• Στις διεθνείς τιμές των πρώτων υλών, στην πανδημία, στο κόστος παραγωγής και στον υψηλό ΦΠΑ αποδίδει η πλειοψηφία του καταναλωτικού κοινού τις ανατιμήσεις στην Ελλάδα
• Η Ελλάδα συνεχίζει να διατηρεί ικανοποιητική θέση σε σχέση με τους Ευρωπαϊκούς μέσους όρους στις τελικές τιμές λιανικής των τροφίμων
Στο πλαίσιο των μελετών του ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) σε σχέση με την εξέλιξη των τιμών στο λιανεμπόριο τροφίμων, το ΙΕΛΚΑ εκπόνησε έκθεση για τις διεθνείς εξελίξεις σε σχέση με τις τιμές των τροφίμων κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19. Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι οι αυξητικές πιέσεις στις διεθνείς τιμές των πρώτων υλών συνεχίζονται και το 2022, αλλά παράλληλα η Ελλάδα διατηρεί μία ικανοποιητική θέση σε σχέση με τους Ευρωπαϊκούς μέσους όρους στις τελικές τιμές.
Σχήμα 1: Μηνιαία εξέλιξη υπο-δεικτών τιμών τροφίμων FAO 2020-2021 (Πηγή: FAO)
Σε σχέση με τις διεθνείς τιμές πρώτων υλών, εξακολουθούν να
καταγράφονται αρνητικές εξελίξεις από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων
και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) . Ο δείκτης έφτασε τον Ιανουάριο
του 2022 στις 135,7 μονάδες 32% μονάδες αυξημένος σε σχέση με τον
Ιανουάριο του 2020 και κατά 19% σε σχέση με τον Ιανουάριο 2021. Όλοι οι
επιμέρους δείκτες παρουσιάζουν αυξήσεις (δημητριακά, έλαια, κρέας,
γαλακτοκομικά, ζάχαρη). Συγκεκριμένα, σε σχέση με την προηγούμενη
χρονιά, τον Ιανουάριο 2021 οι τιμές του Κρεάτος είναι αυξημένες κατά
17%, των γαλακτοκομικών κατά 19%, των δημητριακών κατά 12%, των ελαίων
κατά 34% και της ζάχαρης κατά 20%. Οι αυξήσεις οφείλονται κυρίως στην
αποδοτικότητα της παραγωγής στις μεγάλες παραγωγούς χώρες και στην
αύξηση της ζήτησης από τις χώρες της Ασίας. Αρκετές από αυτές τις
μεταβολές επηρεάζουν την παραγωγή τροφίμων στην Ελλάδα λόγω των
εισαγόμενων πρώτων υλών, αλλά και τις εισαγωγές τελικών τροφίμων και
ποτών από τις διεθνείς αγορές.
Όπως καταγράφεται στο σχήμα 2, αυτή είναι και η εικόνα που έχει η πλειοψηφία των καταναλωτών. Όπως αποτυπώνεται στην έρευνα καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο 2021, η πλειοψηφία των καταναλωτών σε ποσοστό 53% αποδίδει τις ανατιμήσεις στις διεθνείς τιμές των πρώτων υλών, ακολουθεί η πανδημία COVID-19 με ποσοστό 32%, τα κόστη της βιομηχανικής παραγωγής με 28%, η φορολογία ΦΠΑ με 27% και τα κόστη λιανικής διάθεσης με 22%. Ιδιαίτερα έντονη είναι η μετακίνηση της γνώμης του κοινού από τον Ιούλιο του 2021 ως τον Δεκέμβριο του 2022 για την απόδοση των ανατιμήσεων από την πανδημία στις διεθνείς εξελίξεις. Τον Ιούλιο του 2021, όταν και οι ανατιμήσεις έκαναν την εμφάνιση τους, οι καταναλωτές τις απέδιδαν στην πανδημία σε ποσοστό 49%, ποσοστό που έπεσε στο 32%, ενώ αντίθετα το 36% απέδιδε τις ανατιμήσεις στις διεθνείς τιμές των πρώτων υλών, ποσοστό που αυξήθηκε στο 53%.
Σχήμα 2: Κύριοι παράγοντες επίδρασης αυξήσεων τιμών προϊόντων στο
λιανεμπόριο τροφίμων (πηγή: Έρευνα καταναλωτών ΙΕΛΚΑ Δεκέμβριος 2021)
Όπως καταγράφεται στον δείκτη τιμών λιανεμπορίου τροφίμων (grocery price index[1])
στη βάση δεδομένων του numbeo (το numbeo είναι crowd-sourced global
database για τιμές καταναλωτή παγκοσμίως, με στοιχεία από το 2009), ο
οποίος πρακτικά αποτελεί ένδειξη σε σχέση με το επίπεδο τιμών τροφίμων
και ειδών παντοπωλείου ανά χώρα συνολικά σε όλους τους τύπους σημείων
πώλησης ανεξαρτήτως μεγέθους, με βάση στοιχεία των τελευταίων 12
μηνών, από τις 175 πόλεις που καταγράφονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι 5
Ελληνικές βρίσκονται στην 107η θέση (Αθήνα), 120η (Θεσσαλονίκη), 109η
(Ηράκλειο) και 129η (Πάτρα) και 132η (Λάρισα) έχοντας χαμηλότερη τιμή
από τον Ευρωπαϊκό Μέσο Όρο κατά -9%, -16%, -11%, -19% και -21%
αντίστοιχα (πίνακας 1).
Παράλληλα όπως καταγράφεται στον πίνακα 2, συνολικά η Ελλάδα στον συγκεκριμένο δείκτη βρίσκεται στην 15η θέση ανάμεσα στις 26 χώρες, χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι τρεις ακριβότερες χώρες είναι το Λουξεμβούργο, η Γαλλία και η Δανία. Οι τρεις φθηνότερες χώρες είναι η Ρουμανία, η Πολωνία και η Βουλγαρία.
[1] Ο δείκτης περιλαμβάνει τα προϊόντα: 1 λίτρο γάλα, 1 Ψωμί άσπρο (500g), 1 κιλό ρύζι, 12 αυγά, 1 κιλό τοπικό τυρί, 1 κιλό φιλέτο κοτόπουλο, 1 κιλό μοσχάρι, 1 κιλό μήλα, 1 κιλό μπανάνες, 1 κιλό πορτοκάλια, 1 κιλό πατάτες, 1 κιλό κρεμμύδια, 1 μαρούλι, 1,5 λίτρο νερό, 1 μέτριο μπουκάλι κρασί, 1 τοπική μπύρα (500 ml), 1 εισαγόμενη μπύρα (0,33 ml)
Σε σχέση με τα περισσότερα είδη που καταγράφονται για τον προσδιορισμό του συγκεκριμένου δείκτη (πίνακας 1), οι ελληνικές πόλεις διατηρούν ανταγωνιστική θέση, κυρίως στα οπωροκηπευτικά, το ψωμί και το κρέας. Συγκριτικά υψηλές θέσεις καταγράφονται κυρίως στα γαλακτοκομικά, στο εμφιαλωμένο νερό και στα αλκοολούχα ποτά.
Πίνακας 1: Κατάταξη ελληνικών πόλεων ανάμεσα σε 192 Ευρωπαϊκές πόλεις
στις τιμές βασικών καταναλωτικών αγαθών (από την ακριβότερη στην
φθηνότερη)
Αθήνα Θεσσαλονίκη Πάτρα Ηράκλειο
Γάλα πλήρες (1 liter) 11 29 8 14
Λευκό ψωμί (500g) 115 113 115 103
Αυγά (regular) 30 20 4 2
Τοπικό τυρί (1kg) 82 96 118 87
Νερό (1.5 liter bottle) 24 44 44 77
Κρασί (Mid-Range) 22 38 38 68
Εγχώρια μπύρα (0.5 liter bottle) 32 39 25 27
Φιλέτο κοτόπουλο (1kg) 72 88 95 98
Μήλα (1kg) 101 99 104 87
Πορτοκάλια (1kg) 140 126 141 81
Πατάτα (1kg) 102 112 116 103
Λάχανο (1 head) 129 91 135 89
Ρύζι (1kg) 61 92 24 37
Τομάτα (1kg) 99 111 133 118
Μπανάνα (1kg) 65 73 85 16
Κρεμμύδι (1kg) 110 121 106 93
Μοσχάρι (1kg) 89 113 112 108
Πίνακας 2: Κατάταξη Ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά τον δείκτη Grocery Index
Rank Country Groceries Index
1 Luxembourg 74.75
2 France 73.64
3 Denmark 68.60
4 Austria 65.88
5 Sweden 65.78
6 Netherlands 65.49
7 Finland 65.16
8 Belgium 63.32
9 Ireland 62.10
10 Malta 59.59
11 Italy 57.95
12 Germany 52.31
13 Slovenia 47.71
14 Spain 45.69
15 Greece 44.73
16 Czech Republic 42.76
17 Estonia 42.29
18 Croatia 41.98
19 Slovakia 39.74
20 Portugal 39.01
21 Latvia 38.37
22 Lithuania 36.18
23 Hungary 35.19
24 Bulgaria 34.02
25 Poland 32.42
26 Romania 31.38