 |
| ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΕΙΟΥ: Ένας στρατιωτικός κατευθύνει ένα αυτοκινούμενο οβιδοβόλο 2S3 Akatsiya κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας στην Ουκρανία, στην περιοχή του Χάρκοβο. Sputnik / Viktor Antonyuk |
Στην ταινία "Τσαπάεφ", μια κλασική σοβιετική ταινία της δεκαετίας του 1930, η οποία εξακολουθεί να είναι πολύ γνωστή τόσο στη ρωσική όσο και στην ουκρανική λαϊκή κουλτούρα, μια διάσημη σκηνή-κλειδί απεικονίζει μια "ψυχολογική επίθεση". Στην ταινία, αυτό δεν αναφέρεται σε προπαγάνδα ή πληροφοριακό πόλεμο, όπως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε τώρα. Αντίθετα, η επίθεση είναι μια πειθαρχημένη προέλαση σε ένα πραγματικό πεδίο μάχης, που πραγματοποιείται με τόσο πολύ πανικό που σχεδόν πανικοβάλλει τους αμυνόμενους και τους οδηγεί σε φυγή. Στην παλιά σοβιετική ταινία, αυτή η επίθεση αποκρούεται.
Από τον Tarik Cyril Amar, ιστορικό από τη Γερμανία που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Koç της Κωνσταντινούπολης με αντικείμενο τη Ρωσία, την Ουκρανία και την Ανατολική Ευρώπη, την ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τον πολιτισμικό Ψυχρό Πόλεμο και την πολιτική της μνήμης - RUSSIA TODAY / Παρουσίαση Freepen.gr
Ωστόσο, στην πραγματικότητα, τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν διαφορετικά: Υπάρχουν ενδείξεις πως η πρόσφατη επίθεση της Ρωσίας στη βορειοανατολική περιοχή Χάρκοβο της Ουκρανίας, αν και είναι απίθανο να είχε σχεδιαστεί για τέτοια αποτελέσματα, μπορεί να μετατραπεί σε ψυχολογική ήττα για το Κίεβο και τους δυτικούς υποστηρικτές του.
Χωρίς γνώση εκ των έσω, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τους ακριβείς στόχους που προτίθεται να επιδιώξει η Μόσχα με αυτή την επιχείρηση. Γνωρίζουμε τι έχει επιτύχει, σε αυτό το σημείο, όσον αφορά το έδαφος και τις θέσεις που έχει καταλάβει: περισσότερα από 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα, συμπεριλαμβανομένου ενός αυξανόμενου αριθμού χωριών. Σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματικούς και μέσα ενημέρωσης, οι ρωσικές δυνάμεις μάχονται στην πόλη Volchansk, ένα τοπικό κέντρο στρατιωτικής σημασίας. Είναι δύσκολο να προβλεφθεί πού θα σταματήσει η συγκεκριμένη προέλαση. Αλλά δεδομένων των - μέχρι τώρα τουλάχιστον - συγκριτικά μικρών δυνάμεων που έχουν αναπτυχθεί σε αυτή την επιχείρηση, είναι απίθανο να είχε ως στόχο την κατάληψη της πόλης Χάρκοβο, του δεύτερου σημαντικότερου αστικού κέντρου της Ουκρανίας. Μπορεί, ωστόσο, να χρησιμεύσει για να το φέρει και πάλι στην εμβέλεια του ρωσικού πυροβολικού, το οποίο θα μπορούσε να εξυπηρετήσει μελλοντικές και μεγαλύτερες επιθέσεις.
Οι πιο πιθανές εικασίες σχετικά με τους στόχους της Ρωσίας περιλαμβάνουν τη δημιουργία μιας νεκρής ζώνης για την προστασία της ρωσικής περιοχής και της πόλης Μπέλγκοροντ και την άσκηση πίεσης στον στρατό της Ουκρανίας για να υπερβάλει τους ήδη εξαντλημένους πόρους του. Οι ρωσικές δυνάμεις που ξεκινούν νέες επιθέσεις σε πρόσθετες περιοχές (Sumy και Chernigov) -ανοίγοντας αυτό που μια βρετανική εφημερίδα έχει ήδη χαρακτηρίσει ως ένα ακόμη, «τρίτο» μέτωπο- θα ταίριαζε σε αυτό το μοτίβο. Και οι ρωσικοί στόχοι δεν χρειάζεται να είναι στατικοί, φυσικά: Η Μόσχα μπορεί να ξεκινήσει τις επιχειρήσεις με ένα σύνολο στόχων, αλλά να τους αναθεωρήσει όταν ανοίγονται νέες ευκαιρίες, κάτι που μπορεί να συμβαίνει σε αυτή την περίπτωση.
Αυτό που απαιτεί λιγότερες εικασίες είναι η εκτίμηση του αντίκτυπου της επίθεσης στους δύο αντιπάλους της Ρωσίας: Ουκρανία και τη Δύση, ιδίως τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όπως είναι φυσικό, τόσο το Κίεβο όσο και η Ουάσινγκτον καταβάλλουν προσπάθειες να επιδείξουν ένα γενναίο πρόσωπο. Και οι δύο - πιθανότατα με κάποιο βαθμό συντονισμού - προσπαθούν να υποβαθμίσουν τις απώλειες και τους μελλοντικούς κινδύνους. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν πραγματοποίησε αιφνιδιαστική επίσκεψη στο Κίεβο. Αναγνωρίζοντας ότι η κατάσταση είναι «δύσκολη», προσπάθησε να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα υποσχόμενος πως η αμερικανική βοήθεια θα φτάσει σύντομα και θα κάνει μεγάλη διαφορά. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορεί να το ξέρει αυτό- και είναι εγγενώς απίθανο. Για δύο λόγους: Δεν υπάρχει αρκετή βοήθεια, και δεν μπορεί να υπάρξει αρκετή βοήθεια, δεδομένων των υποκείμενων αδυναμιών της Ουκρανίας σε ανθρώπινο δυναμικό, οι οποίες δεν μπορούν να επιδιορθωθούν με οποιοδήποτε ποσό δυτικής χρηματοδότησης.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βλαντιμίρ Ζελένσκι, επίσης, προσπάθησε να καθησυχάσει το εγχώριο και το διεθνές ακροατήριο. Ισχυριζόμενος πως ο στρατός του κατανοεί τα ρωσικά σχέδια να τεντώσει την ουκρανική άμυνα, υποσχέθηκε ότι άλλα σημαντικά τμήματα του μετώπου, για παράδειγμα στην πόλη Τσάσοφ Γιαρ του Ντονμπάς, δεν θα εγκαταλειφθούν. Αλλά τι γίνεται αν δεν έχει σημασία αν ο Ζελένσκι βλέπει μέσα από τη ρωσική στρατηγική ή όχι; Η πραγματική του επιλογή μπορεί να είναι μόνο μεταξύ του πού θα κερδίσει η Ρωσία και πού θα χάσει η Ουκρανία. Αυτή είναι η ουσία του να είσαι υπερεκτεταμένος. Ο στρατός της Ουκρανίας έχει ήδη, σύμφωνα με το CNN, «υπαινιχθεί σαφώς» περαιτέρω υποχωρήσεις στο μέτωπο του Ντονμπάς.
Πιο ενδιαφέρουσες από αυτές τις εκλογικεύσεις μιας επιδεινούμενης κρίσης στο πεδίο της μάχης είναι οι αντιδράσεις που είναι πιο ειλικρινείς και λιγότερο αισιόδοξες. Πρώτον, η ρωσική προέλαση μετατρέπεται όχι μόνο σε ουκρανική (και δυτική) ήττα, αλλά και σε ουκρανικό σκάνδαλο που αναφέρεται στη Δύση με ασυνήθιστα ευθύ τρόπο. Στην Ουκρανία, η γρήγορη και σχεδόν ανυπότακτη ρωσική πορεία μέσα από μια ζώνη οχυρώσεων, ναρκοπεδίων και παγίδων που θα έπρεπε να είναι οχυρή, οδήγησε σε κατηγορίες για διαφθορά σε επίπεδο που μόνο ως προδοσία μπορεί να χαρακτηριστεί. Η Ukrainskaya Pravda, ένα παραδοσιακό στέλεχος του φιλοδυτικού συναισθήματος και της ρητορικής πατριωτικής κινητοποίησης, ρωτάει πού είναι οι οχυρώσεις. Επισημαίνοντας ότι οι περιφερειακές αρχές έχουν πληρώσει εκατομμύρια σε φανταστικές εταιρείες για να κατασκευάσουν κάτι που σαφώς είτε δεν υπάρχει είτε είναι τόσο κακότεχνο που θα μπορούσε κάλλιστα να λείπει εντελώς.
Στη Δύση, το BBC - όχι λιγότερο - έδωσε παγκόσμια απήχηση σε έναν Ουκρανό ειδικό αξιωματικό αναγνώρισης, τον Denys Yaroslavsky, ο οποίος λέει πως αυτός και οι άνδρες του είδαν τις ρωσικές δυνάμεις «απλά να μπαίνουν μέσα». Κάτι σημαντικό που θα έπρεπε να υπάρχει για να τους επιβραδύνει τουλάχιστον, έλειπε: Ενώ οι Ουκρανοί αξιωματούχοι «ισχυρίζονταν ότι κατασκευάζονταν άμυνες με τεράστιο κόστος», όπως αναφέρει το BBC, το κόστος (και, για κάποιον, τα κέρδη) υλοποιήθηκαν, αλλά οι άμυνες όχι. «Είτε επρόκειτο για πράξη αμέλειας, είτε για διαφθορά», κατέληξε ο Γιαροσλάβσκι. «Δεν ήταν μια αποτυχία. Ήταν προδοσία».
Το ότι η πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας πάσχει από μεγάλη διαφθορά θα ήταν είδηση μόνο για τους πιο αφελείς. Αλλά η ανοιχτή καταγγελία της εντός και εκτός Ουκρανίας δείχνει -όχι για πρώτη φορά, είναι αλήθεια- τη φθίνουσα ικανότητα του καθεστώτος Ζελένσκι να διαμορφώνει και να ελέγχει κρίσιμες αφηγήσεις. Με παρόμοιο τρόπο, η αυτοαντιφατική παραγωγή του διαβόητου επικεφαλής της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Ουκρανίας, Kirill Budanov, προδίδει, τουλάχιστον, σύγχυση. Από τη μία πλευρά, ο Μπουντάνοφ έχει ζωγραφίσει αυτό που οι New York Times αποκάλεσαν "ζοφερή εικόνα". Σε συνομιλία του με την αμερικανική εφημερίδα, περιέγραψε την κατάσταση της Ουκρανίας ως "στο χείλος του γκρεμού". Πιο συγκεκριμένα -και το πιο σημαντικό- έφτασε μάλιστα στο σημείο να κατονομάσει ανοιχτά τη χειρότερη αχίλλειο πτέρνα της χώρας του, την παντελή έλλειψη εφεδρειών για να μετατοπιστεί υπό οξεία πίεση σε οποιοδήποτε σημείο του μετώπου. Ενώ προέβλεψε επίσης μια μελλοντική "σταθεροποίηση", ο Budanov τόνισε τους κινδύνους και τους περιορισμούς. Ωστόσο, μιλώντας σε εγχώριο ακροατήριο, μέσω της ουκρανικής τηλεόρασης, ο στρατηγός μετατόπισε την έμφαση στη "σταθεροποίηση" μόνο, υποσχόμενος πως οι ρωσικές δυνάμεις έχουν ήδη περιοριστεί, τουλάχιστον "κατ' αρχήν".
Είναι σαφές ότι η επιχείρηση της Ρωσίας στην περιοχή του Χάρκοβο είναι μια συνεχής μάχη μέσα σε έναν συνεχιζόμενο πόλεμο. Θα ήταν απερίσκεπτο να προβλέψουμε τα αποτελέσματα, τουλάχιστον σε λεπτομέρειες. Ωστόσο, αν κάνουμε ζουμ και επικεντρωθούμε στις σημαντικότερες εξελίξεις, δύο πράγματα είναι σίγουρα: Πρώτον, η Μόσχα έχει και διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι δυνάμεις της βρίσκονται στην επίθεση και για τον οποίο αποφασίζει για τον σκοπό των επιθέσεών τους, ενώ η Ουκρανία και η Δύση περιορίζονται πλέον στο να αντιδρούν. Δεύτερον, παρά το επίπονα διατηρούμενο προσωπείο αισιοδοξίας και επιμονής, τόσο η Ουκρανία όσο και η Δύση δείχνουν ανοιχτά σημάδια νευρικότητας, και πιο συγκεκριμένα μιας νευρικότητας που προκαλείται από τη ρωσική πίεση. Αυτό, προς το παρόν, είναι το πιο προφανές αποτέλεσμα της επιχείρησης στο Χάρκοβο, ακόμη και αν μπορεί να είναι κρυμμένο σε κοινή θέα.