο θα περιέπλεκε τις προσπάθειες διατήρησης της διατλαντικής ενότητας ενόψει της ρωσικής εισβολής.
Η τακτική πίεσης του κ. Ερντογάν αντικατοπτρίζει τους ελιγμούς του συναδέλφου του ισχυρού άνδρα, του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν. Ο κ. Όρμπαν απειλεί την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιστεκόμενος σε ένα μποϊκοτάζ της ρωσικής ενέργειας σε ολόκληρο το μπλοκ.
Νωρίτερα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία απέρριψαν τα αιτήματα των ΗΠΑ για αύξηση της παραγωγής πετρελαίου σε μια προσπάθεια να μειώσουν τις τιμές και να βοηθήσουν την Ευρώπη να μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια.
Τα δύο κράτη του Κόλπου φαίνεται ότι
προσπάθησαν έκτοτε να υποχωρήσουν αθόρυβα στην άρνησή τους. Στα τέλη
Απριλίου, η γαλλική TotalEnergies ναύλωσε ένα δεξαμενόπλοιο για να
φορτώσει αργό πετρέλαιο στο Άμπου Ντάμπι στις αρχές Μαΐου για την
Ευρώπη, την πρώτη τέτοια αποστολή σε δύο χρόνια.
Η Σαουδική Αραβία χρησιμοποίησε αθόρυβα τους περιφερειακούς μηχανισμούς τιμολόγησης για να ανακατευθύνει από την Ασία στην Ευρώπη το αραβικό «μέσο», το σαουδαραβικό αργό που είναι το πλησιέστερο υποκατάστατο του κύριου ρωσικού εξαγωγικού μείγματος, του Urals, για το οποίο είναι διαμορφωμένα τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια.
Ο κ. Ερντογάν συνέδεσε την αντίρρησή του στο ΝΑΤΟ με την υποτιθέμενη υποστήριξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK), το οποίο έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ.
Το PKK έχει ξεκινήσει μια εξέγερση για δεκαετίες στη νοτιοανατολική Τουρκία για να υποστηρίξει τα εθνικά και πολιτιστικά δικαιώματα των Κούρδων. Οι Κούρδοι αντιπροσωπεύουν έως και το 20 τοις εκατό του πληθυσμού των 84 εκατομμυρίων της χώρας.
Η Τουρκία σφυροκόπησε πρόσφατα θέσεις του PKK στο βόρειο Ιράκ σε μια στρατιωτική επιχείρηση που ονομάζεται Επιχείρηση Claw Lock.
Η Τουρκία βρίσκεται σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με την αμερικανική υποστήριξη στους Κούρδους της Συρίας στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι οι Σύροι Κούρδοι σύμμαχοι της Αμερικής είναι ευθυγραμμισμένοι με το PKK.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου προειδοποίησε πως η Τουρκία αντιτίθεται στην απόφαση των ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα να εξαιρέσει από τις κυρώσεις τις περιοχές της Συρίας που ελέγχονται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) υπό την ηγεσία των Κούρδων.
«Πρόκειται για μια επιλεκτική και μεροληπτική κίνηση», είπε ο κ. Τσαβούσογλου, σημειώνοντας ότι η εξαίρεση δεν περιελάμβανε κουρδικές περιοχές της Συρίας που ελέγχονται από την Τουρκία και τους Σύρους πληρεξουσίους της.
Αναφερόμενος στις αιτήσεις ένταξης στο ΝΑΤΟ, ο κ. Ερντογάν ανέφερε πως «οι Σκανδιναβικές χώρες είναι σαν κάποιο είδος ξενώνα για τρομοκρατικές οργανώσεις. Είναι ακόμη και στο κοινοβούλιο».
Οι αντιρρήσεις του κ. Ερντογάν αφορούν κυρίως τη Σουηδία, με τη Φινλανδία να κινδυνεύει να γίνει παράπλευρη ζημία.
Η Σουηδία φιλοξενεί μια σημαντική κουρδική κοινότητα και φιλοξενεί την κορυφαία κουρδική ποδοσφαιρική ομάδα της Ευρώπης που συμπάσχει με το PKK και τις φιλοδοξίες των Τούρκων Κούρδων. Επιπλέον, έξι σουηδοί βουλευτές είναι Κούρδοι.
Ο Τούρκος μελετητής Howard Eissenstat σημείωσε πως η αντίρρηση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ μπορεί να είναι ένα σημείο καμπής. «Μεγάλο μέρος της στρατηγικής ευελιξίας της Τουρκίας προέρχεται από το γεγονός ότι οι προτεραιότητές της θεωρούνται περιφερειακά ζητήματα για τους σημαντικότερους δυτικούς συμμάχους της. Η είσοδος της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, στο σημερινό πλαίσιο, δεν είναι απολύτως περιφερειακή», έγραψε στο Twitter ο κ. Eissenstat.
Η τουρκική αντίρρηση καταδεικνύει τη δυνατότητα της Μέσης Ανατολής να εκτροχιάσει την αμερικανική και ευρωπαϊκή πολιτική σε άλλα μέρη του κόσμου.
Τα κράτη της Μέσης Ανατολής ακολουθούν μια λεπτή γραμμή όταν χρησιμοποιούν τις δυνατότητές τους για να διαταράξουν τις ισορροπίες και να επιτύχουν τους δικούς τους πολιτικούς στόχους. Η προσεκτική οπισθοδρόμηση σχετικά με τις προμήθειες πετρελαίου που σχετίζονται με την Ουκρανία καταδεικνύει τα όρια ή/και τους κινδύνους από τη Μέση Ανατολή.
Το ίδιο ισχύει και για το γεγονός ότι η Ουκρανία έχει μετακινήσει το κέντρο βάρους του ΝΑΤΟ στη βόρεια Ευρώπη και μακριά από τη νότια πλευρά της, την οποία αγκυροβολεί η Τουρκία.
Επιπλέον, η Τουρκία κινδυνεύει να θέσει σε κίνδυνο σημαντικές βελτιώσεις στις μακροχρόνιες τεταμένες σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η τουρκική μεσολάβηση στην ουκρανική κρίση και η στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία ώθησαν τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να προχωρήσει σε σχέδια αναβάθμισης του τουρκικού στόλου μαχητικών αεροσκαφών F-16 και να συζητήσει την πώλησή του νεότερων, προηγμένων μοντέλων F-16, παρόλο που η Τουρκία ούτε έχει καταδικάσει τη Ρωσία ούτε επέβαλε κυρώσεις.
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν πως η Τουρκία μπορεί να χρησιμοποιήσει την αντίρρησή της για να ανακτήσει την πρόσβαση στο πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι ΗΠΑ ακύρωσαν το 2019 την πώληση του τζετ στην Τουρκία αφού το μέλος του ΝΑΤΟ απέκτησε το ρωσικό αντιπυραυλικό αμυντικό σύστημα S-400.
Ο κ. Ερντογάν «έχει ακολουθήσει αυτού του είδους την τακτική στο παρελθόν. Θα το χρησιμοποιήσει ως μοχλό για να πετύχει μια καλή συμφωνία για την Τουρκία», δήλωσε ο απόστρατος ναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ Τζέιμς Φόγκο, πρύτανης του Κέντρου Ναυτιλιακής Στρατηγικής.
Ένας κορυφαίος βοηθός του κ. Ερντογάν, ο Ιμπραήμ Καλίν, εμφανίστηκε να επιβεβαιώνει την ανάλυση του κ. Φόγκο. «Δεν κλείνουμε την πόρτα. Αλλά βασικά θίγουμε αυτό το ζήτημα ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας για την Τουρκία», είπε ο κ. Καλίν, αναφερόμενος στις δηλώσεις του Τούρκου ηγέτη στο ΝΑΤΟ. «Φυσικά, θέλουμε να έχουμε μια συζήτηση, μια διαπραγμάτευση με τους Σουηδούς ομολόγους μας».
Διατυπώνοντας τα τουρκικά αιτήματα, ο κ. Καλίν συνέχισε λέγοντας ότι «αυτό που πρέπει να γίνει είναι ξεκάθαρο: πρέπει να σταματήσουν να επιτρέπουν καταστήματα, δραστηριότητες, οργανώσεις, άτομα και άλλους τύπους παρουσίας του PKK σε αυτές τις χώρες».
Η επιθετική συμπεριφορά του κ. Ερντογάν μπορεί να έχει τα όριά της, αλλά δείχνει ότι κάποιος αγνοεί πως η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε κίνδυνο.
Ωστόσο, η εμπλοκή των αυταρχικών ηγετών της Μέσης Ανατολής δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αγνοούνται οι ανεξέλεγκτες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η καταστολή των ελευθεριών.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, το κόλπο θα είναι η ανάπτυξη μιας πολιτικής που θα εξισορροπεί τις διεκδικητικές, κατά καιρούς, αποδιοργανωτικές απαιτήσεις των αυταρχικών, που συχνά στοχεύουν στη διασφάλιση της επιβίωσης του καθεστώτος, με την ανάγκη να παραμείνουν πιστοί στις δημοκρατικές αξίες εν μέσω αγώνα για το ποιανού οι αξίες θα διασφαλίσουν μια παγκόσμια τάξη του 21ου αιώνα.
Ωστόσο, αυτό θα απαιτούσε έναν βαθμό δημιουργικής χάραξης πολιτικής και διπλωματίας που φαίνεται να είναι ένα σπάνιο εμπόρευμα.
Η Σαουδική Αραβία χρησιμοποίησε αθόρυβα τους περιφερειακούς μηχανισμούς τιμολόγησης για να ανακατευθύνει από την Ασία στην Ευρώπη το αραβικό «μέσο», το σαουδαραβικό αργό που είναι το πλησιέστερο υποκατάστατο του κύριου ρωσικού εξαγωγικού μείγματος, του Urals, για το οποίο είναι διαμορφωμένα τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια.
Ο κ. Ερντογάν συνέδεσε την αντίρρησή του στο ΝΑΤΟ με την υποτιθέμενη υποστήριξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK), το οποίο έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ.
Το PKK έχει ξεκινήσει μια εξέγερση για δεκαετίες στη νοτιοανατολική Τουρκία για να υποστηρίξει τα εθνικά και πολιτιστικά δικαιώματα των Κούρδων. Οι Κούρδοι αντιπροσωπεύουν έως και το 20 τοις εκατό του πληθυσμού των 84 εκατομμυρίων της χώρας.
Η Τουρκία σφυροκόπησε πρόσφατα θέσεις του PKK στο βόρειο Ιράκ σε μια στρατιωτική επιχείρηση που ονομάζεται Επιχείρηση Claw Lock.
Η Τουρκία βρίσκεται σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με την αμερικανική υποστήριξη στους Κούρδους της Συρίας στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι οι Σύροι Κούρδοι σύμμαχοι της Αμερικής είναι ευθυγραμμισμένοι με το PKK.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου προειδοποίησε πως η Τουρκία αντιτίθεται στην απόφαση των ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα να εξαιρέσει από τις κυρώσεις τις περιοχές της Συρίας που ελέγχονται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) υπό την ηγεσία των Κούρδων.
«Πρόκειται για μια επιλεκτική και μεροληπτική κίνηση», είπε ο κ. Τσαβούσογλου, σημειώνοντας ότι η εξαίρεση δεν περιελάμβανε κουρδικές περιοχές της Συρίας που ελέγχονται από την Τουρκία και τους Σύρους πληρεξουσίους της.
Αναφερόμενος στις αιτήσεις ένταξης στο ΝΑΤΟ, ο κ. Ερντογάν ανέφερε πως «οι Σκανδιναβικές χώρες είναι σαν κάποιο είδος ξενώνα για τρομοκρατικές οργανώσεις. Είναι ακόμη και στο κοινοβούλιο».
Οι αντιρρήσεις του κ. Ερντογάν αφορούν κυρίως τη Σουηδία, με τη Φινλανδία να κινδυνεύει να γίνει παράπλευρη ζημία.
Η Σουηδία φιλοξενεί μια σημαντική κουρδική κοινότητα και φιλοξενεί την κορυφαία κουρδική ποδοσφαιρική ομάδα της Ευρώπης που συμπάσχει με το PKK και τις φιλοδοξίες των Τούρκων Κούρδων. Επιπλέον, έξι σουηδοί βουλευτές είναι Κούρδοι.
Ο Τούρκος μελετητής Howard Eissenstat σημείωσε πως η αντίρρηση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ μπορεί να είναι ένα σημείο καμπής. «Μεγάλο μέρος της στρατηγικής ευελιξίας της Τουρκίας προέρχεται από το γεγονός ότι οι προτεραιότητές της θεωρούνται περιφερειακά ζητήματα για τους σημαντικότερους δυτικούς συμμάχους της. Η είσοδος της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, στο σημερινό πλαίσιο, δεν είναι απολύτως περιφερειακή», έγραψε στο Twitter ο κ. Eissenstat.
Η τουρκική αντίρρηση καταδεικνύει τη δυνατότητα της Μέσης Ανατολής να εκτροχιάσει την αμερικανική και ευρωπαϊκή πολιτική σε άλλα μέρη του κόσμου.
Τα κράτη της Μέσης Ανατολής ακολουθούν μια λεπτή γραμμή όταν χρησιμοποιούν τις δυνατότητές τους για να διαταράξουν τις ισορροπίες και να επιτύχουν τους δικούς τους πολιτικούς στόχους. Η προσεκτική οπισθοδρόμηση σχετικά με τις προμήθειες πετρελαίου που σχετίζονται με την Ουκρανία καταδεικνύει τα όρια ή/και τους κινδύνους από τη Μέση Ανατολή.
Το ίδιο ισχύει και για το γεγονός ότι η Ουκρανία έχει μετακινήσει το κέντρο βάρους του ΝΑΤΟ στη βόρεια Ευρώπη και μακριά από τη νότια πλευρά της, την οποία αγκυροβολεί η Τουρκία.
Επιπλέον, η Τουρκία κινδυνεύει να θέσει σε κίνδυνο σημαντικές βελτιώσεις στις μακροχρόνιες τεταμένες σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η τουρκική μεσολάβηση στην ουκρανική κρίση και η στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία ώθησαν τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να προχωρήσει σε σχέδια αναβάθμισης του τουρκικού στόλου μαχητικών αεροσκαφών F-16 και να συζητήσει την πώλησή του νεότερων, προηγμένων μοντέλων F-16, παρόλο που η Τουρκία ούτε έχει καταδικάσει τη Ρωσία ούτε επέβαλε κυρώσεις.
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν πως η Τουρκία μπορεί να χρησιμοποιήσει την αντίρρησή της για να ανακτήσει την πρόσβαση στο πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι ΗΠΑ ακύρωσαν το 2019 την πώληση του τζετ στην Τουρκία αφού το μέλος του ΝΑΤΟ απέκτησε το ρωσικό αντιπυραυλικό αμυντικό σύστημα S-400.
Ο κ. Ερντογάν «έχει ακολουθήσει αυτού του είδους την τακτική στο παρελθόν. Θα το χρησιμοποιήσει ως μοχλό για να πετύχει μια καλή συμφωνία για την Τουρκία», δήλωσε ο απόστρατος ναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ Τζέιμς Φόγκο, πρύτανης του Κέντρου Ναυτιλιακής Στρατηγικής.
Ένας κορυφαίος βοηθός του κ. Ερντογάν, ο Ιμπραήμ Καλίν, εμφανίστηκε να επιβεβαιώνει την ανάλυση του κ. Φόγκο. «Δεν κλείνουμε την πόρτα. Αλλά βασικά θίγουμε αυτό το ζήτημα ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας για την Τουρκία», είπε ο κ. Καλίν, αναφερόμενος στις δηλώσεις του Τούρκου ηγέτη στο ΝΑΤΟ. «Φυσικά, θέλουμε να έχουμε μια συζήτηση, μια διαπραγμάτευση με τους Σουηδούς ομολόγους μας».
Διατυπώνοντας τα τουρκικά αιτήματα, ο κ. Καλίν συνέχισε λέγοντας ότι «αυτό που πρέπει να γίνει είναι ξεκάθαρο: πρέπει να σταματήσουν να επιτρέπουν καταστήματα, δραστηριότητες, οργανώσεις, άτομα και άλλους τύπους παρουσίας του PKK σε αυτές τις χώρες».
Η επιθετική συμπεριφορά του κ. Ερντογάν μπορεί να έχει τα όριά της, αλλά δείχνει ότι κάποιος αγνοεί πως η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε κίνδυνο.
Ωστόσο, η εμπλοκή των αυταρχικών ηγετών της Μέσης Ανατολής δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αγνοούνται οι ανεξέλεγκτες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η καταστολή των ελευθεριών.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, το κόλπο θα είναι η ανάπτυξη μιας πολιτικής που θα εξισορροπεί τις διεκδικητικές, κατά καιρούς, αποδιοργανωτικές απαιτήσεις των αυταρχικών, που συχνά στοχεύουν στη διασφάλιση της επιβίωσης του καθεστώτος, με την ανάγκη να παραμείνουν πιστοί στις δημοκρατικές αξίες εν μέσω αγώνα για το ποιανού οι αξίες θα διασφαλίσουν μια παγκόσμια τάξη του 21ου αιώνα.
Ωστόσο, αυτό θα απαιτούσε έναν βαθμό δημιουργικής χάραξης πολιτικής και διπλωματίας που φαίνεται να είναι ένα σπάνιο εμπόρευμα.
*
Ο Δρ. James M. Dorsey είναι βραβευμένος δημοσιογράφος και μελετητής,
ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής του Εθνικού
Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης και Ανώτερος Συνεργάτης στη Σχολή Διεθνών
Σπουδών S. Rajaratnam του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Nanyang