Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ για σχεδόν 70 χρόνια. Όπως φαίνεται, όμως, δεν επιθυμεί πλέον να διατηρήσει τη συμμετοχή της στη συμμαχία. Αυτό αποδεικνύεται από την πρόσφατη αδιευκρίνιστη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Rex Tillerson στην Άγκυρα. Το ΝΑΤΟ θα αφήσει την Τουρκία να αποχωρήσει;
Παρουσίαση για τη Freepen.gr: Στρατής Μαζίδης
Η Τουρκία δε βρίσκεται πλέον στο ΝΑΤΟ
Αφού επισκέφθηκε αρκετές χώρες στον Περσικό Κόλπο, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Rex Tillerson είχε συνομιλίες τεσσάρων ωρών με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αγκυρα. Σε αντίθεση με τις προσδοκίες όλων, δε δόθηκε στη συνέχεια κοινή συνέντευξη Τύπου.
Μπορούμε να υποθέσουμε ότι η Αγκυρα και η Ουάσινγκτον είναι de facto σε απέναντι γεωπολιτικά στρατόπεδα, κυρίως λόγω της απόπειρας πραξικοπήματος το 2016, το οποίο η Ουάσιγκτον υποστήριξε και έκρυψε τους ηθικούς αυτουργούς.
Ο Ερντογάν θεωρεί ότι η πολιτική υποστήριξης των ΗΠΑ στους Κούρδους της Συρίας αποτελεί σοβαρή προσβολή. Η Αγκυρα δεν κάνει καμία διάκριση μεταξύ της συριακής κουρδικής πολιτοφυλακής (YPG) και του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK), τα οποία θεωρεί τρομοκρατικές οργανώσεις.
Το οθωμανικό χαστούκι
Οι σχέσεις μεταξύ των ονομαστικών συμμάχων του ΝΑΤΟ επιδεινώθηκαν, αφού η Τουρκία ξεκίνησε στρατιωτική επίθεση στο καντόνι της Afrin στη βόρεια Συρία, προσπαθώντας να σταματήσει τους Κούρδους να κερδίσουν έδαφος στην περιοχή. Στις 14 Φεβρουαρίου, ο Ερντογάν απείλησε τις Ηνωμένες Πολιτείες με ένα «οθωμανικό χαστούκι» (θανατηφόρο πλήγμα των Τούρκων στρατιωτών), αν οι Κούρδοι που υποστηρίζουν οι ΗΠΑ αρνούνταν να εγκαταλείψουν την Ιεράπολη (Μάνπιτζ).
Ο Τούρκος υπουργός Αμυνας Νουρεττίν Κανίκλι ζήτησε από την Ουάσινγκτον να αποκλείσει το YPG από τη συμμαχία των ένοπλων δυνάμεων της αντιπολίτευσης στη Συρία, τις αποκαλούμενες Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), που υποστηρίζονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν είναι όμως σαφές πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί, επειδή το YPG αποτελεί τη βάση των SDF. Δεν είναι σαφές ούτε πώς μπορούν να εγκαταλείψουν τη Manbij όσο διαμένουν Αμερικανοί σύμβουλοι, οπότε μια τέτοια κίνηση θα σήμαινε την άμεση παράδοση των θέσεών τους στη Συρία. Η Ουάσινγκτον δεν έχει άλλες δυνάμεις επί του εδάφους της Συρίας.
Με λίγα λόγια, όλα τα αιτήματα της Τουρκίας στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ανέφικτα.
Μπορεί η Τουρκία να επιζήσει κυρώσεων;
Τι είδους απάντηση προετοιμάζουν οι Αμερικανοί; Προς το παρόν, οι ΗΠΑ αμφισβήτησαν όλες τις κατηγορίες και υποσχέθηκαν να προχωρήσουν σε αντίποινα, συμπεριλαμβανομένης της αντίδρασης στο "οθωμανικό χαστούκι στο πρόσωπο". Αυτό δήλωσε ο Paul Funk, διοικητής των αμερικανικών στρατευμάτων στη Συρία και το Ιράκ.
Ο Tillerson δήλωσε με ειλικρινή τόνο ότι καταλαβαίνει "τις ανησυχίες της Τουρκίας". Οι ΗΠΑ έχουν άλλη απάντηση - τις κυρώσεις. Μετά την καταδίκη ενός τραπεζίτη κοντά στον Ερντογάν στη Νέα Υόρκη για υποβοήθηση του Ιράν να παρακάμψει τις κυρώσεις των ΗΠΑ, οι ΗΠΑ μπορούν να αναπτύξουν την ιστορία περαιτέρω. Πέρυσι, σταμάτησαν να εκδίδουν βίζες μη μεταναστών στους Τούρκους, προκαλώντας τους να λάβουν αντίμετρα.
Η Ουάσιγκτον μπορεί να επιβάλει κυρώσεις στις τράπεζες και την αμυντική βιομηχανία της Αγκυρας. Η οικονομία της Τουρκίας πάσχει από τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα (5,6% του ΑΕΠ), πτώση κεφαλαίου (341 εκατ. Δολάρια μόνο το Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 2017) και χρέη. Τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα ύψους 32,9 δισ. Δολαρίων και 116 δισ. Δολαρίων τραπεζικών αποθεμάτων δεν επαρκούν για να καλύψουν έξι μήνες εισαγωγών (ένας από τους βασικούς δείκτες που χρησιμοποιούνται για τον χαρακτηρισμό της σταθερότητας της οικονομίας). Δε δίνουν την ευκαιρία να αποπληρώσουν εξωτερικό χρέος 170 δισεκατομμυρίων δολαρίων τους επόμενους 12 μήνες, αναφέρουν οι Ahvalnews.
Με άλλα λόγια, η στρατηγική των ΗΠΑ εναντίον της Τουρκίας θα είναι παρόμοια με εκείνη εναντίον του Ιράν και της Ρωσίας. Το Ιράν έπρεπε να παραιτηθεί από ένα μέρος της κυριαρχίας του, αλλά η Ρωσία δεν το έκανε. Τι θα συμβεί με την Τουρκία;
Ερντογάν να δημιουργήσει στρατιωτική βάση στο Σουδάν
Εν τω μεταξύ, ο Ερντογάν προετοιμάζεται για αντίμετρα. Εκτός από το νέο κέντρο επιρροής - τον άξονα Ρωσίας, Τουρκίας και Ιράν, ένας άλλος κόμβος δημιουργείται: Τουρκία-Σουδάν-Κατάρ. Ενώ η Μόσχα σκέφτεται να αποδεχθεί την προσφορά του Σουδανέζου προέδρου Omar al-Bashir για τη δημιουργία στρατιωτικής βάσης στη χώρα, ο Ερντογάν θα έχει πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα.
Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία για τη μετατροπή του νησιού Suakin, ενός λιμανιού στα βορειοανατολικά του Σουδάν, σε ένα «πολιτιστικό και τουριστικό κέντρο της χώρας, έχοντας έτσι αποκτήσει πλήρη διοικητική εξουσία πάνω στην πόλη του νησιού, εξασφαλίζοντας τον έλεγχο της Ερυθράς Θάλασσας κι έχοντας πρόσβαση σε μία από τις πιο πολυσύχναστες οδούς διαμετακόμισης για τη μεταφόρτωση πετρελαίου (άνω των 4,5 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως) - από τον Περσικό Κόλπο μέχρι το Κανάλι του Σουέζ.
Η παρουσία της Τουρκίας στην Ερυθρά Θάλασσα είναι άσχημα νέα όχι μόνο για την Αίγυπτο, αλλά και τη Σαουδική Αραβία - και επομένως τις ΗΠΑ, επειδή η Αγκυρα υποστήριξε το Κατάρ στη σύγκρουση με το Ριάντ.
Πράγματι, η Τουρκία μπορεί να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ. Ο Ερντογάν σκέπτεται επίσης να αγοράσει ένα δεύτερο σύστημα πυραύλων S-400, και αυτό δε θα μείνει χωρίς την προσοχή της Ουάσινγκτον. Εάν η Ουάσιγκτον επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για την αγορά του συστήματος, η Τουρκία μπορεί να κλείσει το κανάλι του Σουέζ. Γιατί όχι, ακόμη και μια λεκτική απειλή θα αποσταθεροποιήσει την αγορά πετρελαίου.
Κάποιος πρέπει να θυμάται το γεγονός ότι η Τουρκία δεν είναι αξιόπιστος σύμμαχος της Ρωσίας. Η Τουρκία υποστηρίζει τους τρομοκράτες της οργάνωσης Jabhat en-Nusra (που απαγορεύτηκε στη Ρωσία), η οποία κατέρριψε το Su-25 της Ρωσίας στη ζώνη αποκλιμάκωσης του Idlib και σκότωσε τον πιλότο του Roman Filipov. Η Μόσχα πρέπει να σκεφτεί έναν τρόπο να χτίσει εναλλακτικούς άξονες στην περιοχή, εάν το Σουδάν και το Κατάρ δεν αντιταχθούν.