 |
| pixabay / 12019 |
Στο θεμελιώδες βιβλίο του 1957 "Η Κοπερνίκια Επανάσταση", ο Thomas Kuhn γράφει ότι η "αστρονομική καινοτομία" του Κοπέρνικου χαρακτηρίζεται από μια "πολυφωνία" που "υπερβαίνει την αρμοδιότητα του μεμονωμένου μελετητή".
Esfandyar Batmanghelidj - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Η μελέτη της Κοπέρνικης Επανάστασης, έλεγε, παρέχει μια "ιδανική ευκαιρία να ανακαλύψουμε πώς και με ποιο αποτέλεσμα οι έννοιες πολλών διαφορετικών πεδίων υφαίνονται σε έναν ενιαίο ιστό σκέψης".
Παρόμοια πολυφωνία σκέψης υπάρχει και στο βιβλίο "How Sanctions Work: Iran and the Impact of Economic Warfare" (Stanford University Press) των Narges Bajoghli, Vali Nasr, Djavad Salehi-Isfahani και Ali Vaez. Όπως και η αστρονομία, η μελέτη των κυρώσεων υπερβαίνει τις αρμοδιότητες του κάθε μελετητή. Οι τέσσερις συγγραφείς φέρνουν διαφορετικές γνώσεις στο έργο της κατανόησης της λειτουργίας των κυρώσεων. Ο Bajoghli είναι κοινωνιολόγος, ο Nasr είναι πολιτικός επιστήμονας, ο Salehi-Isfahani είναι οικονομολόγος και ο Vaez εκπαιδεύτηκε ως πυρηνικός φυσικός προτού στραφεί προς τα θέματα ασφάλειας.
Οι μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των πολιτικών κυρώσεων τείνουν να επικεντρώνονται στο σχεδιασμό της πολιτικής - είναι μονομερή ή πολυμερή μέτρα, είναι πρωτογενείς ή δευτερογενείς κυρώσεις και σε ποιους τομείς, οντότητες ή άτομα απευθύνονται; Σε αυτές τις μελέτες, η χώρα που επιβάλλει κυρώσεις τοποθετείται στο κέντρο του συστήματος, ασκώντας δυνάμεις στις χώρες στις οποίες επιβάλλονται κυρώσεις στην τροχιά της. Η κοπερνίκεια πτυχή του "Πώς λειτουργούν οι κυρώσεις" είναι η επιμονή του ότι η πραγματική κατανόηση της αποτελεσματικότητας των κυρώσεων δεν προκύπτει από την ανάλυση των πολιτικών, αλλά μάλλον από την ανάλυση της κοινωνίας και της οικονομίας στην οποία επιβάλλονται.
Θέτοντας τον στόχο τους για το βιβλίο, οι συγγραφείς δηλώνουν ότι "οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι ειδήμονες" που ρωτούν "λειτουργούν οι κυρώσεις;" θέτουν το λάθος ερώτημα. Το ερώτημα αυτό εστιάζει στη δύναμη της χώρας που επιβάλλει τις κυρώσεις και έχει μια προφανή απάντηση. "Όταν μια χώρα με το μέγεθος και την οικονομική ισχύ των Ηνωμένων Πολιτειών επιβάλλει σκληρές κυρώσεις σε μια χώρα, φυσικά και "λειτουργούν": οι κυρώσεις δημιουργούν μαζικές διαταραχές στην καθημερινή ζωή των πολιτών, επηρεάζουν την πολιτική κουλτούρα του κράτους-στόχου και προκαλούν σοκ στην οικονομία".
Το καλύτερο ερώτημα, υποστηρίζουν οι συγγραφείς, είναι "λειτουργούν οι κυρώσεις με τον τρόπο που "θα έπρεπε";". Αυτή η έρευνα θέτει τις "αλλαγές συμπεριφοράς στα στοχευόμενα κράτη" στο επίκεντρο του μοντέλου. Επιτρέπει επίσης μια πιο ευαίσθητη εξέταση του τρόπου με τον οποίο οι κυρώσεις μπορεί να βλάψουν τους απλούς ανθρώπους, μια διορατικότητα που αναμφίβολα παρέχεται από τις προσωπικές διασυνδέσεις των συγγραφέων με το Ιράν.
Μέχρι πρόσφατα, οι δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής διατηρούσαν μια δογματική πίστη στην αποτελεσματικότητα των κυρώσεων, παρά το γεγονός πως είχαν σαφώς αποτύχει να επιτύχουν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα της πολιτικής τους στις περισσότερες χώρες στις οποίες είχαν εφαρμοστεί, κυρίως στην Κούβα, το Ιράν, το Ιράκ, τη Συρία, τη Βόρεια Κορέα, τη Βενεζουέλα και τη Ρωσία. Αλλά, όπως ο Άγιος Αυγουστίνος, ο οποίος συμβούλευε να μην προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη λειτουργία των ουρανών, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που είχαν δεσμευτεί στην πολιτική των κυρώσεων θεωρούσαν ότι "δεν ήταν απαραίτητο να διερευνήσουμε τη φύση των πραγμάτων".
Το 2018, η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε μονομερώς κυρώσεις "μέγιστης πίεσης" στο Ιράν, εγείροντας νέες ανησυχίες σχετικά με την κατάχρηση των κυρώσεων. Αλλά ακόμη και όταν πολλοί πρώην εφαρμοστές των κυρώσεων προειδοποιούσαν για την υπερβολική χρήση του οικονομικού καταναγκασμού, ήταν σαφές πως οι κυρώσεις θα παρέμεναν βασικός πυλώνας της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Όπως παρατήρησε ο Dan Drezner, "δύο δεκαετίες πολέμου, ύφεσης, πόλωσης και τώρα πανδημίας έχουν τσαλακώσει την αμερικανική ισχύ. Οι απογοητευμένοι Αμερικανοί πρόεδροι έχουν μείνει με λιγότερα βέλη στη φαρέτρα τους, και σπεύδουν να φτάσουν στα εύκολα, διαθέσιμα εργαλεία των κυρώσεων".
Το 2021, παρακινούμενη από τη θρασύτατη χρήση των κυρώσεων από την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία είχε απογοητεύσει τους συμμάχους και προκαλέσει τους αντιπάλους, η κυβέρνηση Μπάιντεν ανέλαβε μια διυπηρεσιακή αναθεώρηση της πολιτικής κυρώσεων με στόχο να διασφαλίσει ότι "οι οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κυρώσεις παραμένουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο της εθνικής ασφάλειας και της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ τώρα και στο μέλλον". Η επανεξέταση καθόρισε βήματα για τον "εκσυγχρονισμό των κυρώσεων", μεταξύ άλλων διασφαλίζοντας ότι η πολιτική κυρώσεων ενημερώνεται από "αυστηρή οικονομική ανάλυση, τεχνική εμπειρογνωμοσύνη και πληροφορίες, ώστε να διασφαλίζεται ότι αποτελούν το κατάλληλο εργαλείο στο οπλοστάσιο της εθνικής μας ασφάλειας για την επιδίωξη του καθορισμένου στόχου".
Το Μάιο του 2023, το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων του Υπουργείου Οικονομικών προσέλαβε για πρώτη φορά έναν επικεφαλής οικονομολόγο κυρώσεων. Με καθυστέρηση, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Ουάσινγκτον αρχίζουν να διερευνούν τη φύση των πολιτικών κυρώσεων που εφαρμόζουν.
Μια παρόμοια προσπάθεια για την καλύτερη κατανόηση των κυρώσεων βρίσκεται σε εξέλιξη και στις ίδιες τις χώρες στις οποίες έχουν επιβληθεί κυρώσεις. Παρά τον τεράστιο αντίκτυπο των κυρώσεων στις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες στο Ιράν, μόλις τα τελευταία χρόνια οι κυρώσεις έχουν μελετηθεί με τους δικούς τους όρους. Σημαντικές δεξαμενές σκέψης στο Ιράν διαθέτουν πλέον ειδικούς σε θέματα κυρώσεων, των οποίων το καθήκον είναι να κατανοήσουν πώς λειτουργούν οι αμερικανικές κυρώσεις και να αξιολογήσουν το κόστος που επωμίζεται η ιρανική οικονομία.
Για τους αναλυτές στην Ουάσινγκτον και την Τεχεράνη που αξιολογούν πρόσφατα τις κυρώσεις και τις επιπτώσεις τους, το Πώς λειτουργούν οι κυρώσεις αποτελεί πολύτιμο βοήθημα. Με την επικέντρωση της χώρας-στόχου στη συζήτηση για την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων, οι Bajoghli, Nasr, Salehi-Isfahani και Vaez καταδεικνύουν πώς πρέπει να μοιάζει μια μελέτη περίπτωσης για τις κυρώσεις. Για να απαντηθεί το ερώτημα πώς θα πρέπει να λειτουργούν οι κυρώσεις, είναι απαραίτητο να περιγραφεί πώς γίνονται αντιληπτές στη χώρα-στόχο.
Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου δεν ξεκινά με μια συζήτηση για το τι είναι οι κυρώσεις, πώς σχεδιάζονται ή τις οικονομικές τους επιπτώσεις. Αντ' αυτού, διαβάζουμε για τη Fariba, μια συνταξιούχο δασκάλα, η οποία αφηγείται την επισφαλή θέση που αντιμετωπίζει στην οικονομία του Ιράν που υπόκειται σε κυρώσεις. Η Φαρίμπα κάποτε "ζούσε μια σταθερή μεσοαστική ζωή στην Τεχεράνη", αλλά τώρα ανησυχεί συνεχώς για το πώς θα καταφέρει το μειωμένο εισόδημά της να "απλωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο".
Όταν στο τρίτο κεφάλαιο στρεφόμαστε επιτέλους στις επιπτώσεις των κυρώσεων στην οικονομία του Ιράν, μπορούμε να ερμηνεύσουμε τα συγκεντρωμένα στατιστικά στοιχεία με μεγαλύτερη ευαισθησία. Για παράδειγμα, όταν διαβάζουμε ότι "μεταξύ του 2011 και του 2019, περίπου 9 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν την ιδιότητά τους ως μέλη της μεσαίας τάξης και εντάχθηκαν στις τάξεις της κατώτερης μεσαίας τάξης και ίσως ακόμη και των φτωχών", σκεφτόμαστε τη Φαρίμπα και τον αγώνα της να τα βγάλει πέρα.
Αυτή είναι η τυπική καινοτομία που καθιστά το "How Sanctions Work" μια σημαντική συνεισφορά. Οι συγγραφείς δεν παρουσιάζουν πολλές νέες πληροφορίες, αλλά μάλλον παρουσιάζουν την υπάρχουσα έρευνα με νέο τρόπο. Το βιβλίο προέκυψε από μια σειρά ερευνητικών εργασιών που ανέθεσαν οι συγγραφείς και δημοσίευσε η Johns Hopkins SAIS (ήμουν συγγραφέας μιας από αυτές τις εργασίες). Το βιβλίο βασίζεται επίσης σε ογδόντα "μακροσκελείς συνεντεύξεις προφορικής ιστορίας", μεταξύ άλλων με Ιρανούς ερευνητές που μελετούν τις επιπτώσεις των κυρώσεων. Οι συγγραφείς συνυφαίνουν τα ευρήματα αυτών των εγγράφων και των συνεντεύξεων με τις γνώσεις από τον αυξανόμενο όγκο της έρευνας για τις κυρώσεις, δημιουργώντας μια πρώτη στο είδος της κοσμολογία των κυρώσεων - μια περιγραφή των δυνάμεών τους, των σωμάτων που επηρεάζονται και των τροχιών και των τροχιών που μεταβάλλονται.
Και πάλι, μπορεί να γίνει ένας παραλληλισμός μεταξύ του "Πώς λειτουργούν οι κυρώσεις" και του έργου του Κοπέρνικου "Για τις περιστροφές των ουράνιων σφαιρών", το οποίο ο Κουν περιγράφει ως ένα "σχετικά σταθερό, νηφάλιο και μη επαναστατικό έργο". Για τον Kuhn, η σημασία του βιβλίου έγκειται "λιγότερο σε αυτό που λέει το ίδιο, παρά σε αυτό που έκανε άλλους να πουν. Με άλλα λόγια, ο Κοπέρνικος είχε γράψει ένα "κείμενο που κάνει επανάσταση παρά επαναστατικό". Η μεταγενέστερη επιστήμη του Kuhn καθόρισε πώς η εφαρμογή νέων "παραδειγμάτων" προάγει την επιστημονική γνώση. Χωρίς το σωστό παράδειγμα, όσοι επιθυμούν να καινοτομήσουν, είτε πρόκειται για επιστήμονες είτε για φορείς χάραξης πολιτικής, δεν θα γνωρίζουν καν τις σωστές ερωτήσεις που πρέπει να θέσουν.
Το βιβλίο "Πώς λειτουργούν οι κυρώσεις" καταλήγει με την έκκληση για αλλαγή παραδείγματος στις εκτιμήσεις μας για την πολιτική των κυρώσεων. "Με τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιβάλλουν κυρώσεις σε μεγαλύτερες οικονομίες, όπως η Ρωσία, και να απειλούν με πιο τιμωρητικές κυρώσεις μια χώρα όπως η Κίνα, οφείλουμε όλοι μας - ως επιστήμονες, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και ενδιαφερόμενοι πολίτες - να εξετάσουμε κριτικά τις οικονομικές κυρώσεις. Με άλλα λόγια, είναι καιρός να κατανοήσουμε πώς λειτουργούν πραγματικά οι κυρώσεις".