 |
| pixabay / jorono |
Για πολλοστή φορά, οι ΗΠΑ και το Ιράν έχουν φτάσει κοντά σε έναν ανοιχτό πόλεμο που καμία από τις δύο πλευρές δεν επιθυμεί.
Οι Ισραηλινοί χτυπούν ένα κτίριο εντός του συγκροτήματος της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό, σκοτώνοντας ανώτερους αξιωματικούς του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης. Οι Ιρανοί, με αθέλητη ειρωνεία, διαμαρτύρονται για την παραβίαση αυτή των διπλωματικών προϋποθέσεων και σχεδόν ξεκινούν πόλεμο με το Ισραήλ, εκτοξεύοντας εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους, τους οποίους οι ΗΠΑ, δεδομένου ότι τους δίνεται αρκετή προειδοποίηση, βοηθούν να αναχαιτίσουν. Οι Ισραηλινοί εξαπολύουν αντεπίθεση για να επιδείξουν την ικανότητά τους να παρακάμπτουν τις άμυνες του Ιράν. Αυτό φαίνεται να τερματίζει την ανταλλαγή μέχρι τον επόμενο γύρο.
John Limbert - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Αργά ή γρήγορα, αν οι ΗΠΑ και η Ισλαμική Δημοκρατία πρόκειται να αποφύγουν μια τέτοια χαμένη σύγκρουση, οι δύο πλευρές θα πρέπει να σταματήσουν να φωνάζουν και να αρχίσουν να μιλούν. Σαράντα πέντε χρόνια ανταλλαγής κενών συνθημάτων, κατηγοριών, απειλών και καταγγελιών έχουν καταφέρει λίγα πράγματα πέρα από την προώθηση μερικών πολιτικών καριέρας και την τροφοδότηση της αίσθησης της αυτοδικίας. Για τις διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις, το Ιράν παραμένει ένα πρόβλημα που δεν πρόκειται να εξαφανιστεί.
Παραφράζοντας τον Τρότσκι, «Μπορεί να μην έχετε καμία δουλειά με το Ιράν, αλλά το Ιράν έχει δουλειά με εσάς». Για το Ιράν, οι ΗΠΑ παραμένουν μια εμμονή. Όσο περισσότερο οι μισητοί ηγέτες του Ιράν τις καταγγέλλουν, τόσο πιο ελκυστικές γίνονται -ως πρότυπο και ως προορισμός- για έναν καταφερτζίδικο πληθυσμό που υποφέρει από τον πληθωρισμό, την ανεργία και τις αυστηρές, μισογυνικές υπαγορεύσεις μιας γερασμένης και οστεοποιημένης άρχουσας ελίτ.
Η Ισλαμική Δημοκρατία, παρά τις επιθυμίες πολλών Ιρανών και των φίλων τους, μάλλον δεν πρόκειται να εξαφανιστεί σύντομα. Τους πρώτους μήνες μετά την πτώση της μοναρχίας, η πιο συχνή ερώτηση στην Τεχεράνη ήταν: «Πότε φεύγουν ΑΥΤΟΙ;» (Inhaa key mirand;). Σαράντα πέντε χρόνια αργότερα ΑΥΤΟΙ εξακολουθούν να έχουν την εξουσία και δεν δείχνουν σημάδια πως θα μαζέψουν τις βαλίτσες τους.
Γιατί πρέπει να μιλάμε με την Ισλαμική Δημοκρατία, όταν έχει την τρομακτική ιστορία που έχει; Γιατί να μιλήσουμε όταν η κυρίαρχη πολιτική της αρχή είναι, σύμφωνα με τα λόγια ενός Ιρανού αξιωματούχου, «η εναντίωση σε εσάς»; Πρέπει να μιλήσουμε γιατί το να μιλάμε (και να ακούμε) με έναν αντίπαλο σημαίνει ότι εξυπηρετούμε τα εθνικά μας συμφέροντα επικοινωνώντας. Το να μιλάμε δε σημαίνει ποτέ ούτε έγκριση ούτε αγάπη για την Ισλαμική Δημοκρατία.
Το να μιλήσουμε στην Ισλαμική Δημοκρατία δεν πρόκειται να ρίξει αυτή την κυβέρνηση, να πείσει τους κυβερνώντες κληρικούς να κάνουν στην άκρη ή να τους πείσει να σταματήσουν να καταπιέζουν τις γυναίκες, τους μουσικούς, τους δημοσιογράφους, τους δικηγόρους, τους φοιτητές και τους ακαδημαϊκούς της. Η συζήτηση δεν πρόκειται να τερματίσει τις παράξενες εμμονές των κυβερνώντων κληρικών να ελέγχουν κάθε ασήμαντη λεπτομέρεια της ιδιωτικής ζωής των Ιρανών. Αυτό που κάνει η συζήτηση είναι να επιτρέψει σε κάθε πλευρά να παρουσιάσει την άποψή της και να διορθώσει τις επικίνδυνες «μυθοπλασίες» που έχουν εμποδίσει τις ΗΠΑ και το Ιράν να ξεφύγουν από ένα καθοδικό σπιράλ ματαιότητας 45 ετών.
Γιατί τι συνέβη όταν οι δύο πλευρές δε μίλησαν; Τι έχει συμβεί, για παράδειγμα, όταν οι εκπρόσωποι της Ισλαμικής Δημοκρατίας στις συναντήσεις αρνούνται τις κατ' ιδίαν συναντήσεις με τους Αμερικανούς ομολόγους τους; Τι συνέβη όταν η μία πλευρά αγνοεί ή απορρίπτει ευθέως τις προτάσεις της άλλης να συναντηθούν σε περιβάλλον αμοιβαίου σεβασμού;
Όταν δύο πλευρές - γείτονες, συγγενείς, χώρες - για οποιονδήποτε λόγο δεν μπορούν να μιλήσουν, η κάθε πλευρά γίνεται, για την άλλη, ταυτόχρονα υπάνθρωπη και υπεράνθρωπη. «Υπεράνθρωπος» σημαίνει ότι ο άλλος είναι ικανός για τα πάντα. Σε αυτή την περίπτωση, ένα υπεράνθρωπο Ιράν μπορεί να κατασκευάσει και να παραδώσει ένα πυρηνικό όπλο μέσα σε εβδομάδες, να χειραγωγήσει πληρεξουσίους για να κάνουν τη θέλησή του οπουδήποτε, και να ξαναχτίσει τις πανίσχυρες Περσικές Αυτοκρατορίες των ελληνικών και ρωμαϊκών χρόνων. Από την άλλη πλευρά, οι υπεράνθρωπες Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να καθοδηγήσουν τα γεγονότα στο Ιράν και να υπονομεύσουν τους νέους του μέσω ενός ισχυρού, κρυφού δικτύου πρακτόρων - δημοσιογράφων, διανοουμένων, συγγραφέων κ.λπ. - που είναι έτοιμοι να υπακούσουν στις οδηγίες της Ουάσιγκτον.
Όσο για το ότι είναι «υπάνθρωποι», σε αυτή την άποψη καμία από τις δύο πλευρές δεν περιορίζεται από καμία αίσθηση ηθικής ή ανθρωπιάς. Θα κάνει (και εφόσον είναι επίσης υπεράνθρωπη, μπορεί να κάνει) τα πάντα. Σε μια τέτοια περίπτωση, τον υπεράνθρωπο τον φοβόμαστε και τον υπάνθρωπο τον περιφρονούμε. Όταν ένας τόσο ισχυρός και κακός αντίπαλος μας απειλεί, νιώθουμε δικαιολογημένα να αναλάβουμε οποιαδήποτε δράση εναντίον του, επειδή αυτός ο αντίπαλος δεν θα σταματήσει μπροστά σε τίποτα και έχει μόνο έναν στόχο: να μας καταστρέψει με κάθε μέσο.
Σε ένα επίπεδο, οι ηγέτες τόσο στην Τεχεράνη όσο και στην Ουάσιγκτον επιδιώκουν να αποφύγουν έναν πόλεμο μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ. Παρόλο που οι κυβερνώντες κληρικοί της Τεχεράνης νοιάζονται ελάχιστα για τις ζωές των απλών Ιρανών - οι οποίοι θα ήταν τα θύματα ενός τέτοιου πολέμου - νοιάζονται να παραμείνουν στην εξουσία και να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τις βίλες και τους λογαριασμούς τους σε ξένο νόμισμα. Ένας πόλεμος με τις ΗΠΑ θα απειλούσε την καλή τους ζωή. Στην Ουάσινγκτον, τόσο οι Δημοκρατικοί όσο και οι Ρεπουμπλικάνοι πρόεδροι γνωρίζουν ότι «άλλος ένας ηλίθιος πόλεμος» στη Μέση Ανατολή είναι πολιτικά χαμένος. Το 2016, ο Τραμπ κατέβηκε εναντίον τέτοιων πολέμων και το μήνυμά του ήταν ισχυρό. Παρόλο που εγκατέλειψε ανόητα την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν και απείλησε παράξενα να ανατινάξει «52 ιστορικά μνημεία» στο Ιράν, ήταν σαφές πως δεν είχε το στομάχι για έναν πόλεμο. Απέλυσε με συνοπτικές διαδικασίες τον σύμβουλό του για θέματα εθνικής ασφάλειας, έναν πληρωμένο κράχτη των αιρετικών της οργάνωσης Mujahedin-e Khalq (MEK), όταν έσπρωξε τον πρόεδρο προς την κατεύθυνση της σύγκρουσης.
Θέλει ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου να παρασύρει τις ΗΠΑ σε πόλεμο με το Ιράν; Όπως όλα δείχνουν, το θέλει, όχι μόνο για να απαλλάξει το Ισραήλ από έναν δηλωμένο εχθρό, αλλά, το σημαντικότερο, για να διατηρήσει τον εαυτό του στην εξουσία. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έχει χρησιμοποιήσει το Ιράν για να χειραγωγήσει τις ΗΠΑ και ακόμη και για να παρέμβει άμεσα στην αμερικανική εσωτερική πολιτική. Όσο πιο ακραία είναι η ρητορική και οι ενέργειες από την Τεχεράνη, τόσο το καλύτερο για τον Νετανιάχου. Λέγεται ότι έπεσε σε πένθος όταν ο πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ - διαβόητος για την περίεργη αντι-ισραηλινή ρητορική του - εγκατέλειψε την εξουσία το 2013. Αλλά συνήθως μπορεί να βασιστεί στην Ισλαμική Δημοκρατία για να τον βοηθήσει τόσο με το να υπερβάλλει για τα αδύναμα χαρτιά της όσο και με το να ανεβάζει την ένταση των κουρασμένων συνθημάτων της.
Οι πόλεμοι συχνά ξεκινούν με τις δύο πλευρές να λένε πως θέλουν ειρήνη. Αλλά οι λανθασμένοι υπολογισμοί, η υποτίμηση ή η υπερεκτίμηση της άλλης πλευράς και οι ενέργειες τρίτων μπορούν να ωθήσουν μια χώρα σε έναν δρόμο που γνωρίζει ότι είναι αυτοκαταστροφικός. Η συζήτηση με την Ισλαμική Δημοκρατία θα είναι δύσκολη, αλλά αξίζει τον κόπο αν μπορεί να κρατήσει και τις δύο πλευρές μακριά από τον δρόμο προς την καταστροφή.