 |
| A protester with a Georgian flag in front of a barricade near the parliament building in Tbilisi, Georgia, earlier in March 2023. (ΑΡ Ρhoto) |
Kit Klarenberg - presstv.ir / Παρουσίαση Freepen.gr
Ενώ η κυβέρνηση τελικά υπέκυψε στις πιέσεις και απέρριψε τη νομοθεσία, δεν υπάρχει κανένας λόγος αμφιβολίας πως μια έγχρωμη επανάσταση ενορχηστρωμένη από τις ΗΠΑ, την οποία το σχέδιο νόμου είχε σκοπό να αποτρέψει, θα μπορούσε να έρθει ξανά στο προσκήνιο στο πολύ εγγύς μέλλον.
Εξάλλου, η Γεωργία ήταν ένα πρώιμο πεδίο δοκιμών για αυτήν την ύπουλη μορφή δυτικής «αλλαγής καθεστώτος», ένα μοντέλο που αποδείχθηκε τόσο επιτυχημένο που στη συνέχεια εξήχθη πολλαπλάσια σε όλο τον κόσμο στις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα.
Ξεχασμένη ιστορία
Η «Επανάσταση των Ρόδων» της Γεωργίας το 2003 ήταν το δεύτερο δυτικό πραξικόπημα εντός ή κοντά στην πρώην σοβιετική σφαίρα μετά το γύρισμα της χιλιετίας. Ξεκινώντας από τη Σερβία το 2000, την Τιφλίδα ακολούθησε η Ουκρανία τον επόμενο χρόνο και το Κιργιστάν το 2005.
Σήμερα, αυτές οι ανατροπές πλαισιώνονται στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης ως νόμιμοι αγώνες της «λαϊκής εξουσίας» ενάντια στην τυραννία. Ωστόσο, συγχρόνως, τα δυτικά μέσα ενημέρωσης ήταν εξαιρετικά ειλικρινή σχετικά με τον κεντρικό ρόλο που διαδραμάτισε το National Endowment for Democracy (NED), μια αμερικανική υπηρεσία που κάνει απροκάλυπτα αυτό που έκανε κάποτε η CIA κρυφά, και ο δισεκατομμυριούχος επενδυτής Τζορτζ Σόρος, στην ανατροπή αυτών των κυβερνήσεων.
Το 1991, η Washington Post ανέφερε πώς το NED και ο Σόρος βοήθησαν στην έναρξη μιας εποχής «πραξικοπημάτων χωρίς κατασκοπεία» που πραγματοποιήθηκαν μέσω «φανερών επιχειρήσεων». Η οργάνωση χρηματοδότησε αντικυβερνητικές ΜΚΟ, ομάδες «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», συλλογικότητες πολιτικών ακτιβιστών, μέσα ενημέρωσης, συνδικάτα και ακόμη και εκπαιδευτικά ιδρύματα για να καταστρέψουν τον κομμουνισμό στο πρώην Σύμφωνο της Βαρσοβίας και την ΕΣΣΔ.
Η επανάσταση της «μπουλντόζας» του 2000 στο Βελιγράδι έδειξε πως το έργο του NED στην Ανατολική Ευρώπη δεν είχε τελειώσει. Για να εκτοπίσει τον ενοχλητικό σοσιαλιστή Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς από την εξουσία, το Κληροδότημα χρησιμοποίησε τους πόρους του.
Ο πιο σημαντικός αποδέκτης του προϋπολογισμού των «αφανών επιχειρήσεων» στη Σερβία ήταν η Otpor (που σημαίνει «αντίσταση»), μια ομάδα φοιτητών ακτιβιστών. Με τη φυγή του Μιλόσεβιτς, μετατράπηκε σε CANVAS (Κέντρο Εφαρμοσμένης Μη Βίαιης Δράσης και Στρατηγικών) και μετατόπισε το στόχαστρο στο εξωτερικό - ο πρώτος στόχος ήταν η Γεωργία.
Η Τιφλίδα ήταν ήδη πολύ εύφορη περιοχή για ένα πραξικόπημα της NED. Μέχρι το 2003, περίπου 4.000 ΜΚΟ, οι περισσότερες από τις οποίες χρηματοδοτούνταν από το εξωτερικό, λειτουργούσαν στη χώρα, χωρίς ουσιαστικά κανέναν περιορισμό στις δραστηριότητές τους.
Ήταν το Φεβρουάριο του ίδιου έτους που ο Σόρος «άρχισε να προετοιμάζει το έδαφος για την ανατροπή του Γεωργιανού προέδρου Εντουάρντ Σεβαρντνάτζε»,; σύμφωνα με μια έκθεση στην Canada's Globe and Mail.
Εκείνο τον μήνα, το Ίδρυμα Ανοιχτής Κοινωνίας του Soros χρηματοδότησε μια επίσκεψη στο Βελιγράδι για τη Γεωργιανή ακτιβίστρια Giga Bokeria, ιδρυτή του Liberty Institute που χρηματοδοτείται από το NED και τον Soros, στη Σερβία για να συναντηθεί με μέλη της Otpor και να μάθει πώς χρησιμοποιούσαν διαδηλώσεις στο δρόμο και άλλες παθητικές μορφές της αντίστασης για την υπονόμευση του Μιλόσεβιτς.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, εκπρόσωποι της Otpor στάλθηκαν, πάλι με έξοδα του Soros, στην Τιφλίδα για πιο εντατική εκπαίδευση. Διεξήγαγαν τριήμερα μαθήματα, διδάσκοντας σε πάνω από 1.000 φοιτητές πώς να οργανώσουν μια ειρηνική επανάσταση.
Αυτοί οι φοιτητές δημιούργησαν ένα δικό τους Otpor - Kmara (που σημαίνει "αρκετά") - και υιοθέτησαν τα λογότυπά του και το σήμα του. Ο Σόρος χάρισε στην ομάδα ένα εκπληκτικό ποσό 350.000 $ σε μετρητά startup, έχοντας χρηματοδοτήσει το αντιπολιτευόμενο τηλεοπτικό δίκτυο ειδήσεων Rustavi-2 και την εφημερίδα 24 Ώρες, για χρόνια.
Το πρώτο μισούσε η κυβέρνηση, κυρίως λόγω της παραγωγής ενός κινούμενου σχεδίου που ονομαζόταν Our Yard, στο οποίο ένας πρόεδρος κινουμένων σχεδίων απεικονιζόταν ως ένας απατεώνας διπλός έμπορος.
Καθώς πλησίαζαν οι κοινοβουλευτικές εκλογές της Γεωργίας του 2003, ο Σόρος και η NED βοήθησαν την Kmara να αναπτύξει τηλεοπτικές διαφημίσεις, φυλλάδια, προπαγανδιστικά φυλλάδια και πολλά άλλα. Χρηματοδότησε επίσης το αντιπολιτευόμενο κόμμα Εθνικό Κίνημα, με επικεφαλής τον φίλο του Μιχαήλ Σαακασβίλι, δικηγόρο με σπουδές στη Νέα Υόρκη.
Το 2002, ο Σόρος του απένειμε προσωπικά το βραβείο Open Society του ιδρύματός του.
Στον απόηχο των εκλογών του 2003, τις οποίες κέρδισαν επίσημα ένας συνδυασμός κομμάτων που υποστήριζαν τον Πρόεδρο Σεβαρντνάτζε, μεταδόθηκαν αναφορές για εκλογική νοθεία και εκφοβισμό ψηφοφόρων από το Rustavi-2 που χρηματοδοτήθηκε από τον Σόρος, μαζί με δημοσκοπήσεις που χρηματοδοτήθηκαν από τη NED που υποδεικνύουν μια πολύ διαφορετική εικόνα της δημόσιας υποστήριξης.
Αυτό πυροδότησε πανεθνικές διαμαρτυρίες που διήρκεσαν αρκετές εβδομάδες, με επικεφαλής την Kmara. Η ομάδα χρησιμοποίησε τη χρηματοδότησή της από τον Σόρος για να μεταφέρει διαδηλωτές από όλη τη χώρα και έστησε μεγάφωνα και μια γιγαντιαία οθόνη τηλεόρασης έξω από το κοινοβούλιο της Τιφλίδας – που μετέδωσε το Rustavi-2.
Στο βάθος, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανέστειλαν κάθε βοήθεια προς τη Γεωργία.
Λόγω της αυξανόμενης πίεσης και του κινδύνου να γίνουν εξαιρετικά βίαιες οι ειρηνικές διαδηλώσεις, ο Σεβαρντνάτζε παραιτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου.
Σε επανάληψη των εκλογών τον Ιανουάριο του 2004 επικράτησε ο Σαακασβίλι. Αμέσως ξεκίνησε ένα ριζικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για να δυτικοποιήσει τη χώρα, σε βαθμό να γκρεμίσει μνημεία της σοβιετικής εποχής.
Διπλά πρότυπα
Οι σύγχρονες αφηγήσεις της Επανάστασης των Ρόδων υποστηρίζουν χαρακτηριστικά ότι ήταν ρητά «αντιρωσικής» φύσης. Ωστόσο, ο Σεβαρντνάτζε ήταν επιθετικά φιλοδυτικός και οι σχέσεις μεταξύ της κυβέρνησής του και της Μόσχας ήταν κακές καθ' όλη τη διάρκεια της οκταετούς προεδρίας του.
Οι εντάσεις στις αποσχισθείσες περιοχές της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας, στις οποίες εισέβαλε ο Σαακασβίλι το 2008, παρέμεναν συνεχώς υψηλές και κατηγορήθηκε από το Κρεμλίνο πως έδωσε στέγη σε Τσετσένους αντάρτες.
Η σχέση του Σεβαρντνάτζε με τις ΗΠΑ ήταν αντίθετα θερμή και εντατική, με τη Γεωργία να γίνεται ο δεύτερος μεγαλύτερος αποδέκτης της εξωτερικής και στρατιωτικής βοήθειας της Ουάσιγκτον, μετά το Ισραήλ.
Υπέγραψε στρατηγική συνεργασία με το ΝΑΤΟ, δήλωσε φιλοδοξία να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και άνοιξε τη χώρα του σε ιδιωτικοποιήσεις μεγάλης κλίμακας και ξένη εκμετάλλευση. Από πολλές απόψεις, ήταν ο άνθρωπος της Δύσης – και μάλιστα κάποια στιγμή είχε καλές σχέσεις με τον Σόρος, αφού τον γνώριζε από τη δεκαετία του 1980.
Όταν ο δισεκατομμυριούχος επισκέφθηκε την Τιφλίδα για πρώτη φορά το 2000 για να ιδρύσει την Ανοικτή Κοινωνία της Γεωργίας, ήταν κατόπιν ρητής πρόσκλησης του Σεβαρντνάτζε. Σε εκείνο το ταξίδι γνώρισε για πρώτη φορά τον Σαακασβίλι, τότε υπουργό Δικαιοσύνης της χώρας.
Λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, ο Σαακασβίλι παραιτήθηκε από τη θέση του και έγινε σκληρός επικριτής της αντιπολίτευσης της κυβέρνησης.
Σαφώς, ο Σεβαρντνάτζε δεν ήταν κατάλληλα φιλοδυτικός –ή αντι-ρωσικός– αρκετά για τον Σόρος ή το NED, και θεωρήθηκε ότι ο Σαακασβίλι θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Ουάσιγκτον πιο αποτελεσματικά και με υποτέλεια.
Αυτό υπογραμμίζει τον κίνδυνο που ενέχουν οι «φανερές επιχειρήσεις» ακόμη και για τις συμμορφούμενες κυβερνήσεις. Σε περίπτωση επιτυχούς πραξικοπήματος, η σκιώδης χρηματοδότηση των αντιπολιτευόμενων ΜΚΟ και μέσων ενημέρωσης συνεχίζεται, διασφαλίζοντας ότι η αναταραχή μπορεί να προκληθεί αμέσως, εάν μια κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τη Δύση τολμήσει να ενεργήσει όπως απαιτείται.
Αυτό ακριβώς φάνηκε πρόσφατα στους δρόμους της Τιφλίδας. Μια ανασκόπηση του 2022 της χρηματοδότησης του NED στη Γεωργία δείχνει πως το Endowment συνεχίζει να υποστηρίζει εκεί τα λεγόμενα «φιλο-δημοκρατικά» προγράμματα, που κοστίζουν εκατομμύρια. Πολλές από τις αποδέκτες οργανώσεις, όπως το Κίνημα της Ντροπής, ήταν στην πρώτη γραμμή των πρόσφατων διαδηλώσεων.
Η κριτική του σχεδίου νόμου για τους «ξένους πράκτορες» από Αμερικανούς αξιωματούχους ήταν δηλητηριώδης, με τον εκπρόσωπο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νεντ Πράις να προειδοποιεί τους εκλεγμένους νομοθέτες ότι η ψήφιση του νομοσχεδίου «θα ήταν υπεύθυνη για ενδεχόμενο κίνδυνο για το ευρωατλαντικό μέλλον της Γεωργίας».
Η ειρωνεία είναι πως θα ήταν παράνομο για ένα γεωργιανό ισοδύναμο της NED να διεξάγει παρόμοιες επιχειρήσεις στην Ουάσιγκτον.
Σε μια ακόμη πιο στρεβλή τροπή, τα ίδια πρόσωπα στις Βρυξέλλες που προειδοποίησαν ότι η υιοθέτηση αυτής της νομοθεσίας από τη Γεωργία θα την απέκλειε από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προωθούν τώρα ένα νόμο σε όλο το μπλοκ που είναι ουσιαστικά πανομοιότυπος.
Υπό την αιγίδα του, εμπορικές και μη κερδοσκοπικές οντότητες σε όλα τα κράτη μέλη θα υποχρεωθούν να γνωστοποιήσουν οποιαδήποτε χρηματοδότηση έλαβαν από χώρες εκτός ΕΕ.
Δούρειοι ίπποι
Το Γεωργιανό Όνειρο, το πολιτικό κόμμα που ηγείται της κυβέρνησης συνασπισμού της Τιφλίδας, αναμφίβολα ανέπνευσε συλλογικά έναν κυριολεκτικό και παροιμιώδη αναστεναγμό ανακούφισης όταν οι διαδηλώσεις υποχώρησαν, μετά τη συνθηκολόγησή του. Ωστόσο, το κόστος αλλαγής καθεστώτος δεν είναι προφανώς σαφές.
Λίγες μέρες αφότου οι διαδηλωτές εκκένωσαν την περιοχή γύρω από το κοινοβούλιο της Γεωργίας, ο Λιθουανός ευρωβουλευτής Andrius Kubilius είπε στο τοπικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Georgia Today ότι ο πληθυσμός της χώρας έπρεπε να επιλέξει μεταξύ του Georgia Dream στην κυβέρνηση ή της ένταξης στην ΕΕ - οι πολίτες δεν μπορούσαν να έχουν και τα δύο.
Θα μπορούσε κανείς εύλογα να αναρωτηθεί γιατί ένα μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που εκπροσωπεί μια εντελώς ξεχωριστή χώρα υπαγορεύει ουσιαστικά στους Γεωργιανούς ποιον μπορούν και ποιον δεν μπορούν να εκλέξουν.
Ο Kubilius έχει δείξει έντονα έντονο ενδιαφέρον για τις εσωτερικές υποθέσεις της Τιφλίδας τα τελευταία χρόνια, για παράδειγμα μιλώντας σε εκδηλώσεις της ΕΕ για το μέλλον της χώρας, οι οποίες κατά σύμπτωση χρηματοδοτήθηκαν από το NED.
Οι ίδιες πηγές χρηματοδότησης της Georgia Today είναι κάπως αδιαφανείς, αν και η δημοσίευση μπορεί κάλλιστα να είχε επηρεαστεί από το νόμο ξένων πρακτόρων, εάν εφαρμόστηκε. Η πρώην συντάκτρια του Nana Sajaia είναι συνεργάτης του NED, ενώ ταυτόχρονα υπηρετεί ως παραγωγός στο γραφείο του ακροδεξιού Fox News στην Ουάσιγκτον DC.
Η Georgia Dream είχε σαφώς καλό λόγο να αποκαλύψει την ξένη χρηματοδότηση και καθοδήγηση των δραστηριοτήτων τόσων πολλών οργανισμών στο έδαφός της. Ωστόσο, τα πρόσφατα γεγονότα δείχνουν πως το NED δεν χρειάζεται να έχει φυσική παρουσία σε μια χώρα για να επηρεάσει τα γεγονότα εκεί.
Το 2020, το Μινσκ συγκλονίστηκε από εμπρηστικές ταραχές κατά του κατεστημένου. Ένα χρόνο αργότερα, τα ανώτερα στελέχη του Κληροδοτήματος εξαπατήθηκαν από Ρώσους φαρσέρ που παρίσταναν τους ακτιβιστές της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας για να παραδεχτούν ότι η οργάνωσή τους - η οποία απαγορεύεται από την κυβέρνηση του Alexander Lukashenko - βρισκόταν πίσω από τις διαδηλώσεις.
Το NED είναι επίσης απαγορευμένο στο Ιράν. Ωστόσο, το Endowment χρηματοδοτεί μια σειρά από οργανώσεις εξορίας που θέλουν να καταστρέψουν την Ισλαμική Δημοκρατία από μακριά, ύψους εκατομμυρίων ετησίως.
Δε διαφημίζονται όλοι οι παραλήπτες, αλλά οντότητες όπως το Abdorrahman Boroumand Center που επιβεβαιώθηκε ότι έλαβαν το νόμισμα "αλλαγής καθεστώτος" του NED, ήταν στην πρώτη γραμμή των πρόσφατων ταραχών στην Τεχεράνη και σε άλλες πόλεις.
Καθώς η Ουκρανία βρίσκεται επικίνδυνα κοντά στο να νικηθεί ολοκληρωτικά στον πόλεμο της με τη Ρωσία, η επιθυμία της Δύσης, αν όχι η ανάγκη, να ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο στη σύγκρουση αυξάνεται καθημερινά. Και σε αυτό το πλαίσιο, η εγκατάσταση μιας συμμορφούμενης κυβέρνησης στη Γεωργία γίνεται κυριολεκτικά ζήτημα ζωής και θανάτου από την οπτική γωνία του NED.
* Ο Kit Klarenberg είναι ένας ερευνητής δημοσιογράφος, που εξερευνά τον ρόλο των υπηρεσιών πληροφοριών στη διαμόρφωση της πολιτικής και των αντιλήψεων.