Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις - infobrics.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Έχω γράψει στο παρελθόν για την πολύ πραγματική μεταναστευτική κρίση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και για το πώς ο ρόλος που παίζει η Λευκορωσία σε αυτήν είναι υπερβολικός για να δαιμονοποιήσει υποκριτικά αυτό το κράτος. Σε κάθε περίπτωση, υπήρξαν αρκετοί τραγικοί θάνατοι στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας στο πλαίσιο μιας τέτοιας κρίσης.
Πριν από δύο εβδομάδες, οι πολωνικές αρχές κατέστρεψαν μια εγκληματική οργάνωση που συμμετείχε σε μια τεράστια επιχείρηση λαθρεμπορίου. Πρόκειται για αστυνομική υπόθεση, αλλά, στο πλαίσιο μιας πολιτικής κρίσης, το γεγονός σίγουρα μπορεί να διερευνηθεί για να ρίξει λάδι στη φωτιά.
Ωστόσο, η κύρια συνοριακή ανησυχία εδώ αφορά τη σύγκρουση. Οι δυνάμεις της Λευκορωσίας είναι «έτοιμες να εκπληρώσουν οποιαδήποτε καθήκοντα, συμπεριλαμβανομένων των πιο δύσκολων αν χρειαστεί», σύμφωνα με τον Βαντίμ Λουκασέβιτς, αναπληρωτή διοικητή των Δυνάμεων Ειδικών Επιχειρήσεων της Λευκορωσίας. Στρατεύματα έξω από την πόλη της Βρέστης διεξάγουν ασκήσεις την περασμένη εβδομάδα κοντά στην 38η χωριστή Ταξιαρχία Αεροπορικής Επιθέσεως Φρουρών. Αυτές οι ασκήσεις πραγματοποιήθηκαν 50 χιλιόμετρα από την Ουκρανία και μόλις δύο μίλια (τέσσερα χιλιόμετρα) από τα σύνορα με την Πολωνία, μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Η Λευκορωσία φιλοξενεί μια σειρά από ρωσικά στρατεύματα, αλλά ο πρόεδρος Αλεξάντερ Λουκασένκο δήλωσε πως δε θα στείλει τις δικές του δυνάμεις στην Ουκρανία. Υπολογίζεται ότι η χώρα του διαθέτει περίπου 70.000 στρατιώτες.
Αν και ορισμένοι δημοσιογράφοι συχνά περιγράφουν τη Λευκορωσία ως ένα «ρωσικό κράτος - μαριονέτα», η αλήθεια είναι ότι η σχέση και των δύο χωρών είναι πολύ πιο περίπλοκη και πιο λεπτή. Σε κάθε περίπτωση, το Μινσκ έχει ιστορικά καλλιεργήσει στενές διμερείς σχέσεις με τη Μόσχα. Βρίσκεται σε μια περίπλοκη θέση, «στριμωγμένη» ανάμεσα σε δημοκρατίες όπως η Λετονία, η Λιθουανία και η ίδια η Ουκρανία - όλες εχθρικές προς τη Ρωσία και προς την ίδια. Τον Ιούλιο του 2022 ο Λουκασένκο ισχυρίστηκε πως το Κίεβο είχε προσπαθήσει να επιτεθεί στη χώρα του, με τους πυραύλους που υποτίθεται ότι εκτοξεύθηκαν να έχουν εξουδετερωθεί έγκαιρα από τις ένοπλες δυνάμεις του. Η Ουκρανία θα μπορούσε στην πραγματικότητα να επωφεληθεί από το να σύρει τη Λευκορωσία στη σύγκρουση, με την ελπίδα ότι αυτό θα εξαναγκάσει μια άμεση δυτική επέμβαση - ωστόσο, θα μπορούσε επίσης να αποτύχει, με καταστροφικά αποτελέσματα, σε περίπτωση που η Δύση δεν ενεργήσει όπως θα αναμενόταν.
Η σύγκρουση στην Ουκρανία ήταν μέρος ενός δυτικού πολέμου με αντιπροσώπους εναντίον της Ρωσίας και, παρά τις ιστορικές Πολωνο-Ουκρανικές διαφωνίες (που επιδεινώθηκαν από τον ουκρανικό υπερεθνικισμό μετά το Μαϊντάν), η Βαρσοβία υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του Κιέβου εναντίον της Μόσχας. Ακόμη και πριν από την τρέχουσα σύγκρουση, και τα δύο γειτονικά έθνη αντιτάχθηκαν ενεργά στο ρωσο-γερμανικό έργο Nord Stream 2 (το οποίο στην πραγματικότητα θα μπορούσε να είχε αποφύγει τη σημερινή ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη). Επιπλέον, η Πολωνία έχει ανταγωνιστεί τη Γερμανία για το ίδιο θέμα, ενώ πίεσε επίσης το Βερολίνο να στείλει τανκς στην Ουκρανία. Αυτό είναι μέρος της υποστηριζόμενης από την Αμερική αναζήτησης της Πολωνίας για περιφερειακή ηγεσία, καθώς η Ουάσιγκτον φαίνεται να έχει «βαρεθεί» με τον Γερμανό εταίρο της για το ζήτημα του Nord Stream.
Για να γίνουν τα πράγματα πιο περίπλοκα, η Πολωνία και η Ουκρανία βρίσκονται κοντά σε μια συνομοσπονδία, η οποία μπορεί μόνο να αυξήσει ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο να φέρει την άμεση εμπλοκή του ΝΑΤΟ στην τελευταία.
Αν και οι αμυντικές ασκήσεις του Μινσκ έχουν χαρακτηριστεί από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης ως επιθετικές προκλήσεις, ο Πρόεδρος Λουκασένκο προέτρεψε τον Αμερικανό ομόλογό του να μεταβεί στο Μινσκ της Λευκορωσίας, σε μια κοινή συνάντηση με τον ίδιο και τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για να «τερματίσει τον πόλεμο». Μένει να δούμε πόσο καιρό θα καταφέρει η Λευκορωσία να απέχει από την άμεση συμμετοχή στην τρέχουσα σύγκρουση, εν μέσω κλιμάκωσης των εντάσεων.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky στην Ουάσιγκτον το Δεκέμβριο του 2022, αυτός και ο Μπάιντεν συμμετείχαν σε κοινή συνέντευξη Τύπου. Κατά τη διάρκεια αυτής, ο Μπάιντεν είπε πως δε θα σταλούν πιο ισχυρά όπλα στην Ουκρανία επειδή «θα είχε μια προοπτική διάλυσης του ΝΑΤΟ». Επιπλέον, ο Αμερικανός ηγέτης παρατήρησε ότι οι σύμμαχοί του στον Ατλαντικό «δε θέλουν να πάνε σε πόλεμο με τη Ρωσία. Δεν ψάχνουν για τρίτο παγκόσμιο πόλεμο».
Οι ενέργειες της Ουκρανίας και της Δύσης τα τελευταία δύο χρόνια χαρακτηρίζονται από επικίνδυνες κινήσεις (όπως το πέρασμα των κόκκινων γραμμών) και προκλήσεις. Ενώ οι ΗΠΑ επωφελούνται με διάφορους τρόπους από το να κάνουν την ουκρανική σύγκρουση διαρκή και από την επακόλουθη ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση, δεν έχουν καμία πρόθεση να κλιμακώσουν τα πράγματα σε παγκόσμιο πόλεμο, όπως ξεκαθαρίζουν οι προαναφερθείσες δηλώσεις Μπάιντεν.
Το πρόβλημα με την κλιμάκωση των εντάσεων, όπως έγραψα προηγουμένως, είναι ότι μπορεί να έχουν εντελώς απρόβλεπτες συνέπειες - και αυτές με τη σειρά τους μπορεί πάντα να ξεφεύγουν από τον έλεγχο - όπως μας έχουν διδάξει και οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι. Πριν φτάσει σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να εγκαθιδρύσει καλή διπλωματία, να επιδείξει αυτοσυγκράτηση και να σταματήσει την πολιτική διπλού περιορισμού της, η οποία επικίνδυνα στοχεύει να «περιορίσει» τόσο τη Μόσχα όσο και το Πεκίνο ταυτόχρονα.
Υπό το πρίσμα αυτό, η πρόσκληση του Λουκασένκο θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Δυστυχώς, δεν υπάρχει καμία ένδειξη πως θα συμβεί αυτό.