Ένας πόλεμος και έξι χαμένοι στο Ναγκόρνο Καραμπάχ

Βulent Κilic/ΑFΡ
Ένας μικρός θύλακας σε μια απομακρυσμένη γωνιά της Υπερκαυκασίας μπορεί να εξελιχθεί σε πυριτιδαποθήκη που θα μπορούσε να απειλήσει την ασφάλεια πολλών εθνών, μεταξύ των οποίων η Ρωσία, Τουρκία, Ιράν και οι δύο άμεσες πρωταγωνιστές Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν.
 
Παρουσίαση Freepen.gr

Το Ανω Καραμπάγκ, Ναγκόρκο Καραμπάχ στα ρωσικά, ή Αρτσάχ στα Αρμενικά, ή Καραμπάγκ Ολυα στα περσικά και τα αζέρικα καλύπτει έκταση 4.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων, λιγότερο από το μισό Λίβανο, με πληθυσμό 150.000 -- πάνω από το 90 τοις εκατό από αυτούς είναι Αρμένιοι. Και, όμως, το 1924, όταν ο Ιωσήφ Στάλιν, τότε υπεύθυνος για τις εθνικότητες στη νεοσυσταθείσα Σοβιετική Ένωση, χώριζε την εξαφανισμένη τσαρική αυτοκρατορία σε δημοκρατίες, το Ανω Καραμπάγκ συνδέθηκε με την Αυτόνομη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν, η οποία εφευρέθηκε από τον αρχηγό των Μπολσεβίκων αποτελούμενο από εδάφη γνωστά ως Αράν Σιρβάν και Νακιτσεβάν.

Αν ο Στάλιν είχε περάσει από τον πληθυσμό, ο θύλακας θα έπρεπε να είχε συνδεθεί με την Αρμενία, μια άλλη δημοκρατία που έβαλε στο χάρτη. Ωστόσο, το παιχνίδι του Στάλιν δεν σταμάτησε εκεί. Έβαλε ένα κομμάτι του νέου του Αζερμπαϊτζάν, γνωστό ως Nakhichevan, σε κάποια απόσταση από την υπόλοιπη Δημοκρατία με την Αρμενία να στριμώχνεται στο ενδιάμεσο. Πήγε ακόμη περισσότερο διαιρώντας τον κουρδικής πλειοψηφίας θύλακα της Lachin μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, ενώ επισύναψε το Talesh, μια μη αζέρικη παράκτια γη στο Αζερμπαϊτζάν. Η στρατηγική διαίρεσης και κυριαρχίας του Στάλιν, με στόχο να καταστήσει τα έθνη αιχμάλωτα ης μπολσεβίκικης Αυτοκρατορίας εξαρτώμενα από τη Μητέρα Ρωσία για ειρήνη και ασφάλεια. 
 
Όταν η Σοβιετική Αυτοκρατορία κατέρρευσε το 1991 ήταν αναπόφευκτο ότι το γεωγραφικό σκαρίφημα του Στάλιν θα αντιμετώπιζε ερωτήσεις. Αρπάζοντας την ευκαιρία, ο αρμενικός πληθυσμός του Ανω Qarabagh εκδίωξε την αζέρικη μειονότητα σε ό,τι ήταν να γίνει ένα πρότυπο για την εθνική κάθαρση σε άλλα μέρη, κυρίως τα Βαλκάνια. Υποστηριζόμενοι από την Αρμενία, οι εθνοτικοί Αρμένιοι του θύλακα κέρδισαν μια σειρά στρατιωτικών νικών και κατάφεραν να δημιουργήσουν τη δική τους Αυτόνομη Δημοκρατία. Εκείνη την εποχή, ήταν προφανές ότι οι αντάρτες του Αρτσάκ είχαν λάβει σημαντική βοήθεια από τη μετασοβιετική Ρωσία. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι σε όλη τη σοβιετική ιστορία, οι εθνοτικοί Αρμένιοι, αν και λιγότεροι σε αριθμό, διαδραμάτισαν πολύ μεγαλύτερο ρόλο από τους Αζέρους.

Η Σοβιετική κεντρική ηγεσία περιλάμβανε πάντα έναν Αρμένιο σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο και μερικοί όπως ο Αναστάς Μικογιάν έφτασαν στην κορυφή του λιπαρού πόλου. Ακόμα και τώρα, οι Αρμένιοι που αποφάσισαν να πάνε με τη Ρωσία έχουν μεγάλη παρουσία στην ηγεσία της Μόσχας, μεταξύ των οποίων και ο Υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, του οποίου το πραγματικό αρμενικό όνομα είναι ο Σεργκέι Καλανταριάν.

Αντίθετα, οι εθνοτικοί Αζέροι που ζούσαν στη Ρωσία αποφάσισαν να επιστρέψουν στη γη τους μαζικά και σύντομα ανταμείφθηκαν με νέο πλούτο που δημιουργήθηκε από δύο δεκαετίες πετρελαϊκής έκρηξης. Σε μεγάλο μέρος της ιστορίας, οι Αρμένιοι είχαν θεωρηθεί Ρωσία, ένα αδελφό χριστιανικό έθνος, ως προστάτης τους ενάντια σε μουσουλμάνους γείτονες, ιδιαίτερα την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτός ήταν ένας λόγος για τον οποίο η πρόσφατα ανεξάρτητη Αρμενία συμφώνησε να φιλοξενήσει μια μεγάλη ρωσική στρατιωτική βάση, η οποία στο αποκορύφωμά της περιείχε 20.000 ρωσικά στρατεύματα. Αντίθετα, αρκετοί ηγέτες του Αζερμπαϊτζάν έπαιξαν το αντι-ρωσικό χαρτί με ρητορική περί ιστορικών παραπόνων εναντίον των"κατακτητών". Ο ηγέτης του, Abulfazil Ilchibey, προχώρησε ακόμη περισσότερο προωθώντας μια μαζική απορωσικοποίηση που περιελάμβανε αλλαγή αλφαβήτου και οικογενειακών ονομάτων ρωσικού τύπου. Το ανεξάρτητο Αζερμπαϊτζάν ήθελε να ενταχθεί στον "δυτικό κόσμο", χαρακτηρίζοντας τον εαυτό του ως τον πιο αξιόπιστο σύμμαχο των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή. Για να τονίσει αυτό το σημείο, το νέο Αζερμπαϊτζάν σφυρηλάτησε στενές σχέσεις με το Ισραήλ στο σημείο να προωθήσει τη στενή στρατιωτική συνεργασία και να μιλήσει για έναν άξονα Μπακού-Τελ Αβίβ.
Στον τρέχοντα γύρο μάχης, το Αζερμπαϊτζάν απολαμβάνει υπεροχή στον οπλισμό σε μεγάλο βαθμό χάρη στην ισραηλινή υποστήριξη. Ωστόσο, το Ισραήλ ανυπομονεί να μην χάσει τον άλλο περιφερειακό σύμμαχό του, την Αρμενία. Αυτή η ασάφεια επέτρεψε στην Τουρκία να αναδειχθεί ως κύριος υποστηρικτής του Αζερμπαϊτζάν, ενώ απεικόνιζε τη Ρωσία και την Ισλαμική Δημοκρατία στο Ιράν ως συμμάχους της Αρμενίας. Η χομεϊνιστική ηγεσία στην Τεχεράνη είναι ιδιαίτερα συγκεχυμένη σχετικά με τη γραμμή που πρέπει να ακολουθήσει. Οι εξυφαινόμενες μάχες αναδύονται ως απειλή για την ασφάλεια για το ίδιο το Ιράν, έστω και μόνο λόγω της υπερχείλισης τους στο ιρανικό έδαφος.

Την περασμένη εβδομάδα των μαχών, εκατοντάδες βλήματα που πυροβόλησαν και από τις δύο πλευρές έπεσαν σε παραμεθόριες περιοχές στο Ιράν. Οι μάχες μπορούν επίσης να παράγουν μεγάλο αριθμό προσφύγων των οποίων το φυσικό καταφύγιο θα ήταν το ιρανικό έδαφος. Η Τεχεράνη αντιμετωπίζει επίσης πιέσεις από ισχυρές προσωπικότητες εντός των στρατιωτικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών ασφαλείας που θεωρούν το Αζερμπαϊτζάν ως κάτι συγγενικό. Την ίδια στιγμή, ο "ανώτατος οδηγός" Αλί Χαμενέι ανυπομονεί να μην ανταγωνιστεί τη Ρωσία, την οποία βλέπει τώρα ως κύριο προστάτη του ενάντια στον Αμερικανό "Μεγάλο Σατανά". Έχει μια άλλη ανησυχία: την εισαγωγή εκατοντάδων Σύριων μαχητών στις Αζερικές δυνάμεις μέσω της Τουρκίας. Αυτοί οι μαχητές έχουν μικρή εμπειρία στον πόλεμο στα απότομα βουνά της Υπερκαυκασίας, ειδικά στα σκληρά κλίματα του χειμώνα. Όμως, ως αφοσιωμένοι μαχητές της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, θα μπορούσαν να επιτρέψουν στην Τουρκία να δημιουργήσει τη δική της "ξένη λεγεώνα" που μοιάζει με τη Χεζμπολάχ, αμφισβητώντας το Ιράν αλλού, συμπεριλαμβανομένου του Ιράκ και του Λιβάνου.
 
Ο Ερντογάν προσπάθησε να δικαιολογήσει εν μέρει την υποστήριξή του προς το Αζερμπαϊτζάν ισχυριζόμενος ότι μαχητές του ΡΚΚ, που υποτίθεται ότι προέρχονται από το Soleymanieh στο Ιράκ, μέσω του Ιράν, έχουν ενταχθεί στις αρμενικές δυνάμεις στο Καραμπάγκ. Έχει επίσης αναβιώσει το θέμα της "Τουρκικότητας" (Τουρκικότητα), το οποίο μόλις πρόσφατα υποτιμήθηκε υπέρ του ισχυρισμού του για Ισλαμικότητα ως θεμέλιο της τουρκικής ταυτότητας. Η κρίση ταυτότητας του Ερντογάν υπογραμμίστηκε περαιτέρω από την εθνική απογραφή που πραγματοποιήθηκε πριν από δύο χρόνια, όταν ζητήθηκε από τους πολίτες να αναφέρουν την εθνική τους προέλευση. Τα αποτελέσματα έπρεπε να παραποιηθούν επειδή μόνο μια μειοψηφία επέλεξε την ετικέτα. Η έρευνα αποκάλυψε ότι οι περισσότεροι πολίτες παραμένουν προσκολλημένοι στις ταυτότητες "mellat" που είχαν κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένων των Νταγκεστανών, των Τσετσένων, των Αλεβιτών, των Κούρδων, των αραβικών, των Βυζαντινών, των Βουλγάρων, των Ουδμούρτων, των Κιρκασιανών, των Τσετσένων και ακόμη και των Ελλήνων και των Αρμενίων. Οι αιφνιδιαστικές αποκαλύψεις ανάγκασαν τον Ερντογάν να προσπαθήσει να παραποιήσει το ζήτημα της ταυτότητας ισχυριζόμενος ότι οι Τούρκοι ήταν απόγονοι αρχαίων Χετταίων που χρονολογούνται πριν από 3.000 χρόνια.

Η αντίδραση της Τεχεράνης χαρακτηρίστηκε από σύγχυση. Έχει αποφύγει να λάβει μια σαφή θέση, ενώ ο Khamenei ήταν σιωπηλός κατά τη στιγμή αυτής της γραφής του άρθρου. Μετά από μια σειρά μικρών διαδηλώσεων στο Ταμπρίζ, πρωτεύουσα της επαρχίας του Ανατολικού Αζερμπαϊτζάν, τέσσερις αζέροι μουλάδες που αναγνωρίστηκαν ως εκπρόσωποι του Χαμενέι εξέδωσαν κοινή δήλωση απαιτώντας την επιστροφή του Ανω Καραμπάγκ στη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν.

Ο σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Khamenei, Ali Akbar Velayati προχώρησε σε μια παρόμοια απαίτηση σε προσεκτικά διαμορφωμένους τόνους για να μη θυμώνει τη Ρωσία. Το Υπουργείο Εξωτερικών, ωστόσο, προσπάθησε να αποφύγει το ζήτημα, χωρίς καν να καλέσει τον πρεσβευτή της Αρμενίας.

Αγνοώντας την κρίση, ο Υπουργός Εξωτερικών Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ ανακοίνωσε ότι οδεύει προς το Πεκίνο με την ελπίδα να πείσει τους Κινέζους να απελευθερώσουν μερικά από τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία του Ιράν.

Η σύγκρουση του Qarabagh θα μπορούσε να προκαλέσει ανεξέλεγκτες αντιδράσεις στο Ιράν, όπου εκτιμάται ότι 20 εκατομμύρια που μιλούν αζέρικα κι έχουν εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα θεωρούν τη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν ως μέρος του μεγαλύτερου Ιράν.

Τα συνθήματα που φώναζαν στις διαδηλώσεις του Ταμπρίζ και της Τεχεράνης περιελάμβαναν φανερά αλυτρωτικά, όπως "το Καραμπάγκ είναι δικό μας, το Αζερμπαϊτζάν είναι δικό μας".

Αυτό που είναι τώρα οι Δημοκρατίες της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν δημοκρατίες, συν τη Γεωργία, παραχωρήθηκαν στο Ιράν με τις συνθήκες της Αμασίας (1550) και Qasr Shirin (1639) που υπέγραψε με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σε αντάλλαγμα οι Οθωμανοί έλαβαν τη Μεσοποταμία, το σημερινό Ιράκ, καθώς και την Αμπχαζία και την Ατζαρία και το αρμενικό τμήμα της Ανατολίας.

Εάν κερδίσει το Αζερμπαϊτζάν, ένας συνασπισμός Τουρκίας, Ισραήλ και Ηνωμένων Πολιτειών θα καταλήξει στο νικητήριο στρατόπεδο, ενώ η ισλαμική δημοκρατία θα θεωρηθεί αδιάφορη για τις φιλοδοξίες του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο υποτίθεται ότι είναι το τρίτο μεγαλύτερο σιιτικό έθνος μετά το Ιράν και το Ιράκ. Εάν κερδίσει η Αρμενία, οι πιθανοί συν-νικητές θα συμπεριλάβουν τη Ρωσία και το Ισραήλ, αφήνοντας και πάλι το Ιράν απομονωμένο. Για τα τελευταία 30 χρόνια, η Ισλαμική Δημοκρατία υπήρξε μια σανίδα σωτηρίας για την Αρμενία, διοχετεύοντας το εξωτερικό της εμπόριο και παρέχοντάς της ηλεκτρική ενέργεια. Εάν η Αρμενία χάσει, η Τεχεράνη θα λάβει ένα κακό σημάδι από τη Μόσχα ως άστατος φίλος.

Αυτός ο πόλεμος μπορεί να παράγει μόνο χαμένους. Το Αζερμπαϊτζάν είναι απίθανο να επιτύχει να ανακτήσει τον πλήρη έλεγχο του αμφισβητούμενου θύλακα. Η Αρμενία έχει ήδη χάσει κάποια επικράτεια και αντιμετωπίζει ένα κύμα προσφύγων που ρέει στην πρωτεύουσα Ερεβάν. Η Τουρκία μπορεί να κερδίσει έναν γύρο προπαγάνδας ως προστάτιδα των Αζέρων, αλλά θα συρθεί σε έναν πέμπτο πόλεμο τον οποίο, η οικονομία της ήδη υπό πίεση, μπορεί να μην είναι σε θέση να αντέξει. Το Ισραήλ μπορεί να χρειαστεί να βγει από το φράχτη και να επιλέξει τη μία πλευρά χάνοντας την άλλη. Η Ρωσία θα χάσει βλέποντας τους μαχητές να βρίσκουν μια θέση τόσο κοντά στην αυλή της, ενώ θα αναγκάζεται να εγκαταλείψει την αξίωσή της για ρόλο ειρηνοποιού μεταξύ των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών. Και η Τεχεράνη θα είναι χαμένη τόσο για γεωπολιτικούς όσο και για ιδεολογικούς λόγους. Ο Khamenei ισχυρίζεται ότι είναι ο ανώτατος ηγέτης των μουσουλμάνων σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, βλέπουμε τώρα ότι δεν μπορεί καν να επηρεάσει τα γεγονότα στο κατώφλι του.
Νεότερη Παλαιότερη
--------------
Ακούστε το τελευταίο ηχητικό από τη ΜΕΣΗ ΓΡΑΜΜΗ


Η Freepen.gr ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει για τα άρθρα / αναρτήσεις που δημοσιεύονται και απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους και δε σημαίνει πως τα υιοθετεί. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών ή ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα, επικοινωνήστε μέσω e-mail