 |
| Chinese President Xi Jinping speaks during a toast at an official state dinner as part of the Chinese president's two-day state visit to France, at the Elysee Palace in Paris, on May 6, 2024. - Ludovic ΜΑRIN/ΑFΡ |
Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ ταξιδεύει στην Ευρώπη για πρώτη φορά μετά από πέντε χρόνια. Η επιλογή των πρωτευουσών του είναι μετρημένη. Πρώτα ήταν το Παρίσι, όπου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν - ο οποίος διεκδικεί την πολιτική ηγεσία της δυτικής πλευράς της ηπείρου - συναντήθηκε με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Μαζί με τον Μακρόν, βρέθηκε στο Πεκίνο πέρυσι. Στη συνέχεια ήταν η Βουδαπέστη και το Βελιγράδι, δύο ευρωπαϊκές χώρες (η μία εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η άλλη εκτός) που δείχνουν αυξημένη προθυμία συνεργασίας με το Πεκίνο.
Του Fyodor Lukyanov, αρχισυντάκτη του Russia in Global Affairs, προέδρου του προεδρείου του Συμβουλίου Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής και διευθυντή ερευνών του Valdai International Discussion Club - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Οι σχέσεις της Κίνας με τη Δυτική Ευρώπη αποτελούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ζητήματα της σύγχρονης παγκόσμιας πολιτικής. Η άποψή τους για την ΕΕ διαφέρει από εκείνη της Ρωσίας. Η Μόσχα έχει από καιρό καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Γηραιός Κόσμος έχει εγκαταλείψει πλήρως την ανεξάρτητη πορεία της εξωτερικής του πολιτικής ευθυγραμμιζόμενος με τις ΗΠΑ. Οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο, το Παρίσι, το Ελσίνκι και άλλοι φαίνεται να μην πτοούνται από τις συνέπειες για τη δική τους ευημερία και επιρροή. Το Πεκίνο, ωστόσο, πιστεύει πως η ΕΕ δεν θα εγκαταλείψει την αυτονομία της, ακόμη και αν η εξάρτησή της από την αμερικανική στρατηγική αυξάνεται. Με άλλα λόγια, η Κίνα πιστεύει ότι μια ακριβής και ενεργή πολιτική μπορεί να δημιουργήσει μια σειρά από κίνητρα για τους Δυτικοευρωπαίους που θα επιβραδύνουν την διολίσθησή τους προς τις ΗΠΑ. Και, κατά συνέπεια, θα περιορίσει τη συμμετοχή του μπλοκ σε μια πιθανή μελλοντική στρατιωτικοπολιτική αντιπαράθεση μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Πεκίνου.
Το ερευνητικό ερώτημα, όπως λένε στις ακαδημαϊκές εργασίες, είναι σαφές: Είναι η "συλλογική Δύση" μια σταθερή και βιώσιμη ένωση ή η ενότητα που έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής είναι πιο σαθρή, καμουφλάροντας μια αυξανόμενη απόκλιση συμφερόντων;
Οι ΗΠΑ βλέπουν την Κίνα ως στρατηγικό αντίπαλο για τις επόμενες δεκαετίες. Εν τω μεταξύ, η ΕΕ δεν τη βλέπει ως άμεση απειλή, αν και είναι επιφυλακτική απέναντι στην αυξανόμενη ισχύ του Πεκίνου, μεταξύ άλλων και στην ευρωπαϊκή περιοχή. Οι ΗΠΑ βλέπουν τη Ρωσία ως άμεση απειλή για την ευρωπαϊκή σταθερότητα, αλλά όχι ως σοβαρή απειλή για τις ίδιες. Αλλά, φυσικά, η Δυτική Ευρώπη φοβάται πολύ τη Ρωσία και ο φόβος αυτός αυξάνεται, οδηγώντας σε εικασίες για διάφορα σενάρια. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ χρειάζονται τη Δυτική Ευρώπη για την στρατηγική τους να περιορίσουν την Κίνα.
Πρώτον, σε οικονομικό και τεχνολογικό επίπεδο, η ΕΕ δεν πρέπει να αναπτύξει συνεργασία με την Κίνα σε τομείς όπου οι ΗΠΑ θέλουν να περιορίσουν το Πεκίνο. Ταυτόχρονα, το μπλοκ χρειάζεται τις ΗΠΑ για τον περιορισμό της Ρωσίας με τη στρατιωτική και στρατιωτικοτεχνική έννοια. Υπάρχουν συζητήσεις για την ανάπτυξη των δυνατοτήτων της ΕΕ, αλλά πρώτον είναι μάλλον αφηρημένες και δεύτερον η διαδικασία θα πάρει χρόνια. Υπάρχει ήδη επίγνωση της υπερβολικής εξάρτησης της Δυτικής Ευρώπης από την Αμερική, αλλά δεν υπάρχει τρόπος επίλυσης του προβλήματος, και αυτό ωθεί τον Παλαιό Κόσμο να προσπαθήσει να κρατήσει την Ουάσιγκτον όσο το δυνατόν πιο κοντά του.
Η Κίνα καθοδηγείται από τη λογική του οικονομικού πραγματισμού - γιατί να μειώσει η ΕΕ τις δικές της δυνατότητες; Πράγματι, τις τελευταίες τρεις ή τέσσερις δεκαετίες, το μπλοκ κυριαρχεί στον κόσμο και η Κίνα είναι ο κύριος αποδέκτης του, καθώς μετατράπηκε από μια φτωχή και καθυστερημένη χώρα σε διεκδικητή της παγκόσμιας κυριαρχίας. Τώρα, όμως, η λογική του στρατηγικού ανταγωνισμού έρχεται στο προσκήνιο και το κέρδος της αγοράς γίνεται θύμα.
Αλλά η Κίνα έχει τους δικούς της λόγους. Από τη σκοπιά του Πεκίνου, η γενική κατεύθυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης είναι προς την κατεύθυνση της οικονομικής αλληλεξάρτησης και της ανάγκης για όλους να διευρύνουν τον χώρο για τέτοιου είδους σχέσεις. Η αναγέννηση των μπλοκ, που θυμίζει τον Ψυχρό Πόλεμο, δεν αποτελεί πρότυπο για το μέλλον της πολιτικής, αλλά μια επιστροφή στο παρελθόν, μια οπισθοφυλακή του εικοστού αιώνα. Στην πραγματικότητα, οι αντίπαλοι της εποχής (Ουάσιγκτον και Μόσχα) προσπαθούν να ολοκληρώσουν ένα παιχνίδι που δεν έληξε με επίσημο αποτέλεσμα στο γύρισμα της δεκαετίας του '80 και του '90. Η Κίνα κάθε άλλο παρά φοβάται να εμπλακεί σε αυτή τη διαδικασία, πιστεύοντας, όχι αδικαιολόγητα, πως η πλευρά που αποφεύγει τις δαπανηρές (με κάθε έννοια του όρου) συγκρούσεις θα ωφεληθεί περισσότερο.
Εξ ου και η επιφυλακτική στάση της Κίνας στο θέμα της Ουκρανίας. Το Πεκίνο αποφεύγει σταθερά να επικρίνει τη Ρωσία και εκφράζει κατανόηση για τους λόγους που προκάλεσαν τη στρατιωτική επιχείρηση. Ωστόσο, δεν εκφράζει άμεση υποστήριξη και βαδίζει πολύ προσεκτικά, ώστε να μην δώσει στην Ουάσινγκτον αφορμή να επιβάλει κυρώσεις στις εταιρείες της για παραβίαση του δυτικού εμπάργκο κατά της Ρωσίας. Δεν θα πρέπει να περιμένουμε διαφορετική στάση από το Πεκίνο και είναι μάλιστα πιθανό να ενταθεί η ρητορική για την ανάγκη ειρηνικού τερματισμού της σύγκρουσης. Ένας σίγουρος δείκτης θα είναι η διάσκεψη για την Ουκρανία (με πρωτοβουλία του Κιέβου) που θα συγκληθεί στην Ελβετία τον επόμενο μήνα. Η παρουσία ή η απουσία των Κινέζων θα της δώσει διαφορετικό τόνο. Πράγματι, αυτό είναι σαφώς αυτό που πιστεύουν οι ίδιοι οι διοργανωτές.
Το αν η Κίνα θα μπορέσει να αντέξει τις τρέχουσες καταιγίδες για να αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερο βάρος στην παγκόσμια σκηνή, μένει να το δούμε. Το ίδιο ισχύει και για τις ΗΠΑ, αν και πολλά θα εξαρτηθούν από το αποτέλεσμα των εκλογών του Νοεμβρίου. Ο Πούτιν και ο Σι Τζινπίνγκ θα έχουν πολλά να συζητήσουν όταν συναντηθούν, προφανώς την επόμενη εβδομάδα.
* Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από τη Rossiyskaya Gazeta