 |
| kremlin.ru |
Robert Bridge - strategic-culture.org / Παρουσίαση Freepen.gr
«Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, αλλά συχνά κάνει ομοιοκαταληξία».
- Μαρκ Τουαίην
Ο Μπίσμαρκ, ο Γερμανός πολιτικός του 19ου αιώνα από την οικογένεια γαιοκτημόνων Γιούνκερ, μπορεί να μην εμφανίστηκε ποτέ χωρίς πουκάμισο καβάλα σε ένα άλογο ή να μην φωτογραφήθηκε να σώζει ένα τηλεοπτικό συνεργείο από μια τίγρη της Σιβηρίας, αλλά η ιστορία ανάμεσα σε αυτόν και τον Βλαντιμίρ Πούτιν έχει περισσότερα από όσα φαίνονται στην αρχή.
Όπως και ο Ρώσος ηγέτης μιας μεταγενέστερης εποχής, ο Μπίσμαρκ, ο ένθερμος αντιφιλελεύθερος που κυριάρχησε στην Πρωσία από το 1871 έως το 1890, θεώρησε ότι ήταν θέμα υπαρξιακής σημασίας να φέρει τους δικούς του ανθρώπους, τους Γερμανούς, μαζί σε ένα κοινό «κράτος». Όμως, ενώ οι πρωτοβουλίες του Bismarck για την οικοδόμηση αυτοκρατοριών οδήγησαν σε μια σειρά επιτυχημένων πολέμων εναντίον της Δανίας, της Αυστρίας και της Γαλλίας, οι προσπάθειες οικοδόμησης εθνών του Πούτιν επικεντρώθηκαν αναγκαστικά σε μακροχρόνια εσωτερικά προβλήματα, τα οποία είχαν τη δυνατότητα, αν όχι εξουδετερώνοντας, να φέρουν τη μετακομμουνιστική Ρωσία στα γόνατα.
Μια σύγκριση μεταξύ Μπίσμαρκ και Πούτιν έκανε τον περασμένο μήνα ο αρθρογράφος Τζορτζ Φ. Γουίλ. Δεν αποτελεί έκπληξη, ωστόσο, πως ο Γουίλ, γράφοντας στις σελίδες της Washington Post, χρησιμοποίησε την αναλογία του για να υποστηρίξει την πολυετή αφήγηση «Ρωσία ο επιτιθέμενος», υποστηρίζοντας πως ο Πούτιν θα κινηθεί για να κατακτήσει άλλες χώρες αφού «αποστρατιωτικοποιήσει» και «απενοχοποιήσει» την Ουκρανία.
«Τα κράτη της Βαλτικής – Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία, όλα τα έθνη του ΝΑΤΟ – θα πρέπει να ανησυχούν», προειδοποίησε.
Ένας τέτοιος αβάσιμος και απερίσκεπτος ισχυρισμός, εκτός από το να υποδαυλίζει τη ρωσοφοβία, έρχεται σε αντίθεση με όλα όσα υποστήριξε ο Πούτιν κατά τη διάρκεια της προεδρίας του. Επιπλέον, αγνοεί το γεγονός ότι ο Ρώσος ηγέτης έχει ήδη κάνει τους «πολέμους» του, ας το πούμε έτσι.
Ενώ ο Μπίσμαρκ αρχικά αναγκάστηκε να πολεμήσει ενάντια σε ξένους αντιπάλους, η προτεραιότητα του Πούτιν, εκτός από το να δαμάσει τους ολιγάρχες που είχαν ουσιαστικά καταλάβει το Κρεμλίνο τη δεκαετία του 1990, ήταν να τερματίσει τον πόλεμο στην Τσετσενία, ο οποίος ξεκίνησε το 1994 υπό τον προκάτοχό του Μπόρις Γέλτσιν. Ακριβώς την εποχή που αυτή η σύγκρουση στο Βόρειο Καύκασο έφτανε στο τέλος της, το 2008, ο πρόεδρος της Γεωργίας Μιχαήλ Σαακασβίλι έλαβε την απερίσκεπτη απόφαση να εξαπολύσει στρατιωτική επίθεση στο αποσχισθέν κράτος της Νότιας Οσετίας. Η απρόκλητη επίθεση, που σημειώθηκε ενώ ο Πούτιν υπηρετούσε ως πρωθυπουργός, είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών Ρώσων ειρηνευτικών δυνάμεων και κορυφώθηκε σε έναν σύντομο πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας που έληξε γρήγορα στο υπέρ της πρώτης. Αυτή η σύγκρουση ακολούθησε επτά χρόνια αργότερα με την επέμβαση της Μόσχας στη Συρία που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2015 με επίσημο αίτημα από τη Δαμασκό να βοηθήσει στην ήττα των τρομοκρατικών δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους. Μέχρι την έναρξη της ειδικής επιχείρησης της Μόσχας στην Ουκρανία, αυτές οι εξ ολοκλήρου αμυντικές εκστρατείες ήταν το μέγεθος της λεγόμενης «επιθετικότητας» της Ρωσίας.
Αυτό που ο Γουίλ δεν καταλαβαίνει κατά τη διάρκεια της σύγκρισής του είναι ότι ο Μπίσμαρκ, ο οποίος εξέφρασε την προσωπική του αποστροφή για τον πόλεμο σε πολλές περιπτώσεις, δεν ήταν σαν να λέγαμε «νεοσυντηρητικός». Ο οξυδερκής καγκελάριος, αφού έθεσε υπό έλεγχο τους εχθρούς του, ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από μια εποχή ειρήνης στην ευρωπαϊκή ήπειρο που διήρκεσε για δύο δεκαετίες. Από αυτή την άποψη, θα μπορούσε να γίνει σύγκριση μεταξύ του «Δόγματος Πούτιν», όπως λέγαμε, και της ρεαλπολιτικής του Μπίσμαρκ.
Εδώ είναι ένα απόσπασμα του ιστορικού Έρικ Χόμπσμπαουμ καθώς περιγράφει τον Μπίσμαρκ: «Παρέμεινε αδιαμφισβήτητος παγκόσμιος πρωταθλητής στο παιχνίδι του πολυμερούς διπλωματικού σκακιού για σχεδόν είκοσι χρόνια… [και] αφοσιώθηκε αποκλειστικά και επιτυχώς στη διατήρηση της ειρήνης μεταξύ των δυνάμεων».
Ακούγεται οικείο; Όποιος αναγνώστης δεν έχει υποστεί πλύση εγκεφάλου από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης και την γονατιστή αντιρωσική στάση τους, θα δει γρήγορα ότι αυτή η περιγραφή ισχύει εύστοχα και για τον Πούτιν και τη συνετή προσέγγισή του στις εξωτερικές υποθέσεις κατά τη διάρκεια της θητείας του. Η πρόβλεψη εδώ είναι πως οι (αμερόληπτοι) μελλοντικοί ιστορικοί θα γράφουν σχεδόν τα ίδια λόγια για τον Ρώσο ηγέτη, του οποίου οι αμυντικές ενέργειες στην Ουκρανία, για παράδειγμα, θα θεωρούνται απολύτως δικαιολογημένες μπροστά στις υπαρξιακές απειλές που αντιμετώπισε. Αλλά παρεκκλίνω.
Ο αρθρογράφος της WaPo συγχέει επίσης τη «νοοτροπία» της σύγχρονης, δημοκρατικής Ρωσίας με τη νοοτροπία της διευρυμένης Σοβιετικής Ένωσης και των 15 δημοκρατιών της. Από την κατάρρευση της κομμουνιστικής αυτοκρατορίας το 1991, και σίγουρα πολύ πριν από τότε, ο ρωσικός λαός δεν είχε καμία όρεξη για περιπέτειες «οικοδόμησης αυτοκρατορίας», εκτός αν, ίσως, χρησιμοποιηθεί ως στρατηγική αίθουσας συνεδριάσεων για κάποια επιχειρηματική επέκταση. Η Ρωσία είναι μια πλήρης «καπιταλιστική δημοκρατία», άφθονη σε φυσικούς πόρους, ανθρώπινο ταλέντο και lebensraum («ζωτικός χώρος») και ως τέτοια δεν έχει καμία απολύτως ανάγκη – ανεξάρτητα από το τι θα ήθελαν οι ειδικοί να πιστεύουν όλοι – για πολέμους επέκτασης.
Όσον αφορά την Κριμαία, η οποία ψήφισε το Μάρτιο του 2014 να αποσχιστεί από την Ουκρανία και να ενταχθεί στη Ρωσική Ομοσπονδία, ο Γουίλ ήταν αισθητά ταραγμένος που η Μόσχα αναφέρθηκε στον αείμνηστο Πρόεδρο των ΗΠΑ Γούντροου Γουίλσον και την αυτοαποκαλούμενη αντίληψή του για «αυτοδιάθεση» ως παγκόσμιο δικαίωμα και «μια επιτακτική αρχή δράσης» για να δικαιολογήσει τις ενέργειές της. Σαφώς, τέτοια ιδανικά υψηλής φαλουτίνης είναι αποδεκτά μόνο όταν οι «εξαιρετικοί» Αμερικανοί βρίσκονται πίσω τους.
«Πρέπει να χαροποιεί τον Πούτιν να χρησιμοποιεί την ευσέβεια ενός Αμερικανού αγίου σε μια πράξη αντιαμερικανικής ρεαλπολιτικής», είπε ο Γουίλ. «Μεγάλο μέρος της γεωπολιτικής του Πούτιν συνίσταται στο να κάνει οτιδήποτε αντιτίθεται στην πολιτική των ΗΠΑ».
Λαμβάνοντας υπόψη πως η δυτική πολιτική μέχρι σήμερα είναι αιματοβαμμένη από το γύρισμα των χιλιετιών, «το να κάνουμε οτιδήποτε αντιτίθεται στην πολιτική των ΗΠΑ» μπορεί να μην είναι η χειρότερη επιλογή στρατηγικής.
Σαφώς, οι συνεχείς προσπάθειες των δυτικών μέσων ενημέρωσης να χαρακτηρίσουν τον Πούτιν ως την επιτομή του κακού δε συνάδουν με την πραγματικότητα. Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ, που έχουν ξεκινήσει πολλές απρόκλητες επιθέσεις σε μια σειρά από ατυχείς χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Αφγανιστάν, του Ιράκ, της Συρίας και της Λιβύης, ο Πούτιν δεν ένιωσε ποτέ την ανάγκη να ταξιδέψει στο εξωτερικό αναζητώντας «τέρατα για να σκοτωθούν». Αντίθετα, ήρθαν να χτυπήσουν την πόρτα της Ρωσίας, ο ένας μετά τον άλλο. Πράγματι, ακούγοντας τις τζερεμίες που προέρχονται από δυτικούς αξιωματούχους αυτές τις μέρες, στην πραγματικότητα φαίνονται απίστευτοι που η Ρωσία έχει στρατιωτικές βάσεις σε τόσο κοντινή απόσταση από τα εδάφη των κρατών του ΝΑΤΟ, μερικά από τα οποία, όπως η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία και η Νορβηγία, τώρα στην πραγματικότητα μοιράζονται σύνορα με τη Ρωσία.
Μπροστά σε αυτήν την επιθετική στάση από την πλευρά των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο Πούτιν είναι ο πραγματικός ειρηνοποιός από τότε που ανέλαβε την εξουσία. Για όσους θα υποστήριζαν σε αυτό το σημείο πως το 30μελές στρατιωτικό μπλοκ είναι απλώς μια «αμυντική» οργάνωση, φανταστείτε την υστερία που θα ξεσπούσε εάν η Μόσχα αποφασίσει ποτέ να στρατιωτικοποιήσει τα σύνορα της Αμερικής στην Καραϊβική και τη Νότια Αμερική. Στην πραγματικότητα, δε χρειάζεται να φανταστούμε τίποτα. Είδαμε ήδη αυτή την υστερία κατά τη διάρκεια της κουβανικής κρίσης των πυραύλων του 1962, όταν ο κόσμος βρισκόταν στο χείλος του πολέμου για ατελείωτες μέρες μεταξύ των πυρηνικών δυνάμεων.
Για πολλά χρόνια, η Ρωσία, η Κίνα και ο υπόλοιπος κόσμος ήταν αιχμάλωτοι θεατές, παρακολουθώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους να τρέχουν σκληρά σε όλο τον πλανήτη, να αλλάζουν καθεστώς εδώ, να χαλάνε τα πράγματα εκεί. Και τώρα που η Ρωσία έχει επιτέλους αντεπιτεθεί μετά από χρόνια έκδοσης αδιάψευστων προειδοποιήσεων που έπεσαν στο κενό, το δυτικό ημισφαίριο θα έκανε όλους να πιστέψουν ότι η Μόσχα συμπεριφέρεται ως επιτιθέμενη. Μπορεί η μνήμη του κοινού να είναι μικρή, αλλά δεν είναι τόσο μικρή. Η πλειονότητα των αφυπνισμένων ανθρώπων μπορεί να περιφρονεί την στρατιωτική σύγκρουση και τη φρίκη που αυτή επιφέρει, αλλά χωρίς μια ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία σε αυτή την κρίσιμη καμπή της ιστορίας, οι συνέπειες θα ήταν πολύ πιο σοβαρές.
Όχι μόνο ο Βλαντιμίρ Πούτιν αντιστάθμισε μια σειρά από εξωτερικές απειλές για τη χώρα του, της οποίας οι αμυντικές δυνατότητες κινδύνευαν να γίνουν περιττές – τα αντιπυραυλικά συστήματα, για παράδειγμα, και τα εργαστήρια βιοόπλων στα σύνορα της Ρωσίας θα το είχαν καταφέρει – αλλά γλίτωσε την Ευρώπη και τον κόσμο από το φάσμα μιας καταστροφής που θα είχε προκληθεί από τις ΗΠΑ, και μιας καταστροφής που μπορεί να είχε πυρηνική αιχμή.