O Παναγιώτης Κονδύλης στο μνημειώδες έργο του «Θεωρία Του Πολέμου» και ειδικότερα στο κεφάλαιο περί Ελληνοτουρκικού Πολέμου, εισάγει την έννοια του γεωπολιτικού δυναμικού και αναφέρεται περαιτέρω σε τρία επίπεδα ανάλυσής του ορίζοντάς τα, ως ακολούθως.
Από: new-economy.gr - Του Νίκου Δενιόζου
Οι τρείς γεωπολιτικές διαστάσεις
Πρώτον: « Ως την ιστορικοκοινωνική παρουσία ενός συλλογικού υποκειμένου που με την πολιτική και λοιπή δυναμική του γεμίζει ορισμένο γεωγραφικό χώρο…», Δεύτερον: « Ως ευρύτερους χώρους μέσα στους οποίους εκδιπλώνει ένα έθνος την πρωτογενή του ενέργεια με ποικίλους, οικονομικούς , πολιτισμικούς, στρατιωτικούς κ.τ.λ. τρόπους, αλλά πάντα σε συνάφεια με υπέρτερους πολιτικούς σκοπούς…» και Τρίτον: « Ως άμεσα συνδεδεμένο με γεωγραφικά δεδομένα και πρέπει να αναλύεται συγκριτικά, γιατί η γεωγραφία δίνει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε σχέση μονάχα με κάποιον άλλον…».
Ασφαλώς και τα τρία προαναφερόμενα επίπεδα ανάλυσης του γεωπολιτικού δυναμικού του Κονδύλη, τέμνονται μεταξύ τους και η τομή αυτή μας δημιουργεί το ευρύτερο πεδίο προβληματισμού και το έναυσμα για υιοθέτηση και εφαρμογή πολιτικών –σε άκρως ρεαλιστικό επίπεδο- προς την ανάδειξη γεωπολιτικής ισχύος της χώρας υπό όρους βιωσιμότητας και διάρκειας. .. Ωστόσο δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι στον όρο γεωπολιτική –στον σύνθετο αυτόν όρο-, όπως σημειώνει ο Κονδύλης , «… η πολιτική δεν μπορεί παρά να αναπτύσσεται σε στενή συνάφεια μ’ έναν συγκεκριμένο γεωγραφικό όρο, και στην ιστορία εναπόκειται να αποφασίσει με ποια έννοια και με ποιάν απόκλιση θα καταστεί αμφίδρομη η σχέση αυτή».
Το ζητούμενο: Βιώσιμη Γεωπολιτική
Αλλά ας επανέλθουμε στο ζέον ζήτημα της γεωπολιτικής ισχύος, αφού η μήτρα της –το γεωπολιτικό δυναμικό κατά Κονδύλη- αποτελεί την ικανή και αναγκαία συνθήκη για την γέννησή της και την ύπαρξή της. Προσεγγίζοντας λοιπόν το ζητούμενο της βιώσιμης γεωπολιτικής ισχύος μέσα από την πολιτική και λοιπή δυναμική του συλλογικού υποκειμένου ( ουδόλως τυχαία ο Π. Κονδύλης χρησιμοποιεί τον όρο «υποκείμενο», αφού έτσι μια οντότητα αυτενεργεί με κριτήριο το συμφέρον της, ενώ το «αντικείμενο» υπόκειται σε διαδικασίες εκμετάλλευσης, υποχωρητικότητας και κατευνασμού στο συγκρουσιακό και συνεχώς μεταβαλλόμενο πεδίο των διεθνών σχέσεων), όχι μόνον της ελληνικής κρατικής οντότητας αλλά και του ελληνικού έθνους (ένα πρώτο επίπεδο ανάλυσης), την πρωτογενή του ενέργεια ( ένα δεύτερο επίπεδο ανάλυσης) και φυσικά το γεωγραφικό του χώρο ( ένα τρίτο επίπεδο ανάλυσης ) .
Η μυστική συνάρτηση
Αν αποπειραθούμε βέβαια αυτά να τα εκφράσουμε σύμφωνα με την μαθηματική ανάλυση, έτσι ώστε στη συνέχεια να μας δοθεί η δυνατότητα για εξαγωγή συμπερασμάτων που να εδράζονται σε επιστημονική μεθοδολογία, τότε η γεωπολιτική ισχύς θα είναι μια συνάρτηση των τριών προαναφερθέντων ομάδων μεταβλητών δηλαδή της πολιτικής και των στοιχείων δυναμικής, της πρωτογενής του ενέργειας και του γεωγραφικού του χώρου του ελληνικού έθνους. Στη συνέχεια, ως πρώτο βήμα προσδιορίζονται σαφώς είτε με ποσοτικά είτε με ποιοτικά στοιχεία τις «τιμές» των παραπάνω μεταβλητών. (Η διαδικασία κανονικοποίησης των ποιοτικών μεταβλητών θα μας «απαλλάξει» από μη ποσοτικοποιημένα χαρακτηριστικά).
Ωστόσο χρησιμοποιώντας την αφαιρετική σκέψη, θεωρώ ότι η ύπαρξη βιώσιμης γεωπολιτικής ισχύος συναρτάται άμεσα από την υλοποίηση εθνικής στρατηγικής. Και πιο συγκεκριμένα η τελευταία με τη σειρά της συναρτάται άμεσα από:
• Επίπεδο ανάπτυξης της βιομηχανίας
• Άμυνα και ασφάλεια
• Συμμαχίες
• Διπλωματία
• Εθνική συνείδηση
• Ύπαρξη πλουτοπαραγωγικών πόρων
• Σταθερότητα πολιτικού συστήματος
• Ικανότητα άσκησης προπαγάνδας και επηρεασμού της διεθνούς κοινής γνώμης.
Η χρυσή τομή
Κατά συνέπεια αναδεικνύεται το γεγονός σύνθεσης των δύο συναρτήσεων γεωπολιτικής ισχύος και εθνικής στρατηγικής , αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε την ακρίβεια της μαθηματικής σκέψης και τάξης. Βεβαίως και σ ’αυτήν την περίπτωση της σύνθεσης, για να είμαστε ακριβείς είναι αναγκαίο να ορίσουμε τα πεδία ορισμού αυτών των συναρτήσεων. Με άλλα λόγια ορίζοντάς τα , έχουμε πλήρη εικόνα των περιορισμών που αντικειμενικά υφίστανται τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, έτσι ώστε στην τελική σύνθεση, να υπάρξει σαφής εικόνα για τη λήψη ρεαλιστικών και εφαρμόσιμων πολιτικών.
Περαιτέρω αν αποκαλέσουμε την εθνική στρατηγική ως συνάρτηση χρησιμότητας της κρατικής οντότητας, που συνοψίζεται στον ωφελισμό (utilitarianism) που θέτει ως πρωταρχικό στόχο την ικανοποίηση των αναγκών της και της διαφύλαξης της εθνικής συλλογικότητας των μελών της, τότε αναμφισβήτητα και υπό όρους εφαρμογής ορθολογικών κριτηρίων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τότε μπορούμε να αποπειραθούμε να εφαρμόσουμε τη διαδικασία βελτιστοποίησης (η μεγιστοποίηση θα είναι το ιδανικό) αυτής της συνάρτησης χρησιμότητας της εθνικής στρατηγικής, αλλά υπό περιορισμό. Ποιος μπορεί να είναι αυτός ο περιορισμός; Ένας τέτοιος δύναται να τεθεί –και ασφαλώς ισχύει- ο δημογραφικός παράγοντας εκφραζόμενος π.χ. από τις τιμές του καθαρού δείκτη αναπαραγωγής του πληθυσμού (δυσμενής για τη χώρα μας). Έτσι στη συνέχεια της διαδικασίας με χρήση κατάλληλων αλγεβρικών χειρισμών καθώς και εφαρμογής μεθόδου διαφορικού λογισμού πρώτων και δευτέρων παραγώγων , αφενός μεν εξάγονται τιμές σύμφωνα με τις οποίες μεγιστοποιείται η υπό εξέταση συνάρτηση χρησιμότητας της εθνικής στρατηγικής υπό τον περιορισμό που έχει ήδη τεθεί ικανοποιώντας έτσι την ικανή και αναγκαία συνθήκη, ώστε να πληρούνται οι προϋποθέσεις της επιστημονικής μεθοδολογίας που υιοθετήθηκε.
Η μεθοδολογία που περιγραφικά αναπτύχθηκε παραπάνω, αποπειράται να προσεγγίσει ολιστικά το εν λόγω ζήτημα διερεύνησης των συνθηκών και προϋποθέσεων ανάδειξης της γεωπολιτικής ισχύος της χώρας, λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι η στρατιωτική και οικονομική ισχύς είναι άνισα κατανεμημένη μεταξύ των δρώντων που συνθέτουν το διεθνές γεωπολιτικό παίγνιο.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η μεγιστοποίηση της εξετασθείσας συνάρτησης της εθνικής στρατηγικής, που θα διαχύσει τα αποτελέσματά της στη γεωπολτική ισχύ, συναρτάται και αυτή με τη σειρά της από την άμβλυνση της ανισότητας στο τεχνολογικό επίπεδο, από την αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πόρων ( ας εξετάσουμε σοβαρά στο σημείο αυτό τη δημιουργία οικονομιών συσσώρευσης) και την βελτίωση της πολιτικής πρακτικής και οικονομικής οργάνωσης του γεωγραφικού χώρου. Άλλωστε ο Παν. Κονδύλης μας έχει δείξει το δρόμο πολλαπλώς. Στο χέρι μας, στο πνεύμα μας και στη βούληση μας έγκειται να προχωρήσουμε αποτελεσματικά και γόνιμα.
Δρ Νίκος Δενιόζος.
Τιτλοι-υπότιτλοι: new-economy.gr
Αυθεντικός τιτλος όπως εστάλη από τον συγγραφέα: ‘Το ζητούμενο είναι η Γεωπολιτική Ισχύς της Ελλάδος. Ναι, αλλά υπό ποιες προϋποθέσεις ώστε να είναι βιώσιμη;’