Η προοπτική ενός πολέμου ΗΠΑ-Κίνας έχει εισέλθει στη σφαίρα της πραγματικότητας. Οι αυξημένες προκλήσεις από στρατιωτικούς και πολιτικούς αξιωματούχους των ΗΠΑ σχετικά με το καθεστώς της Ταϊβάν –την οποία η Κίνα θεωρεί ότι είναι μέρος της ιστορικής της επικράτειας– έχουν αυξήσει την πιθανότητα σύγκρουσης τα τελευταία χρόνια.
F.M. Shakil - thecradle.co / Παρουσίαση Freepen.gr
Με μόνο 13 από τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ να αναγνωρίζουν την κυβέρνηση στην Ταϊπέι ως ξεχωριστή οντότητα, η αντίδραση της παγκόσμιας κοινότητας σε μια επίθεση υπό την ηγεσία της Ουάσιγκτον για το καθεστώς της Ταϊβάν παραμένει εξαιρετικά αβέβαιη.
Σήμερα, η αντίδραση της στρατηγικής Δυτικής Ασίας σε μια υποθετική σύγκρουση μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων είναι επικίνδυνη. Ωστόσο, δεδομένης της απροθυμίας της περιοχής να πάρει μέρος στη σύγκρουση Ρωσίας-ΗΠΑ, είναι πιθανό να είναι εξίσου διστακτικό να το πράξει σε περίπτωση σύγκρουσης ΗΠΑ-Κίνας.
Σε ένα υπόμνημα που κυκλοφόρησε στις 27 Ιανουαρίου, ο Αμερικανός στρατηγός Μάικ Μίνιχαν, αρχηγός της Διοίκησης Αεροπορικής Κινητικότητας, έγραψε: «Το ένστικτό μου μου λέει πως θα πολεμήσουμε το 2025». Οι απόψεις του στρατηγού Minihan ευθυγραμμίζονται με τη δήλωση του υπουργού Εθνικής Άμυνας της Ταϊβάν, Chiu Kuo-cheng το 2021 ότι η Κίνα θα είναι σε θέση να εξαπολύσει μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ταϊβάν μέχρι το ίδιο έτος.
Σε απάντηση στα σχόλια του στρατηγού Μίνιχαν, ο Μάικ ΜακΚόλ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, είπε στο Fox News: «Ελπίζω να κάνει λάθος, αλλά πιστεύω ότι έχει δίκιο». Ρίχνοντας λάδι στη φωτιά, ο αρχηγός της πλειοψηφίας της Γερουσίας των ΗΠΑ Μιτς ΜακΚόνελ δήλωσε στις 29 Ιανουαρίου: «Οι πιθανότητες σύγκρουσης στη σχέση με την Κίνα για την Ταϊβάν είναι πολύ υψηλές».
Πολύ ζεστός αέρας
Μέρες αφότου ο Αμερικανός στρατηγός εξέδωσε μια προειδοποίηση πως η Ουάσιγκτον μπορεί να εμπλακεί σε μάχες με το Πεκίνο τα επόμενα δύο χρόνια, οι εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών επιδεινώθηκαν περαιτέρω από το περιστατικό με το κινεζικό κατασκοπευτικό μπαλονάκι που αξίζει τον κόπο.
Σύμφωνα με ορισμένους ανώτερους Ρεπουμπλικάνους και στρατιωτικούς ηγέτες των ΗΠΑ, υπάρχει μια αυξανόμενη ανησυχία ότι επίκειται μια σύγκρουση πλήρους κλίμακας μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων, με τις περιοχές Ασίας-Ειρηνικού (AP) και Νότιας Ασίας (SA) να είναι πιθανότατα τα κύρια θέατρα της σύγκρουσης.
Ο Jan Achakzai, γεωπολιτικός αναλυτής και πρώην σύμβουλος της κυβέρνησης του Μπαλουχιστάν του Πακιστάν, λέει στο The Cradle ότι:
«Η πιθανότητα ενός πολέμου μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας φέρνει τους πάντες σε αδιέξοδο, ειδικά τις περιοχές που συνδέονται περίπλοκα με τις ΗΠΑ ή την Κίνα. Ορισμένα έθνη θα αναγκαστούν να επιλέξουν μεταξύ της συμμαχίας με τις ΗΠΑ σε περίπτωση πολέμου ή της διατήρησης του status quo για να μειώσουν την πιθανότητα εχθροπραξιών».
Ρωσική εμπλοκή στη Δυτική Ασία
Παρά το ονομαστικό εμπόριο και τις γεωπολιτικές σχέσεις με τη Μόσχα, οι χώρες της Δυτικής Ασίας δεν υποστήριξαν τη θέση της Ουάσιγκτον στη σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ωστόσο, το δικαίωμα αρνησικυρίας της Ρωσίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έχει θετικό αντίκτυπο στη σχέση της με τα περιφερειακά κράτη, ιδιαίτερα για την ικανότητά της να αποτρέπει επεκτατικές και αντιαραβικές πολιτικές από άλλα μόνιμα μέλη του συμβουλίου.
Η ασφάλεια και το εμπόριο παραμένουν οι δύο βασικοί πυλώνες της σχέσης μεταξύ Μόσχας και Δυτικής Ασίας, και η εικόνα του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση αυτών των δεσμών.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα χρησιμεύουν ως σημαντικός οικονομικός κόμβος για τη Ρωσία και η Μόσχα μπορεί να επιχειρήσει να αξιοποιήσει την επιρροή της στην περιοχή για να παροτρύνει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να επανεξετάσουν τους τραπεζικούς περιορισμούς που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ, εάν αισθάνεται ότι τα συμφέροντά της διακυβεύονται.
Επιπλέον, η Αλγερία, η Τυνησία, η Λιβύη, ο Λίβανος και η Αίγυπτος είναι μεταξύ των χωρών που αγοράζουν σιτάρι από τη Ρωσία, γεγονός που ενισχύει περαιτέρω τους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ της Ρωσίας και του αραβικού κόσμου.
Επιπλέον, από τότε που εντάχθηκαν στον διευρυμένο Οργανισμό Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (OPEC+) το 2016, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία συνεργάστηκαν στενά για να ρυθμίσουν την παραγωγή πετρελαίου και τις προσαρμογές τιμών ως μέρος των συμφωνιών του OPEC+.
Η δημόσια εικόνα του Πούτιν συνέβαλε, εν μέρει, στην αύξηση της υποστήριξης προς τη Ρωσία στο βασίλειο. Το 2018, όταν το Ριάντ αντιμετώπισε διεθνή κριτική για την ενορχηστρωμένη από τη Σαουδική Αραβία δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, ο Ρώσος Πρόεδρος έγινε πρωτοσέλιδο μιλώντας και χαμογελώντας στον τότε απομονωμένο Σαουδάραβα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MbS) κατά τη σύνοδο κορυφής της G20 στην Αργεντινή. .
Ομοίως, ο εξέχων ρόλος του στη ματαίωση του πολέμου αντιπροσώπων του ΝΑΤΟ στη Συρία –μια γεωπολιτική αλλαγή που, αναμφισβήτητα, οδήγησε στην παγκόσμια πολυπολικότητα– έχει κερδίσει θαυμαστές του Πούτιν σε μια περιοχή που έχει υποφέρει εδώ και καιρό από τα δυτικά ιμπεριαλιστικά σχέδια.
Πού θα σταθεί η Δυτική Ασία;
Αν και εξακολουθεί να είναι ένα υποθετικό σενάριο, αξίζει να εξεταστεί πώς θα απαντούσε η Δυτική Ασία σε μια άμεση σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας. Ορισμένοι εξέχοντες γεωπολιτικοί αναλυτές έχουν υποθέσει πως εάν η Δυτική Ασία, και ιδιαίτερα τα παραδοσιακά φιλοαμερικανικά αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου, δε συμπαραταχθούν με την Ουάσιγκτον εναντίον της Ρωσίας – ενός σημαντικά μικρότερου περιφερειακού εμπορικού εταίρου από την Κίνα – η πίστη τους στην Ουάσιγκτον σε πιθανή αντιπαράθεση με την Κίνα θα ήταν ακόμη πιο περιορισμένη.
Σε σύγκριση με τη Ρωσία, η Κίνα έχει σημαντικά μεγαλύτερες επενδύσεις σε ολόκληρη τη Δυτική Ασία. Το 2021, το διμερές εμπόριο μεταξύ του Πεκίνου και της περιοχής ανήλθε σε 330 δισεκατομμύρια δολάρια, με περίπου το 50% του ενεργειακού εφοδιασμού της Κίνας να προέρχεται από τον πλούσιο σε ενέργεια Περσικό Κόλπο.
Η Κίνα έχει πραγματοποιήσει πάνω από 200 δισεκατομμύρια δολάρια σε εμπόριο μόνο με τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ. Από το 2005 έως το 2021, το Πεκίνο επένδυσε 43,47 δισεκατομμύρια δολάρια στη Σαουδική Αραβία, 36,16 δισεκατομμύρια δολάρια στα ΗΑΕ, 30,05 δισεκατομμύρια δολάρια στο Ιράκ, 11,75 δισεκατομμύρια δολάρια στο Κουβέιτ, 7,8 δισεκατομμύρια δολάρια στο Κατάρ, 6,62 δισεκατομμύρια δολάρια στο Ομάν και 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια στο Μπαχρέιν.
Εκτός από τις επενδύσεις της στο εμπόριο και την ενέργεια, η Κίνα έχει επίσης επενδύσει τεράστια ποσά σε έργα υποδομής και ανάπτυξης υψηλής τεχνολογίας της Δυτικής Ασίας και της Βόρειας Αφρικής μέσω της Πρωτοβουλίας Belt and Road (BRI) πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Το Πεκίνο έχει συνάψει συμφωνίες στρατηγικής συνεργασίας με τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αλγερία, την Αίγυπτο και το Ιράν και έχει στρατολογήσει συνολικά 21 αραβικά έθνη στη φιλόδοξη, δεκαετή προσπάθειά του να αναβιώσει τον ιστορικό Δρόμο του Μεταξιού και να εξάγει τα προϊόντα του στις αγορές σε όλη την Ευρώπη και την Αφρική. Επί του παρόντος, η υποδομή που αναπτύσσεται από τα κράτη του Περσικού Κόλπου χρησιμεύει ως σημείο διέλευσης για τα δύο τρίτα των κινεζικών εξαγωγών σε αυτές τις ηπείρους.
Η Αίγυπτος είναι ένας κρίσιμος κόμβος για το BRI, με την Περιοχή Οικονομικής-Τεχνολογικής Ανάπτυξης στην Οικονομική Ζώνη της Διώρυγας του Σουέζ της Αιγύπτου, κοντά στην Ain Sokhna, που αντιπροσωπεύει ένα από τα μεγάλα έργα για τα οποία τα δύο έθνη υπέγραψαν συμβάσεις συνολικού ύψους 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2018.
Το Ιράκ, ο τρίτος μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου στην Κίνα μετά τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία, έλαβε επίσης 10,5 δισεκατομμύρια δολάρια από το Πεκίνο για ενεργειακά έργα που σχετίζονται με το BRI και μόλις αυτή την εβδομάδα συμφώνησε να αντικαταστήσει το εμπόριο σε δολάρια με το Πεκίνο με το κινεζικό γιουάν.
Στη Δυτική Ασία, οι ΗΠΑ παίζουν δεύτερο βιολί μετά το Πεκίνο
Η κινεζική συνεργασία με τη Δυτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική δεν περιορίζεται στο εμπόριο και την οικονομία. Το Πεκίνο παρέχει επίσης αμυντικό εξοπλισμό σε πολλά αραβικά έθνη. Από το 2019, η Κίνα και η Σαουδική Αραβία φέρεται να συνεργάζονται για την παραγωγή βαλλιστικών πυραύλων και η Κίνα πωλεί επίσης στη Σαουδική Αραβία το σύστημα αεράμυνας HQ-17AE.
Τα κινεζικά drones Wing Loong έχουν αγοραστεί από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ιράκ έχει κάνει παραγγελία για μη επανδρωμένα αεροσκάφη CH-4B. Η Ιορδανία αγόρασε CH-4B το 2016, ενώ η Αλγερία απέκτησε CH-5 - την επόμενη γενιά του τύπου CH-4B - για να επεκτείνει τις αεροπορικές της ικανότητες το 2022. Επιπλέον, η Saudi Advanced Communications and Electronics Systems Co. και η China Electronics Technology Group συνεργάζονται για την κατασκευή ενός εργοστασίου drones για την τοπική παραγωγή UAV.
Ενώ οι σχέσεις της κυβέρνησης του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν με το Ριάντ έχουν τεταθεί λόγω διαφωνιών σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ενεργειακή πολιτική, η Κίνα κάνει σημαντικά βήματα στην ενίσχυση των δεσμών της με τη χώρα.
Καθώς το Πεκίνο πλησιάζει όλο και περισσότερο τη Σαουδική Αραβία, το μήνυμα προς την Ουάσιγκτον από το Ριάντ είναι σαφές: «Οι άνθρωποι στη Μέση Ανατολή [Δυτική Ασία] έχουν κουραστεί από την παρέμβαση άλλων χωρών γιατί πάντα έρχονται με προβλήματα».
Ο Κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping δέχτηκε βασιλική υποδοχή στο Ριάντ τον περασμένο Δεκέμβριο, σηματοδοτώντας μια σεισμική αλλαγή στις σινοαραβικές σχέσεις και ενισχύοντας την εικόνα της Κίνας σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο. Αντίθετα, η επίσκεψη του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στη Τζέντα το καλοκαίρι του 2022 έτυχε χλιαρής υποδοχής. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει πως μια αναβαθμονόμηση των γεωπολιτικών συμμαχιών της Δυτικής Ασίας μπορεί να είναι στον ορίζοντα.
Παρά αυτές τις τάσεις, ο αναλυτής Achakzai λέει στο The Cradle ότι η Δυτική Ασία θα συμπεριφερθεί παρόμοια με τον τρόπο που συμπεριφέρθηκε κατά τη διάρκεια της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης – ακόμη και με δεδομένη την αυξανόμενη επιχειρηματική και στρατιωτική παρουσία της Κίνας στην περιοχή και τον φθίνοντα έλεγχο των ΗΠΑ στις πλούσιες σε πετρέλαιο αραβικές μοναρχίες.
«Ανάλογα με την τρέχουσα κατάσταση, τα κίνητρα των διαφόρων κρατών στην περιοχή μπορεί να αλλάξουν και να χωριστούν σε δύο διακριτές ομάδες: σε αυτούς που θα υποστήριζαν τις ΗΠΑ και σε αυτούς που θα υποστήριζαν μια ουδέτερη θέση».
Η Κίνα εκτιμά την οικονομία έναντι του πολέμου
Στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους εμπλέκονται σε μια αμφιλεγόμενη σχέση με την Κίνα σχετικά με τα θαλάσσια σύνορα, το διεθνές εμπόριο, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα στρατηγικά ζητήματα ασφάλειας. Παρά την υπογραφή πολυάριθμων συμφώνων ασφαλείας με περιφερειακούς παίκτες, η Κίνα φαίνεται να δίνει προτεραιότητα στην οικοδόμηση και την ενίσχυση των οικονομικών δεσμών έναντι της στρατιωτικής συνεργασίας με τα κράτη της Ασίας-Ειρηνικού.
Λόγω μιας ιστορίας εχθρικών αντιπαραθέσεων και διαφορετικών γεωπολιτικών στόχων, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Κίνα επιδιώκουν να αυξήσουν την στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή. Σε απάντηση στις εδαφικές διεκδικήσεις της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, οι ΗΠΑ επέκτειναν το στρατιωτικό τους αποτύπωμα υπογράφοντας εμπορικές και αμυντικές συμφωνίες με την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.
Τα δύο έθνη ήταν επίσης σε αντιπαράθεση σχετικά με τη Συνεργασία Trans-Pacific (TPP), την οποία πολλοί θεώρησαν ως μια προσπάθεια να συγκρατήσει την οικονομική και στρατηγική επιρροή της Κίνας στην αυλή της. Επιπλέον, οι εντάσεις έχουν κλιμακωθεί μεταξύ του Πεκίνου και των γειτόνων του, ιδιαίτερα για εδαφικές διαφορές στην Ανατολική και Νότια Θάλασσα της Κίνας.
Αυτές οι προσπάθειες ενισχύθηκαν από τον 5μελή Τετραμερή Διάλογο για την Ασφάλεια (Quad), ο οποίος είναι ένας άτυπος στρατηγικός διάλογος μεταξύ των ΗΠΑ, της Ινδίας, της Ιαπωνίας και της Αυστραλίας που επιδιώκει «να προωθήσει μια ελεύθερη, ανοιχτή και ευημερούσα περιοχή του Ινδο - Ειρηνικού». Σύμφωνα με τον Achakzai:
«Χώρες που έχουν εκτεταμένες αμυντικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Αυστραλία, είναι πιο πιθανό να βοηθήσουν την Αμερική. Αυτά τα έθνη, τα οποία επωφελήθηκαν από καιρό από τις στενές τους σχέσεις με τις ΗΠΑ, πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουν τις κινεζικές εδαφικές φιλοδοξίες στην περιοχή και στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Τα έθνη που έχουν μια άτυπη εταιρική σχέση ασφάλειας με τις ΗΠΑ, όπως οι Φιλιππίνες, είναι πιθανό να στηρίξουν τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια αντιπαράθεση».
Ο αναλυτής εξήγησε ότι η Σιγκαπούρη, η Ταϊλάνδη και η Μαλαισία αναμένεται να παραμείνουν ουδέτερες κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης λόγω των ισχυρών επιχειρηματικών και επενδυτικών τους δεσμών με την Κίνα.
«Άλλες χώρες στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού μπορεί να αισθάνονται υποχρεωμένες να υποστηρίξουν τις ΗΠΑ εάν η Κίνα ξεκινήσει τη σύγκρουση. Αυτό μπορεί να ισχύει για χώρες όπως η Ινδονησία και το Βιετνάμ, οι οποίες έχουν πρόσφατα πιέσεις από την Κίνα και μπορεί να χρειαστεί να επιλέξουν μια πλευρά για να προστατεύσουν τη δική τους ασφάλεια», σημείωσε.