Του Στρατή Μαζίδη
1. Πόσα και τι είδους drones χρησιμοποιήθηκαν;
Η πρώτη μεγάλη απορία αφορά τον αριθμό και τον τύπο των drones που χρησιμοποιήθηκαν. Ήταν ένα ή περισσότερα; Επρόκειτο για εναέρια μέσα, για ναυτικά drones ή συνδυασμό; Η άγνοια τεχνικών λεπτομερειών της επίθεσης αφήνει ανοιχτό το ερώτημα αν μιλάμε για μεμονωμένο πλήγμα ή για οργανωμένη επιχείρηση με πολλαπλά μέσα, συντονισμό και προηγμένη στοχοποίηση.
Διότι ένα «χτύπημα ευκαιρίας» δεν συγκρίνεται με μια επιχείρηση που προϋποθέτει εκτεταμένη υποδομή, προηγμένη πληροφόρηση και συνεργασία πολλών επιπέδων.
2. Διαθέτει η Ουκρανία drones τέτοιας εμβέλειας;
Αν τα drones εκτοξεύτηκαν απευθείας από ουκρανικό έδαφος, τότε μιλάμε για εμβέλεια άνω των 2.000 χιλιομέτρων. Διαθέτει η Ουκρανία τέτοια δική της τεχνολογία; Πρόλαβε να την αναπτύξει ενώ έχει σχεδόν ισοπεδωθεί; Ή πρόκειται για μέσα δυτικής προέλευσης, με δυτική τεχνογνωσία, δορυφορική καθοδήγηση και υποστήριξη;
Και αν ισχύει το δεύτερο, τότε ποιος ήταν ο πραγματικός επιχειρησιακός σχεδιαστής της επίθεσης και ποιος απλώς [δηλαδή η SBU] ανέλαβε την πολιτική «υπογραφή»;
3. Πέρασαν τα drones από τον ελληνικό εναέριο χώρο;
Αν τα drones είχαν τέτοια εμβέλεια, τότε ανακύπτει ένα κρίσιμο ερώτημα: πέρασαν από τον ελληνικό εναέριο χώρο; Και αν ναι, το έπραξαν ανενόχλητα;
Η διέλευση στρατιωτικών μέσων τρίτης χώρας από τον ελληνικό εναέριο χώρο, χωρίς αναχαίτιση ή δημόσια αντίδραση, εγείρει σοβαρά ζητήματα γνώσης, ανίχνευσης / εντοπισμού, ανοχής ή συναίνεσης. Το ζήτημα παύει να είναι τεχνικό αποκτώντας περισσότερες διαστάσεις.
4. Θα άφηναν οι Τούρκοι να περάσουν από τον δικό τους εναέριο χώρο;
Σε συνέχεια του παραπάνω, θα άφηναν οι Τούρκοι, που μέχρι σήμερα πορεύονται με μαεστρία ανάμεσα σε Μόσχα και Κίεβο/Δύση, να περάσουν τα «ουκρανικά» drones από το δικό τους εναέριο χώρο; Θα ήταν οι πρώτοι από τους οποίους η Μόσχα θα ζητούσε εξηγήσεις. Με δεδομένες τις συνομιλίες για την επιστροφή των S-400 στη Ρωσία, είναι μάλλον απίθανο η «ουδέτερη» Τουρκία να έκλεινε τα μάτια.
5. Αν δεν πέρασαν από την Ελλάδα, από πού απογειώθηκαν;
Αν τα drones δεν διέσχισαν τον ελληνικό εναέριο χώρο, τότε από πού εκτοξεύτηκαν ή απονηώθηκαν;
Από ιταλικό έδαφος;
Από αφρικανική ακτή;
Από πλοίο στη Μεσόγειο;
Από υποδομές συμμαχικής χώρας;
Η απουσία διευκρινίσεων αφήνει ανοιχτό ακόμη και το ενδεχόμενο χρήσης βάσεων ή διευκολύνσεων στην ευρύτερη περιοχή. Και εδώ αναπόφευκτα τίθεται και το ερώτημα της Σούδας: υπήρξε οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση εμπλοκή; Υποστήριξη; Ανοχή; Συντονισμός;
6. Η ελληνική ΑΟΖ: διεθνές κενό ή δυνητική εμπλοκή;
Το πλήγμα έγινε σε περιοχή νοτιοδυτικά της Κρήτης, κοντά στα 100 χλμ από την ακτή. Εδώ γεννιούνται τα ερωτήματα: γιατί επιλέχθηκε αυτή η περιοχή και όχι κάπου αλλού;
Η ελληνική ΑΟΖ δεν έχει οριοθετηθεί πλήρως σε όλες τις κατευθύνσεις, ιδίως προς τη Λιβύη. Αυτό σημαίνει ότι το πλήγμα έγινε σε διεθνή ή ουδέτερα ύδατα, αλλά ανοίγει ταυτόχρονα το ζήτημα της δυναμικής εμπλοκής: αν χρησιμοποιήθηκαν έμμεσα ελληνικές υποδομές ή αν η ελληνική πλευρά γνώριζε τη διέλευση, τότε η χώρα τίθεται —έστω δυνητικά— σε μια νέα πραγματικότητα.
7. Είναι πλέον η Μεσόγειος εμπόλεμη ζώνη;
Αν στρατιωτικές επιθέσεις μεταξύ εμπόλεμων κρατών πραγματοποιούνται στη Μεσόγειο, τότε το ερώτημα είναι απλό και τρομακτικό: αποτελεί πλέον η Μεσόγειος εμπόλεμη ζώνη;
Και αν ναι, με ποια λογική δε θα μπορούσε να ισχύει το ίδιο για οποιαδήποτε θάλασσα στον πλανήτη; Αν η γεωγραφία παύει να είναι περιορισμός, τότε ο πόλεμος γίνεται δυνητικά παγκόσμιος.
8. Τι συμβαίνει αν χτυπηθεί κατά λάθος πλοίο;
Ακόμη πιο ανησυχητικό: τι θα συμβεί αν, σε μια τέτοια επίθεση, χτυπηθεί κατά λάθος τρίτο πλοίο και έχουμε νεκρούς; Ένα εμπορικό, ένα δεξαμενόπλοιο άλλης χώρας, ένα ελληνόκτητο;
Ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη; Ποιος αποζημιώνει; Και ποιος διαχειρίζεται την κλιμάκωση που θα ακολουθήσει; Διότι τα drones δεν διακρίνουν σημαίες — και τα λάθη στη θάλασσα έχουν συχνά γεωπολιτικό κόστος δυσανάλογο του αρχικού συμβάντος.
9. Πολεμά η Ελλάδα τη Ρωσία;
Κάπου εδώ τίθεται το πιο θεμελιώδες ερώτημα όλων: πολεμά η Ελλάδα τη Ρωσία;
Κι αν η απάντηση είναι «όχι», τότε γιατί όλα τα παραπάνω παραμένουν θολά;
Κι αν η απάντηση είναι «έμμεσα» ή «σιωπηρά», τότε ποιος το αποφάσισε αυτό; Με ποια διαδικασία; Για ποιο λόγο; Και, κυρίως, με ποια λαϊκή εξουσιοδότηση;
Οι πόλεμοι δεν ξεκινούν πάντα με διαγγέλματα. Συχνά ξεκινούν με σιωπές, με τετελεσμένα και με απουσία δημόσιου διαλόγου. Και αυτό είναι ίσως το πιο επικίνδυνο προηγούμενο.
Διότι αν μια χώρα μπορεί να βρεθεί σε πολεμική τροχιά χωρίς κοινοβουλευτική απόφαση, χωρίς δημόσια συζήτηση και χωρίς ρητή εντολή του λαού, τότε το πρόβλημα δεν είναι μόνο γεωπολιτικό. Είναι βαθιά δημοκρατικό.
Και μέχρι να δοθούν σαφείς απαντήσεις, όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν ανοιχτά — με μία εξαίρεση:
η περίπτωση τα drones να εκτοξεύτηκαν από το Enterprise του Star Trek μπορεί με σχετική βεβαιότητα να απορριφθεί.