Από: analyst.gr / Γράφει ο Σαράντος Λέκκας
Τότε είχε συμφωνηθεί και υλοποιηθεί η συντονισμένη επέμβαση των σημαντικότερων κεντρικών τραπεζών του δυτικού κόσμου με σκοπό την αναστροφή της ανοδικής πορείας του δολαρίου και μέσω της υποτίμησης του η μείωση του αμερικανικού ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Κατά την τελευταία συγκυρία της ανοδικής πορείας του δολαρίου σε σχέση με το παρελθόν τα πράγματα ήταν διαφορετικά με τις συντονισμένες ενέργειες να μην έχουν την συγκατάθεση όλων των εμπλεκόμενων μελών.
Ήδη από το από το 2013 η G8 (η οποία μετά την αποχώρηση Ρωσίας, Κίνας το 2014 έχει μετατραπεί σε G6) έχει λάβει την απόφαση τα κράτη μέλη της να απέχουν από συλλογικές παρεμβάσεις στη αγορά συναλλάγματος.
Όλοι συμφωνούν ότι η άνοδος του αμερικανικού νομίσματος ήταν φυσιολογική στην βάση των επιτοκιακών, δημοσιονομικών και γεωπολιτικών δεδομένων.
ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΕΥΡΩ-ΔΟΛΑΡΙΟΥ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 5ΕΤΙΑ
Καταρχάς η επιτοκιακή διαφορά σαφέστατα ήταν υπέρ του δολαρίου μετά την επιθετική αύξηση των αμερικανικών κάτι που οδηγούσε στην προσέλκυση κεφαλαίων από τις άλλες αγορές του πλανήτη και σε επενδύσεις σε αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία.
Η καταπολέμηση του πληθωρισμού από την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ οδήγησε σε μια από τις πιο επιθετικές προσαρμογές των αμερικανικών επιτοκίων με τις προσδοκίες να προεξοφλούν υψηλά επίπεδα κρίνοντας από την επιμονή του πληθωρισμού.
Ένας εξίσου σοβαρός λόγος ήταν η εικόνα που παρουσίαζαν οι οικονομίες των υπολοίπων εμπορικών ανταγωνιστών των ΗΠΑ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ενεργειακό πόλεμο με την Ρωσία ,ο επερχόμενος χειμώνας προεξοφλούνταν δύσκολος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ο πληθωρισμός κυρίως εξ αυτού του λόγου βρίσκονταν σε επίπεδα πρωτόγνωρα, ενώ η ύφεση δεν μπορούσε να αποκλειστεί δυσχεραίνοντας ακόμη περισσότερο την υφιστάμενη δύσκολη συγκυρία.
Η Κίνα μπορεί να μην βρίσκονταν σε ύφεση όμως η επιβράδυνση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης έδειχνε ότι εισέρχονταν σε μια γκρίζα ζώνη άκρως προβληματική λαμβάνοντας υπόψη τα προβλήματα στην αγορά ακινήτων και ειδικά στο τραπεζικό σύστημα.
Άρα οι βασικοί προσδιοριστικοί παράγοντες κατεύθυνσης ενός νομίσματος έναντι των ανταγωνιστών του είχαν καθοριστεί με τις προοπτικές αυτοί οι παράγοντες να γίνουν πιο ισχυροί στο προσεχές μέλλον.
Στην βάση αυτή η υποχώρηση των περισσότερων νομισμάτων θεωρούνταν ως δεδομένη.
Διότι εάν νομίσματα με ισχυρή βιομηχανική παραγωγική βάση υποχωρούσαν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, όπως η Στερλίνα που η ισοτιμία της με το δολάριο καταγράφονταν στα μέσα Σεπτεμβρίου 2022 στα χαμηλότερα επίπεδα τεσσάρων δεκαετιών τότε άλλα νομίσματα αναπτυσσόμενων ή αναδυόμενων χωρών ένιωθαν ιδιαίτερα τον αντίκτυπο του ισχυρού δολαρίου.
Η παγκόσμια τράπεζα προειδοποιούσε για τσουνάμι χρηματοοικονομικών κρίσεων σε αυτές τις αδύναμες παραγωγικά χώρες με έντονο μάλιστα αντίκτυπο στο βιοτικό επίπεδο των κατοίκων τους.
Ο γενικότερος αποσυντονισμός της εφοδιαστικής αλυσίδας ως αποτέλεσμα της πανδημίας, η απόσυρση των νομισματικών πρακτικών των κεντρικών τραπεζών καθώς και η ενίσχυση των τιμών σε βασικά προϊόντα και υπηρεσίες διαμορφώνουν ένα πλαίσιο που δεν είναι εύκολα αντιμετωπίσιμο από χρεωμένες χώρες και μάλιστα χρεωμένες σε ξένο νόμισμα όπως κατά βάση το δολάριο.
Σε αυτές τις περιπτώσεις στο επιτόκιο προστίθεται το ύψος της ανατίμησης του ξένου νομίσματος και η αποπληρωμή γίνεται ιδιαίτερα δύσκολη και για πολλά κράτη απαγορευτική για τα δημοσιονομικά τους δεδομένα.
Το ισχυρό δολάριο μπορεί να ενισχύει την αγοραστική δύναμη των Αμερικανών διότι ότι εισάγεται είναι φθηνότερο και να συμβάλει στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού πλην όμως μετατρέπεται σε βρόγχο για τις υπόλοιπες χώρες.
ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΣΤΕΡΛΙΝΑΣ –ΔΟΛΑΡΙΟΥ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 5ΕΤΙΑ
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το δολάριο είναι το κατεξοχήν νόμισμα του εμπορίου η άνοδος του καθιστά τις εισαγωγές προϊόντων για τις τρίτες χώρες ακριβότερες επιδεινώνοντας σε πολλές τις εύθραυστες εσωτερικές ισορροπίες, ανοίγοντας εύκολα την πόρτα των κοινωνικών εντάσεων και εκρήξεων.
Ας φανταστούμε μια χώρα που στηρίζεται για την κάλυψη των διατροφικών και ενεργειακών της αναγκών στις εισαγωγές, έχει υψηλό εξωτερικό χρέος εκφρασμένο σε δολάρια, βλέπει το διεθνές κεφάλαιο να αποσύρεται και για να περιορίσει τις εκροές αυξάνει τα επιτόκια της, ενώ χρησιμοποιεί και το συνάλλαγμα της για να περιορίσει την διολίσθηση του νομίσματος της, αυτή η χώρα απλά δεν γνωρίζει ότι ήδη έχει καταρρεύσει.
Ούτε η αύξηση των επιτοκίων, ούτε η χρησιμοποίηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων μπορούν να σταματήσουν τον κατήφορο ενός νομίσματος όταν το διεθνές κεφάλαιο διαβλέπει κέρδη σε άλλα σημεία της υφηλίου ή όταν έχει εξαντλήσει τα οφέλη από την παρουσία του σε κάποιες αγορές.
Πολλές από τις κλονιζόμενες χώρες έχουν ήδη προσφύγει στο ΔΝΤ ως επιλογή άντλησης συναλλάγματος για την αγορά τροφίμων, καυσίμων και φαρμάκων.
Εξίσου πολλές και μάλιστα ίσως περισσότερες έχουν προσφύγει στην Κίνα για δανεισμό η οποία παρά τα προβλήματα της παρέχει πιστώσεις με αδιαφανή κριτήρια και κυρίως χωρίς μέτρα και προγράμματα δομικής προσαρμογής όπως αυτά που επιβάλει το ΔΝΤ.
Περισσότερα από 44 κράτη έχουν λάβει δάνεια που ξεπερνούν το 10% του ΑΕΠ τους από την Κίνα για την εκτέλεση δημοσίων κυρίως έργων, χρήματα που επιστρέφουν στην Κίνα ως αγορές των προϊόντων που παράγει.
Έχει υπολογιστεί ότι συνολικά έχουν δοθεί περισσότερα δάνεια από αυτά που έχουν εκταμιεύσει μαζί το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Paris Club.
Φούσκα, ίσως, ενταγμένη στην πολιτική διεύρυνσης της επιρροής σε κράτη που αγωνιούν για την επιβίωση τους, σε κράτη που θέλουν άμεση και χωρίς δεσμεύσεις δανειοδότηση για να αποκτήσουν συνάλλαγμα ώστε να καλύπτουν την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών.
H σύσφιξη της επιτοκιακής πολιτικής ήταν και είναι πλέον ορατή με τις ΗΠΑ να δίνουν τον τόνο σε ολόκληρο τον κόσμο ενώ οι συνθήκες επιβάλλουν περαιτέρω αυξήσεις.
ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ
Στην ουσία οι ΗΠΑ καθορίζουν το επιτοκιακό – νομισματικό πλαίσιο της τρέχουσας συγκυρίας, αντίστροφα αυτή την φορά σε σχέση με την αντιμετώπιση της κρίσης των στεγαστικών δανείων το 2007.
Τότε η έναρξη της μεγαλύτερης από το 1928 παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης βρήκε το βασικό επιτόκιο του δολαρίου στα επίπεδα του 5,25%.
Επίπεδο υψηλό όχι όμως τέτοιο που να θυμίζει την δεκαετία του 80 όταν το βασικό επιτόκιο είχε καταγραφεί στα επίπεδα του 11,5% με το ημερολόγιο να γράφει 9 Αυγούστου 1984.
Τότε οι νομισματικές αρχές των ΗΠΑ ξεκίνησαν σχεδόν αμέσως με την έναρξη της κρίσης την αποκλιμάκωση των επιτοκίων του δολαρίου με αποτέλεσμα με 10 κινήσεις να μειώσουν το βασικό επιτόκιο από τα επίπεδα των 5,25% που καταγράφονταν στις 18/9/2007 σε μηδενικά επίπεδα στις 16/12/2008.
Μηδενίζοντας τα επιτόκια της η FED έγραψε ιστορία αφού μηδενικά επίπεδα η οικονομία των ΗΠΑ δεν είχε ξαναδεί.
Το πόσο δύσκολες και επείγουσες ήταν οι καταστάσεις κατά τα τέλη τον χειμώνα 2007 και των αρχών του 2008 φάνηκε και από άλλο ένα ρεκόρ, την μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση των επιτοκίων σε μια κίνηση των 75 μονάδων βάσης στις 22 Ιανουαρίου 2008 στα επίπεδα των 3,5% από 4,25% που είχε καταγραφεί από τις 11 Δεκεμβρίου 2007.
Οι προοπτικές ύφεσης και μάλιστα ιδιαίτερα μεγάλης όχι μόνο για τις ΗΠΑ αλλά και για τις ισχυρότερες οικονομίες του πλανήτη, τα επίπεδα της κρίσης, η μεγαλύτερη μετά εκείνης τους 1929 αλλά και ο φόβος του αποπληθωρισμού οδήγησαν την FED στην πιο επιθετική επιτοκιακή πολιτική της ιστορίας της.
Με ηγέτιδα δύναμη τις ΗΠΑ τα επιτόκια βρέθηκαν σε επίπεδα πρωτόγνωρα για την διεθνή νομισματική ιστορία πλην όμως η συγκεκριμένη στρατηγική επιλογή ήταν μονόδρομος αφής στιγμής το βάθος της κρίσης ήταν ιδιαιτέρα μεγάλο.
Κατά το 2022 βιώσαμε την άλλη πλευρά του φεγγαριού, το πληθωριστικό υπόβαθρο επέβαλε την αύξηση των επιτοκίων και μάλιστα με ρυθμό άκρως επιθετικό.
Βέβαια από την στιγμή που η ηγετική δύναμη της παγκόσμιας οικονομίας προχωρά στην αύξηση του κόστος χρήματος της η ενδεδειγμένη πορεία και για τους υπολοίπους πρωταγωνιστές ήταν μονόδρομος.
Οι πάντες ακολουθούν χωρίς δισταγμό ακόμη και αυτοί που θεωρούν τα επιτόκια ως μηχανισμό υπέρτατης εξουσίας όπως οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρωζώνης και της Βρετανίας.
Στην παρούσα φάση μόνο η Ιαπωνία αντιστέκεται χρησιμοποιώντας την τακτική των παρεμβάσεων στην αγορά συναλλάγματος και παράλληλα προσπαθώντας να βρει τρόπους που θα αξιοποιήσουν την υποτίμηση του γιεν με κυριότερο την προσέλκυση τουριστών και την αύξηση των εσοδών δια μέσω του τουριστικού προϊόντος της.
Για το επόμενο διάστημα τα ερωτήματα είναι δυο, πρώτο εάν ο επιθετικός ρυθμός αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες και δεύτερο εάν η υποχώρηση του δολαρίου που ξεκίνησε από τον Οκτώβριο του 2022 θα συνεχιστεί και αυτή στην βάση των σημερινών προσδιοριστικών παραγόντων.
Εάν η αποκλιμάκωση του αμερικανικού πληθωρισμού συνεχιστεί , πράγμα πολύ πιθανό ,αφού από τα υψηλά επίπεδα του Ιουνίου 2022 στο 9,1% ο χρόνος έκλεισε στα επίπεδα του 6,5%, τότε οι όποιες αυξήσεις των αμερικανικών επιτοκίων θα είναι μικρές με προοπτική να λάβουν σύντομα τέλος.
Στην ίδια λογική και με δεδομένο ότι ο καταλυτικός προσδιοριστικός παράγοντας της εξωτερικής αξίας ενός νομίσματος είναι τα επιτόκια έχει ήδη προεξοφληθεί το τέλος της δυναμικής που αυτά προσφέρουν στο αμερικανικό δολάριο με αποτέλεσμα ήδη ευρώ και στερλίνα να έχουν καλύψει κατά το τελευταίο τετράμηνο μέρος των απωλειών που είχαν κατά το 2022, κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί.
Εάν δε λάβουμε υπόψη ότι η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού προδιαγράφει μέσω της μειωμένης ζήτησης υφεσιακές καταστάσεις τότε γενικότερα οι συναλλαγματικοί όροι θα αλλάξουν εις βάρος του δολαρίου.
ΛΕΚΚΑΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ