Του Konrad Rękas - oneworld.press / Παρουσίαση Freepen.gr
Περιμένοντας τον πόλεμο
7 Ιουνίου 1927, στις 8.55 π.μ. σε μια πλατφόρμα του Κεντρικού Σιδηροδρομικού Σταθμού στη Βαρσοβία έφτασε ένα τρένο. Ο Σοβιετικός πρεσβευτής στο Ηνωμένο Βασίλειο, Arkadij Rozengolc, που μόλις εκδιώχθηκε από το Λονδίνο, επέστρεφε στη Μόσχα και αυτή ήταν η ωριαία αναμονή του για αλλαγή. Σύμφωνα με το διπλωματικό πρωτόκολλο τον συνόδευε ο Pyotr Voykov, πληρεξούσιος υπουργός της Σοβιετικής Ένωσης στην Πολωνική Δημοκρατία. Οι διπλωμάτες μίλησαν για την ολοένα και πιο τεταμένη διεθνή κατάσταση. Η Μεγάλη Βρετανία μόλις διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με τους Σοβιετικούς, αποτυγχάνοντας να αποκτήσει από αυτούς αναμενόμενα εμπορικά προνόμια. Επισήμως, η σοβιετική πρεσβεία κατηγορήθηκε για κατασκοπεία και ο βρετανικός Τύπος ξεκίνησε μια τεράστια διεθνή εκστρατεία κατά των «Πρακτόρων της Μόσχας» και των «Κόκκινων κάτω από κάθε κρεβάτι». Ήταν κοινώς αναμενόμενο πως οι Πολωνοί θα ακολουθούσαν τους Βρετανούς, όντας μέχρι τότε γεωπολιτικά υποταγμένοι στο Λονδίνο. Ο νέος πολωνο-μπολσεβίκικος πόλεμος φαινόταν να είναι η φυσική αρχή μιας άλλης δυτικής επέμβασης στην Ανατολή. Η ιστορία έπρεπε να επιταχυνθεί – και έπρεπε να ξεκινήσει από το σιδηροδρομικό σταθμό της Βαρσοβίας.
Ο μοναχικός οπλοφόρος...;
Ένας νεαρός άνδρας, που δεν εκφοβίστηκε από κανέναν, πλησίασε ξαφνικά τον Βόικοφ και τον Ρόζενγκολτς. Αφού είπε λίγα λόγια, άπλωσε το όπλο. Σαν από κακία, δεν υπήρχαν Πολωνοί αστυνομικοί εκεί κοντά. Ακούστηκαν πυροβολισμοί. Ο Βόικοφ, ένας παλιός επαναστάτης (μενσεβίκος, παρεμπιπτόντως) απάντησε ο ίδιος με πυρά, αλλά μετά από μερικά λεπτά έπεσε θανάσιμα τραυματισμένος, ακριβώς κάτω από τα πόδια των αξιωματικών που έτρεχαν με σημαντική καθυστέρηση. Πέθανε μετά από μια ώρα στο νοσοκομείο χωρίς να ανακτήσει τις αισθήσεις του. Ο συλληφθείς ένοπλος δεν αντιστάθηκε, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως Μπόρις Κοουέρντα, ούτε 20 χρονών. Στο πλαίσιο της έρευνας, υποστήριξε ότι ενεργούσε σε συνεργασία μόνο με άλλους Λευκούς Ρώσους μετανάστες που οδηγούνταν αποκλειστικά από τη θέληση να πολεμήσουν τον μπολσεβικισμό. Έτσι, η δίκη των συνωμοτών μετατράπηκε σε αντισοβιετική προπαγανδιστική εκπομπή, υποβοηθούμενη από τις ευρέως διαδεδομένες φήμες για την υποτιθέμενη ανάμειξη του Βόικοφ στη δολοφονία της τσαρικής οικογένειας (αυτό που πολλά χρόνια αργότερα παραποιήθηκε τελικά από τους ιστορικούς). Ο Κοουέρντα προκάλεσε ευρεία συμπάθεια, αλλά παρά την υπεράσπιση κορυφαίων Πολωνών δικηγόρων, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και στη συνέχεια άλλαξε σε 15 χρόνια φυλάκιση (εκ των οποίων εξέτισε τα 10). Ο νεαρός Ρώσος τράβηξε με επιτυχία την προσοχή της πολωνικής και διεθνούς κοινής γνώμης, ενώ σε πραγματικό πολιτικό επίπεδο συνέβαιναν πολύ πιο σημαντικά πράγματα.
Πώς να προκαλέσεις τους Ρώσους
Για να εξηγήσουμε τι συνέβη μεταξύ Βαρσοβίας και Λονδίνου, πρέπει να θυμηθούμε ότι ένα χρόνο νωρίτερα, στις 12 Μαΐου 1926, ως αποτέλεσμα του στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Πολωνία εγκαθιδρύθηκε η στρατιωτική δικτατορία του Marechal Józef Piłsudski, νικητή του πολέμου με τους Μπολσεβίκους το 1920. Θεωρείται μεγάλος υποστηρικτής της πολιτικής της Μεγάλης Βρετανίας και ένθερμος εχθρός της Ρωσίας. Αλλά παρόλα αυτά τίποτα δε φαινόταν να πηγαίνει όπως ήθελαν οι Άγγλοι. Ο Βόικοφ δολοφονήθηκε μόλις ο Πιλσούντσκι αρνήθηκε να βαδίσει ξανά στο Κίεβο. «Δεν έχω γίνει νικητής σε έναν πόλεμο με τους Μπολσεβίκους, για να υποστώ ήττα στον επόμενο», είπε βάναυσα σε μια από τις συνεντεύξεις. Ως εκ τούτου, όταν οι Πολωνοί, παραδόξως, δεν ήθελαν να επιτεθούν στη Μόσχα - ίσως οι Ρώσοι θα μπορούσαν να πειστούν να επιτεθούν στην Πολωνία;
Το 1927, η Πολωνία είχε ακόμη ανεξέλεγκτες συνοριακές σχέσεις με τη Γερμανία, περιμένοντας να ανακτήσει τη Σιλεσία, το Γκντανσκ και την Πομερανία. Φυσικά, οι Πολωνοί θα πολεμούσαν μόνοι, ή πιθανώς μαζί με τους Ρουμάνους συμμάχους μας, επειδή η διπλωματική ένταση μεταξύ των Αγγλοσάξωνων και των Σοβιετικών είχε εντελώς διαφορετικούς στόχους από την «απελευθέρωση των λαών της Ρωσίας από τον κομμουνισμό». Ήταν απλώς μια επιχείρηση, αξίας δισεκατομμυρίων λιρών και δολαρίων. Αυτός ο πόλεμος ήταν έτοιμος να ξεσπάσει μόνο και μόνο επειδή κάποιος στη Δύση τον χρειαζόταν. Και ήταν πολύ κοντά, που ο Pyotr Voykov, και κατά κάποιο τρόπο ο Boris Kowerda έγιναν μόνο τα πρώτα θύματα αυτής της σύγκρουσης. Το γεγονός πως συνέβη διαφορετικά οφείλεται μόνο στα γερά νεύρα, την ισχυρή θέληση και το γεωπολιτικό όραμα δύο ανθρώπων: του Ιωσήφ Στάλιν και του Józef Piłsudski.
Η σορός του Βόικοφ τάφηκε πανηγυρικά κοντά στο Τείχος του Κρεμλίνου και το όνομά του σε ένα πένθος μπορεί να διαβαστεί ακόμη σήμερα σε μαρμάρινη πλάκα στο κτίριο του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Οι Πολωνοί ζήτησαν συγγνώμη από τη Μόσχα και ο ίδιος ο δράστης, όπως αναφέρθηκε, έλαβε ποινή, ίσως όχι την υψηλότερη, αλλά αυστηρή. Οι άλλες συνθήκες της υπόθεσης, συμπεριλαμβανομένων των πιθανών διεθνών δεσμών των δολοφόνων και των πιθανών εντολέων τους, δεν έχουν διερευνηθεί, τουλάχιστον όχι επίσημα. Η σοβιετική πλευρά καλωσόρισε τα συλλυπητήρια και παρόλο που ο Τύπος στην Ανατολή έκανε εικασίες για την Πορεία των Λευκών Πολωνών, δεν έγιναν άλλες προκλήσεις.
Δόλια Αλβιώνα
Οι Βρετανοί κράτησαν τον Πολωνό σκύλο αλλά έπρεπε να γαυγίσουν οι ίδιοι. Το Δεκέμβριο του 1929, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Σοβιετικοί επανέλαβαν τις διπλωματικές σχέσεις, κάτι που οδήγησε σε μια σειρά από αμοιβαία επωφελείς οικονομικές συμφωνίες. Ίσως λίγο λιγότερο ευνοϊκό από ό,τι περίμενε το Λονδίνο δύο χρόνια νωρίτερα, αλλά δεν πρέπει όλες οι διπλωματικές ενέργειες να είναι 100% επιτυχείς. Το μάθημα όμως έγινε κατανοητό και στη Βαρσοβία. Τα επόμενα χρόνια ήταν η περίοδος της μυστικής διπλωματίας του Στρατάρχη Piłsudski, χάρη στην οποία όχι μόνο υπογράφηκε τελικά το Πολωνο-Σοβιετικό σύμφωνο μη επίθεσης το 1932, αλλά δημιουργήθηκε και ένα σύστημα άτυπης επικοινωνίας με τον Στάλιν. Φυσικά, μετά το θάνατο του Piłsudski το 1935, όλα αυτά πήγαν χαμένα, και ως αποτέλεσμα, η Πολωνία, υποκύπτοντας στις επόμενες βρετανικές προκλήσεις, έπεσε κάτω από την επιθετικότητα της Ναζιστικής Γερμανίας. Αλλά αυτή είναι μια διαφορετική ιστορία.
Λαμβάνοντας υπόψη τα γεγονότα - δεν έχουμε στοιχεία για το ποιος έβαλε το όπλο στα χέρια του Kowerda. Ωστόσο, είναι τόσο δύσκολο να μαντέψει κανείς ποιος επίσης σήμερα, μετά από 95 χρόνια, ενδιαφέρεται ξανά να ξεκινήσει μια διπλωματική και στη συνέχεια μια ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Βαρσοβίας και Μόσχας; Δεν είναι αρκετά ξεκάθαρα τα συμφέροντα πίσω από προκλήσεις όπως αυτή της Ημέρας της Νίκης;
Δυστυχώς, αυτή τη φορά δεν έχουμε τον Piłsudski και δεν μπορούμε να βασιστούμε στον Στάλιν. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον εαυτό μας.