Jamestown Foundation - oilprice.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Όταν πρόκειται για το στρατηγικό πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν, πολλοί αμυντικοί αναλυτές και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στη Δύση έχουν κολλήσει σε μια στρατιωτική πλάνη εδώ και χρόνια (Sipri.org, Απρίλιος 2017). Υποστηρίζοντας πως το πυραυλικό πρόγραμμα της Τεχεράνης είναι περισσότερο ένα πυρηνικό αποτρεπτικό μέσο, αυτοί οι επαγγελματίες χάνουν το ιστορικό γεγονός ότι οι ιρανικοί πύραυλοι έχουν χρησιμοποιηθεί ενεργά στη μάχη. Ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ της δεκαετίας του 1980 σηματοδότησε τα πρώτα χτυπήματα της Τεχεράνης (π.χ. κατά της Βαγδάτης και της πλούσιας σε πετρέλαιο πόλης Κιρκούκ) έξω από το ιρανικό έδαφος (The Iran Primer , 17 Φεβρουαρίου 2021).
Ένα άλλο εξέχον παράδειγμα ήρθε το 2017, όταν η Τεχεράνη εξαπέλυσε επίθεση με πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς σε θέσεις του Ισλαμικού Κράτους στην περιοχή Deir ez-Zor της ανατολικής Συρίας (Tasnim News, 19 Ιουνίου 2017).
Το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC) έχει επίσης μεταφέρει συστήματα ιρανικών βαλλιστικών πυραύλων σε συμμαχικές ομάδες πληρεξουσίων σε όλη τη Μέση Ανατολή, όπως οι Χούτι στην Υεμένη και η Χεζμπολάχ στο Λίβανο (Iran International , 26 Δεκεμβρίου 2022). Εκτός από τον εξοπλισμό των ομάδων πληρεξουσίων του, το Ιράν μοιράζεται επίσης την πυραυλική του τεχνολογία με αδίστακτα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Βόρειας Κορέας, από τη δεκαετία του 1980 (YouTube, 10 Φεβρουαρίου 2021).
Αυτή η ιστορία δείχνει ότι οι βαλλιστικοί πύραυλοι της Τεχεράνης δεν έχουν σχεδιαστεί για να προκαλούν μόνο φόβο στις αραβικές χώρες του Περσικού Κόλπου και στο Ισραήλ. Αντίθετα, πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ευκαιριακά σε περιοχές συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο. Μεταξύ αυτών των περιοχών, οι ιρανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι θα μπορούσαν πράγματι να χρησιμοποιηθούν στο ουκρανικό πεδίο μάχης τις επόμενες εβδομάδες, καθώς η Μόσχα αναζητά πρόσθετους πυραύλους, όπως ο πύραυλος Fateh-110 του Ιράν, για να αντιμετωπίσει τις αυξημένες δυνατότητες αεράμυνας της Ουκρανίας.
Οι ιρανικοί πύραυλοι αυτής της κατηγορίας έχουν πολύ μικρότερο βεληνεκές, από 300 έως 700 χιλιόμετρα (χλμ), από ό,τι ορισμένα από τα περιπλανώμενα πυρομαχικά που η Τεχεράνη έχει ήδη στείλει στη Μόσχα (π.χ. το μη επανδρωμένο αεροσκάφος Shahed-136). Ωστόσο, λόγω της ταχύτητας και του μεγάλου ωφέλιμου φορτίου μάχης αυτών των πυραύλων, εξακολουθούν να αποτελούν μεγάλη πρόκληση για τα συστήματα αεράμυνας της Ουκρανίας. Τα παράγωγα στερεού προωθητικού Fateh-110 έχουν επίσης πολύ μικρότερο χρόνο εκτόξευσης, πράγμα που σημαίνει συχνότερες επιθέσεις σε μικρότερο χρονικό διάστημα, θέτοντας τους ουκρανικούς αναχαιτιστές υπό μεγάλη πίεση (The Drive, 18 Οκτωβρίου 2022). Αυτοί οι πύραυλοι είναι κινητοί στο δρόμο, γεγονός που παρέχει αυξημένη ευελιξία και δυνατότητα αποφυγής πυρών από συστοιχίες. Συγκεκριμένα, όσον αφορά το σχεδιασμό, οι πύραυλοι και τα παράγωγα Fateh-110 ακολουθούν μια κεκλιμένη, οιονεί βαλλιστική τροχιά, η οποία αποτελεί πρόκληση για τα συστήματα αεράμυνας. Ως εκ τούτου, το μέγεθος της κεφαλής, η δυσκολία αναχαίτισης των αντίπαλων συστημάτων αεράμυνας και η τροχιά που ακολουθούν αυτοί οι πύραυλοι αποτελούν πολύ διαφορετικές απειλές από αυτές που θέτουν οι ρωσικοί πύραυλοι κρουζ και τα ιρανικά πυρομαχικά.
Οι πληροφορίες ανοιχτού κώδικα υποδηλώνουν ότι, προς το παρόν, τα πακέτα στρατιωτικής βοήθειας που έχει στείλει η Τεχεράνη στη Μόσχα δεν περιλαμβάνουν πυραύλους, αλλά υπάρχουν προσχέδια συμφωνιών για τέτοιες μεταφορές (Tsn.ua , 30 Νοεμβρίου 2022). Ωστόσο, πιθανότατα αυτές οι συνομιλίες δε θα υλοποιηθούν μέχρι το φθινόπωρο του 2023, καθώς το Ιράν εξακολουθεί να υπόκειται επί του παρόντος στους περιορισμούς που του τίθενται από το ψήφισμα 2231 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο εξουσιοδοτεί το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης. Το έγγραφο περιλαμβάνει μια βασική ρήτρα που περιορίζει την εξαγωγή ιρανικών πυραύλων και drones με βεληνεκές μεγαλύτερη από 300 km (Securitycouncilreport.org, 8 Δεκεμβρίου 2021). Ωστόσο, αυτός ο περιορισμός θα αρθεί τον Οκτώβριο του 2023, οπότε λήγει η ρήτρα. Μετά από αυτό, απαλλαγμένο από τον περιορισμό που επιβλήθηκε από τον ΟΗΕ, το Ιράν θα μπορούσε ενδεχομένως να στείλει μερικά από τα πιο εξελιγμένα πυραυλικά του συστήματα, όπως το παράγωγο Fateh-110 και το Zolfaghar βεληνεκούς 700 χιλιομέτρων στη Ρωσία. Το Ιράν έχει ήδη στείλει απειλητικά μηνύματα στη Δύση (Iranwire, 20 Οκτωβρίου 2020) και δε θα απέφευγε να μοιραστεί τα πυραυλικά του συστήματα με τη Ρωσία, ειδικά κάτω από τέτοιες χαλαρές συνθήκες (Iran International , 11 Νοεμβρίου 2022).
Αν και εξελιγμένα συστήματα όπως το NASAMS έχουν ενισχύσει σημαντικά το ρυθμό αναχαίτισης εχθρικών πυρομαχικών και πυραύλων, ο εναέριος χώρος της Ουκρανίας είναι πολύ μεγάλος για να υπερασπιστεί κανείς αποκλειστικά με συστήματα αεράμυνας NASAMS και Patriot. Ως εκ τούτου, η πιθανή άφιξη ιρανικών πυραύλων θα μπορούσε να υπονομεύσει το ηθικό του Κιέβου και την ικανότητά του να πολεμήσει. Συνολικά, θα αποτελέσει άμεσο κίνδυνο για τα πληθυσμιακά κέντρα και τις κρίσιμες ενεργειακές υποδομές.
Αναμένοντας μια γρήγορη και αποφασιστική νίκη, η παρατεταμένη μάχη στην Ουκρανία αιφνιδίασε τη Ρωσία. Εν μέσω μιας σύγκρουσης υψηλού ρυθμού, το πυραυλικό οπλοστάσιο της Ρωσίας εξαντλείται γρήγορα. Από αυτή την άποψη, οι λύσεις πυραύλων και drones του Ιράν παρέχουν στο Κρεμλίνο τις τέλειες εναλλακτικές λύσεις. Τους τελευταίους μήνες, τα περιβόητα πυρομαχικά Shahed-136 και οι σοβιετικοί πύραυλοι κρουζ αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικά και οικονομικά σε σύγκριση με προηγμένα μέσα όπως το Kalibr. Ωστόσο, λόγω της τροχιάς πτήσης και των μεγάλων κεφαλών τους, οι βαλλιστικοί πύραυλοι θα είναι μια πολύ πιο καταστροφική απειλή. Μέχρι τώρα, τα ουκρανικά συστήματα αεράμυνας ήταν αποτελεσματικά ενάντια σε πυραύλους κρουζ, μαχητικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυρομαχικά σε μεγάλο βαθμό. Στις επιθέσεις του Οκτωβρίου 2022, το ποσοστό αναχαίτισης των ρωσικών πυραύλων κρουζ ήταν περίπου 64 τοις εκατό (The Kyiv Independent, 4 Νοεμβρίου).
Ωστόσο, η άμυνα βαλλιστικών πυραύλων είναι ένα διαφορετικό παιχνίδι, και πολύ πιο δύσκολο να σπάσει κανείς. Σε συνδυασμό με τους περιορισμένους στρατιωτικούς πόρους της χώρας, το καταστροφικό δυναμικό των ιρανικών βαλλιστικών πυραύλων θα ήταν ένα σημαντικό μειονέκτημα για την Ουκρανία. Η παροχή μιας επιτυχημένης άμυνας ενάντια σε αυτούς τους πυραύλους θα είναι δύσκολη. Προς το παρόν, το πιο αποτελεσματικό σύστημα που μπορεί να βοηθήσει την Ουκρανία σε αυτό το θέμα είναι το Patriot—και παρόλο που η μεταφορά του έχει επιβεβαιωθεί, δεν έχει ακόμη παραδοθεί. Φημισμένοι για τις επιτυχημένες επιδόσεις τους σε διάφορες ζώνες συγκρούσεων, οι Patriots ήταν αρκετά επιτυχημένοι στην προστασία κρίσιμων εθνικών υποδομών. Ωστόσο, δεν είναι μια μαγική σφαίρα για την αεράμυνα της Ουκρανίας. Αρχικά, ο αριθμός των συστοιχιών Patriot στο απόθεμα των ΗΠΑ είναι περιορισμένος, καθώς πολλοί Patriot έχουν ήδη αναπτυχθεί σε περιοχές υψηλού κινδύνου όπως ο Ινδο-Ειρηνικός. Επί πλέον το μέγεθος του εναέριου χώρου της Ουκρανίας δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα (Nato.int , 28, 2022). Η χώρα διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους εναέριους χώρους στην Ευρώπη, καθιστώντας εξαιρετικά δύσκολη την ολοκληρωμένη αεράμυνα. Επίσης, οι κρίσιμες εθνικές υποδομές της Ουκρανίας είναι διασκορπισμένες σε όλη τη χώρα, δημιουργώντας άλλη μια δυσκολία.
Σε έναν παρατεταμένο πόλεμο και πιθανή ανανέωση της επίθεσης της Ρωσίας τους επόμενους μήνες, η Δύση θα πρέπει να απέχει από το να εξετάσει την ασφάλεια της Ουκρανίας μέσα από έναν αποκλειστικά αμυντικό φακό. Ειδικά στο πλαίσιο της επικείμενης ιρανικής απειλής με βαλλιστικούς πυραύλους, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να παράσχει στο Κίεβο αντεπιτιθέμενες δυνατότητες που μπορούν να ταιριάζουν με τους ιρανικούς βαλλιστικούς πυραύλους. Αυτά θα έρθουν με τη μεταφορά επιθετικών συστημάτων όπως το ATACMS. Λύσεις υπάρχουν, αλλά το ρολόι χτυπάει και αυτές οι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν νωρίτερα παρά αργότερα.