Η παρούσα στρατηγική προσέγγιση των ρωσικών δυνάμεων στις στέπες της Ουκρανίας έχει ουσιαστικά τις ρίζες της στο δόγμα μάχης σε βάθος (Deep Operations Doctrine ή Глубокая операция). Το τελευταίο «δημιουργήθηκε» στις δεκαετίες του 1920 και του 1930, με βασικό γνώμονα την εμπλοκή των αντίπαλων δυνάμεων σε όλο το μήκος και πλάτος του μετώπου. Οι αποτυχίες των Σοβιετικών κατά τον Ρωσο-Ιαπωνικό πόλεμο, τον Α’ ΠΠ και των πόλεμο με την Πολωνία κατέδειξαν τις ελλείψεις και τους περιορισμούς του συγκεκριμένου δόγματος. Έτσι διάφοροι στρατιωτικοί ηγέτες (με κυριότερο τον Mikhail Nikolayevich Tukhachevsky – Михаил Николаевич Тухачевский) πίεσαν για την περαιτέρω εξέλιξη του συγκεκριμένου δόγματος. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός δόγματος επιχειρήσεων το οποίο συμπεριελάμβανε και τα τρία επίπεδα επιχειρήσεων (στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό) και μπορούσε να εφαρμοστεί τόσο σε επιθετικές όσο και σε αμυντικές επιχειρήσεις.
Από: defence-point.gr - Γράφουν οι Σώζων Λεβεντόπουλος και… ο JAMES
Το δόγμα μάχης σε βάθος υιοθετούσε: τη χρήση μεραρχιών κρούσης (shock) οι οποίες επιχειρούν σε όλο το εύρος του μετώπου, ισχυρά στοιχεία πυροβολικού (συμπεριλαμβανομένων Πολλαπλών Εκτοξευτών Πυραύλων και βαλλιστικών μικρού/μέσου βεληνεκούς), μεραρχίες αρμάτων οι οποίες εκμεταλλεύονται ρήγματα στην αμυντική διάταξη του εχθρού ώστε να προσβάλουν τα κέντρα βάρους του αντιπάλου (σταθμοί διοίκησης, χώροι συγκέντρωσης εφεδρειών, κλπ.), εκτενής χρήση μονάδων αλεξιπτωτιστών και μονάδων ειδικών επιχειρήσεων (Spetsnaz, κλπ.), εκτεταμένη χρήση και εκμετάλλευση του ηλεκτρονικού πολέμου, κλπ.
Μετά την αναδιοργάνωση του 2012, οι Ρώσοι χρησιμοποιούσαν τα Battalion Tactical Groups (BTGs), τακτικές δομές επιπέδου τάγματος, με οργανικά άρματα μάχης και πυροβολικό. Κάθε ρωσική Ταξιαρχία συνήθως συγκροτούσε δύο BTG, και ο σχεδιασμός προέβλεπε ότι τα BTGs θα δρούσαν αυτόνομα και θα μπορούσαν να εκτελέσουν όλες τις ενέργειες που προέβλεπε το Δόγμα Μάχης σε Βάθος. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μπορεί να χωριστεί σε τρεις διακριτές φάσεις: Τη Μάχη του Κιέβου, τη Μάχη του Ντονμπάς, και τέλος τις Νέες Επιχειρήσεις.
Κατά τη Μάχη του Κιέβου (25 Φεβρουαρίου 2022 έως 2 Απριλίου 2022) κατά βάση ελαφρές δυνάμεις (ειδικών επιχειρήσεων, αλεξιπτωτιστών, κλπ.) προσπάθησαν να καταλάβουν καίρια σημεία στην ουκρανική πρωτεύουσα. Ταυτόχρονα, ισχυρές μηχανοκίνητες δυνάμεις (οι οποίες δημιούργησαν μια φάλαγγα μήκους 64 χλμ.) παρέμεναν σε απόσταση αναπνοής. Παράλληλα, οι ρωσικές δυνάμεις κινήθηκαν και προς τα υπόλοιπα μέτωπα, εφαρμόζοντας – σε αυτή τη φάση τουλάχιστον – κατά γράμμα το δόγμα επιχειρήσεων σε βάθος.
Η αποτυχία τους (η οποία οφείλεται σε πολλαπλούς παράγοντες) να συνενώσουν τα προγεφυρώματα που είχαν δημιουργήσει στην ουκρανική πρωτεύουσα με τις μηχανοκίνητες και τεθωρακισμένες δυνάμεις, έδωσε τον απαραίτητο χρόνο στους Ουκρανούς να τα αντιμετωπίσουν και να τα εξαλείψουν. Έτσι, οι μηχανοκίνητες / τεθωρακισμένες δυνάμεις τους απώλεσαν τον κύριο ΑΝΣΚ (η συγκεκριμένη επιχείρηση έχει σημαντικές ομοιότητες τόσο με την επιχείρηση Market Garden αλλά και με την επιχείρηση Unternehmen Wacht am Rhein [Operation Watch on the Rhine]) και κατευθύνθηκαν σε άλλα σημεία του μετώπου.
Μετά την Μάχη του Κιέβου, οι Ρώσοι εκτίμησαν ότι ο περιορισμός του εύρους του μετώπου θα τους επέτρεπε να συγκεντρώσουν τις εναπομείνασες δυνάμεις τους σε επαρκές επίπεδο. Μετέφεραν λοιπόν τις δυνάμεις που είχαν χρησιμοποιήσει στο Κίεβο, σε διάφορους τομείς στο Ντονμπάς και την νότια Ουκρανία, και προέβησαν σε αναδιοργάνωση αυτών, κυρίως μέσω της κατάργησης ή απόσυρσης ορισμένων μονάδων και της ενσωμάτωσης του προσωπικού που είχε απομείνει σε άλλες μονάδες.
Οι Ρώσοι κατάφεραν να προωθηθούν στο Ντονμπάς, και να καταλάβουν τις δίδυμες πόλεις, Σεβεροντονέτσκ και Λισισάνσκ, χάρη στην καταθλιπτική υπεροχή τους σε πυροβολικό, αλλά οι απώλειες τους τελικά αποδείχθηκαν αχίλλειος πτέρνα τους. Μέχρι τον Αύγουστο του 2022, στους πιο ήσυχους τομείς του μετώπου, όπως ανατολικά του Χαρκόβου, οι Ρώσοι είχαν φτάσει να καλύπτουν με μία ταξιαρχία πάνω από 10 Km μετώπου, καθώς όλο και περισσότερο προσωπικό και μονάδες διοχετεύονταν εκεί που μαίνονταν οι μάχες, προκειμένου να καλυφθούν οι απώλειες.
Όταν η ουκρανική αντεπίθεση στην περιοχή του Χαρκόβου κατέρριψε τις πεποιθήσεις των Ρώσων περί επάρκειας μονάδων, οι Ρώσοι τελικά επανεξέτασαν το δόγμα επιχειρήσεων, ενώ ταυτόχρονα προέβησαν σε μερική επιστράτευση εφέδρων, εκμεταλλευόμενοι μέρος της τεράστιας δεξαμενής εφέδρων που διαθέτουν ένεκα του μοντέλου υποχρεωτικής θητείας που ισχύει στην Ρωσία. Έτσι επιχείρησαν – και σε μεγάλο βαθμό πέτυχαν – να καλύψουν τις απώλειες και να πυκνώσουν τις γραμμές τους σε πεζικό και προσωπικό γενικότερα, ώστε να σταθεροποιήσουν το μέτωπο.
Το νέο δόγμα επιχειρήσεων που φαίνεται ότι πλέον εφαρμόζουν οι Ρώσοι, μπορεί να περιγράφει σε γενικές γραμμές ως εξής:
▪ Η επιχειρησιακή διοίκηση ασκείται από τις Μεραρχίες ή Ανεξάρτητες Ταξιαρχίες, και όχι από άλλα κλιμάκια.
▪ Οι Στρατιές (Ρωσικό ανάλογο του Σώματος Στρατού) αναλαμβάνουν συγκεντρωτικά την Διοικητική Μέριμνα για όλα τα υφιστάμενα κλιμάκια.
▪ Τα τακτικά κλιμάκια οργανώνονται σε “Αποσπάσματα Εφόδου” (Assault Detachments), τα οποία αναλαμβάνουν τις επιθέσεις (κρούση/εισχώρηση/διάρρηξη).
▪ Στα Αποσπάσματα Εφόδου δίδεται συνήθως Υπό Διοίκηση πυροβολικό από τον Σχηματισμό.
▪ Τα Αποσπάσματα Εφόδου διενεργούν επιθετικές αναγνωρίσεις, τις οποίες κλιμακώνουν σε επιθέσεις μόνον όταν η αντίσταση του εχθρού αποδειχθεί ανεπαρκής.
Με αυτή την τακτική ουσιαστικά φθοράς, οι Ρώσοι μετέφεραν το Δόγμα Επιχειρήσεων σε Βάθος, από την διάσταση του βάθους (διείσδυση στην επιχειρησιακή περιοχή) στη διάσταση του χρόνου (παρατεταμένη επίθεση) και του πλάτους (μεγάλη έκταση), εφαρμόζοντας μία ευέλικτη μορφή κρούσης που προστατεύει τα επιτιθέμενα τμήματά τους από βαριές απώλειες, αλλά και από ιδιαίτερη κόπωση, σημαντική παράμετρος προκειμένου να μπορούν να συντηρήσουν παρατεταμένη πίεση επί του εχθρού. Οι ενέργειες αυτού του τύπου διεξάγονται ταυτόχρονα σε μεγάλη έκταση του μετώπου, σε μία εφαρμογή της Έμμεσης Προσέγγισης (Indirect Approach) του Sir Basil Liddell Hart.
Κλείνοντας θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η μεταστροφή της ρωσικής στρατηγικής καταδεικνύει τη σημασία του «πολέμου σε βιομηχανική κλίμακα». Είναι πλέον φανερό ότι η Ευρώπη δεν ήταν προετοιμασμένη για έναν συμβατικό πόλεμο μεγάλης κλίμακας και μεγάλης διάρκειας. Προεκτείνοντας τη συγκεκριμένη σκέψη, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πόσο έτοιμοι είμαστε να αντιμετωπίσουμε στρατιωτικές επιχειρήσεις οι οποίες δεν θα διαρκέσουν μερικές ημέρες αλλά ολόκληρους μήνες.
Οι πρώτες παρατηρήσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία καταδεικνύουν τις τεράστιες καταναλώσεις σε κύριο υλικό, πυρομαχικά και εφόδια, παράλληλα με τις έμψυχες απώλειες. Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι, να τροποποιήσουμε τα δόγματά μας σύμφωνα με την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε και όχι αυτή που θα θέλαμε να αντιμετωπίσουμε. Οι Ρώσοι δείχνουν να το κατάφεραν, εμείς τι κάναμε με τα “lessons learned”;
Από: defence-point.gr - Γράφουν οι Σώζων Λεβεντόπουλος και… ο JAMES
Το δόγμα μάχης σε βάθος υιοθετούσε: τη χρήση μεραρχιών κρούσης (shock) οι οποίες επιχειρούν σε όλο το εύρος του μετώπου, ισχυρά στοιχεία πυροβολικού (συμπεριλαμβανομένων Πολλαπλών Εκτοξευτών Πυραύλων και βαλλιστικών μικρού/μέσου βεληνεκούς), μεραρχίες αρμάτων οι οποίες εκμεταλλεύονται ρήγματα στην αμυντική διάταξη του εχθρού ώστε να προσβάλουν τα κέντρα βάρους του αντιπάλου (σταθμοί διοίκησης, χώροι συγκέντρωσης εφεδρειών, κλπ.), εκτενής χρήση μονάδων αλεξιπτωτιστών και μονάδων ειδικών επιχειρήσεων (Spetsnaz, κλπ.), εκτεταμένη χρήση και εκμετάλλευση του ηλεκτρονικού πολέμου, κλπ.
Μετά την αναδιοργάνωση του 2012, οι Ρώσοι χρησιμοποιούσαν τα Battalion Tactical Groups (BTGs), τακτικές δομές επιπέδου τάγματος, με οργανικά άρματα μάχης και πυροβολικό. Κάθε ρωσική Ταξιαρχία συνήθως συγκροτούσε δύο BTG, και ο σχεδιασμός προέβλεπε ότι τα BTGs θα δρούσαν αυτόνομα και θα μπορούσαν να εκτελέσουν όλες τις ενέργειες που προέβλεπε το Δόγμα Μάχης σε Βάθος. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μπορεί να χωριστεί σε τρεις διακριτές φάσεις: Τη Μάχη του Κιέβου, τη Μάχη του Ντονμπάς, και τέλος τις Νέες Επιχειρήσεις.
Κατά τη Μάχη του Κιέβου (25 Φεβρουαρίου 2022 έως 2 Απριλίου 2022) κατά βάση ελαφρές δυνάμεις (ειδικών επιχειρήσεων, αλεξιπτωτιστών, κλπ.) προσπάθησαν να καταλάβουν καίρια σημεία στην ουκρανική πρωτεύουσα. Ταυτόχρονα, ισχυρές μηχανοκίνητες δυνάμεις (οι οποίες δημιούργησαν μια φάλαγγα μήκους 64 χλμ.) παρέμεναν σε απόσταση αναπνοής. Παράλληλα, οι ρωσικές δυνάμεις κινήθηκαν και προς τα υπόλοιπα μέτωπα, εφαρμόζοντας – σε αυτή τη φάση τουλάχιστον – κατά γράμμα το δόγμα επιχειρήσεων σε βάθος.
Η αποτυχία τους (η οποία οφείλεται σε πολλαπλούς παράγοντες) να συνενώσουν τα προγεφυρώματα που είχαν δημιουργήσει στην ουκρανική πρωτεύουσα με τις μηχανοκίνητες και τεθωρακισμένες δυνάμεις, έδωσε τον απαραίτητο χρόνο στους Ουκρανούς να τα αντιμετωπίσουν και να τα εξαλείψουν. Έτσι, οι μηχανοκίνητες / τεθωρακισμένες δυνάμεις τους απώλεσαν τον κύριο ΑΝΣΚ (η συγκεκριμένη επιχείρηση έχει σημαντικές ομοιότητες τόσο με την επιχείρηση Market Garden αλλά και με την επιχείρηση Unternehmen Wacht am Rhein [Operation Watch on the Rhine]) και κατευθύνθηκαν σε άλλα σημεία του μετώπου.
Μετά την Μάχη του Κιέβου, οι Ρώσοι εκτίμησαν ότι ο περιορισμός του εύρους του μετώπου θα τους επέτρεπε να συγκεντρώσουν τις εναπομείνασες δυνάμεις τους σε επαρκές επίπεδο. Μετέφεραν λοιπόν τις δυνάμεις που είχαν χρησιμοποιήσει στο Κίεβο, σε διάφορους τομείς στο Ντονμπάς και την νότια Ουκρανία, και προέβησαν σε αναδιοργάνωση αυτών, κυρίως μέσω της κατάργησης ή απόσυρσης ορισμένων μονάδων και της ενσωμάτωσης του προσωπικού που είχε απομείνει σε άλλες μονάδες.
Οι Ρώσοι κατάφεραν να προωθηθούν στο Ντονμπάς, και να καταλάβουν τις δίδυμες πόλεις, Σεβεροντονέτσκ και Λισισάνσκ, χάρη στην καταθλιπτική υπεροχή τους σε πυροβολικό, αλλά οι απώλειες τους τελικά αποδείχθηκαν αχίλλειος πτέρνα τους. Μέχρι τον Αύγουστο του 2022, στους πιο ήσυχους τομείς του μετώπου, όπως ανατολικά του Χαρκόβου, οι Ρώσοι είχαν φτάσει να καλύπτουν με μία ταξιαρχία πάνω από 10 Km μετώπου, καθώς όλο και περισσότερο προσωπικό και μονάδες διοχετεύονταν εκεί που μαίνονταν οι μάχες, προκειμένου να καλυφθούν οι απώλειες.
Όταν η ουκρανική αντεπίθεση στην περιοχή του Χαρκόβου κατέρριψε τις πεποιθήσεις των Ρώσων περί επάρκειας μονάδων, οι Ρώσοι τελικά επανεξέτασαν το δόγμα επιχειρήσεων, ενώ ταυτόχρονα προέβησαν σε μερική επιστράτευση εφέδρων, εκμεταλλευόμενοι μέρος της τεράστιας δεξαμενής εφέδρων που διαθέτουν ένεκα του μοντέλου υποχρεωτικής θητείας που ισχύει στην Ρωσία. Έτσι επιχείρησαν – και σε μεγάλο βαθμό πέτυχαν – να καλύψουν τις απώλειες και να πυκνώσουν τις γραμμές τους σε πεζικό και προσωπικό γενικότερα, ώστε να σταθεροποιήσουν το μέτωπο.
Το νέο δόγμα επιχειρήσεων που φαίνεται ότι πλέον εφαρμόζουν οι Ρώσοι, μπορεί να περιγράφει σε γενικές γραμμές ως εξής:
▪ Η επιχειρησιακή διοίκηση ασκείται από τις Μεραρχίες ή Ανεξάρτητες Ταξιαρχίες, και όχι από άλλα κλιμάκια.
▪ Οι Στρατιές (Ρωσικό ανάλογο του Σώματος Στρατού) αναλαμβάνουν συγκεντρωτικά την Διοικητική Μέριμνα για όλα τα υφιστάμενα κλιμάκια.
▪ Τα τακτικά κλιμάκια οργανώνονται σε “Αποσπάσματα Εφόδου” (Assault Detachments), τα οποία αναλαμβάνουν τις επιθέσεις (κρούση/εισχώρηση/διάρρηξη).
▪ Στα Αποσπάσματα Εφόδου δίδεται συνήθως Υπό Διοίκηση πυροβολικό από τον Σχηματισμό.
▪ Τα Αποσπάσματα Εφόδου διενεργούν επιθετικές αναγνωρίσεις, τις οποίες κλιμακώνουν σε επιθέσεις μόνον όταν η αντίσταση του εχθρού αποδειχθεί ανεπαρκής.
Με αυτή την τακτική ουσιαστικά φθοράς, οι Ρώσοι μετέφεραν το Δόγμα Επιχειρήσεων σε Βάθος, από την διάσταση του βάθους (διείσδυση στην επιχειρησιακή περιοχή) στη διάσταση του χρόνου (παρατεταμένη επίθεση) και του πλάτους (μεγάλη έκταση), εφαρμόζοντας μία ευέλικτη μορφή κρούσης που προστατεύει τα επιτιθέμενα τμήματά τους από βαριές απώλειες, αλλά και από ιδιαίτερη κόπωση, σημαντική παράμετρος προκειμένου να μπορούν να συντηρήσουν παρατεταμένη πίεση επί του εχθρού. Οι ενέργειες αυτού του τύπου διεξάγονται ταυτόχρονα σε μεγάλη έκταση του μετώπου, σε μία εφαρμογή της Έμμεσης Προσέγγισης (Indirect Approach) του Sir Basil Liddell Hart.
Κλείνοντας θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η μεταστροφή της ρωσικής στρατηγικής καταδεικνύει τη σημασία του «πολέμου σε βιομηχανική κλίμακα». Είναι πλέον φανερό ότι η Ευρώπη δεν ήταν προετοιμασμένη για έναν συμβατικό πόλεμο μεγάλης κλίμακας και μεγάλης διάρκειας. Προεκτείνοντας τη συγκεκριμένη σκέψη, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πόσο έτοιμοι είμαστε να αντιμετωπίσουμε στρατιωτικές επιχειρήσεις οι οποίες δεν θα διαρκέσουν μερικές ημέρες αλλά ολόκληρους μήνες.
Οι πρώτες παρατηρήσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία καταδεικνύουν τις τεράστιες καταναλώσεις σε κύριο υλικό, πυρομαχικά και εφόδια, παράλληλα με τις έμψυχες απώλειες. Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι, να τροποποιήσουμε τα δόγματά μας σύμφωνα με την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε και όχι αυτή που θα θέλαμε να αντιμετωπίσουμε. Οι Ρώσοι δείχνουν να το κατάφεραν, εμείς τι κάναμε με τα “lessons learned”;