Την ώρα που το υπουργείο Οικονομικών έχει σχέδια να μειώσει κι άλλο το ανώτατο όριο χρήσης μετρητών στις συναλλαγές, από 500 σε 200 ευρώ, νέα έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αποκαλύπτει ότι οι Έλληνες απαιτούν σε ποσοστό σχεδόν 70% να έχουν τη δυνατότητα χρήσης μετρητών και μάλιστα βρίσκονται σε μια από τις κορυφαίες θέσεις στην ευρωζώνη με αυτό το κριτήριο.
Η ετήσια έρευνα της ΕΚΤ σχετικά με τη στάση των καταναλωτών ως προς τις πληρωμές στη ζώνη του ευρώ (SPACE), καταδεικνύει ότι για τους Έλληνες καταναλωτές «τα μετρητά είναι βασιλιάς», παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά η χρήση καρτών και άλλων ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής.
Ειδικότερα, στο ερώτημα πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει για τον καταναλωτή η επιλογή της πληρωμής με μετρητά, το 35% των Ελλήνων ερωτηθέντων απάντησαν «πολύ σημαντικό» και το 34% «αρκετά σημαντικό». Όπως φαίνεται στο γράφημα, αυτές οι απαντήσεις φέρνουν την Ελλάδα στην τέταρτη στην ευρωζώνη με κριτήριο την αφοσίωση στα μετρητά, μετά τη Γερμανία και την Αυστρία, που έχουν κατά παράδοση την καλύτερη σχέση με τα χαρτονομίσματα, και την Κύπρο. Μόνο σε δύο χώρες (Ολλανδία και Σλοβακία) διαπιστώνεται ότι η πλειονότητα των καταναλωτών δεν θεωρούν σημαντική την ύπαρξη επιλογής για πληρωμή με μετρητά.
Πόσο σημαντική είναι η ύπαρξη επιλογής για πληρωμή με μετρητά
Στην ευρωζώνη, τα μετρητά χάνουν συνεχώς έδαφος τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της πανδημίας, έναντι των ηλεκτρονικών μεθόδων πληρωμής. Ωστόσο, εξακολουθούν να έχουν την κυριαρχία στις πληρωμές, με ποσοστό 59%, έναντι ποσοστών που ξεπερνούσαν το 70% έως και το 2019, δηλαδή πριν το ξέσπασμα της πανδημίας που άλλαξε σημαντικά τις συνήθειες των καταναλωτών.
Όπως σημειώνουν σε άρθρο τους δύο στελέχη της ΕΚΤ,
- Η ψηφιοποίηση έχει αλλάξει, και θα συνεχίσει να αλλάζει, τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι πραγματοποιούν πληρωμές. Οι σημερινές επιλογές πληρωμής είναι κατά κάποιο τρόπο αγνώριστες σε σχέση με ό,τι ήταν διαθέσιμο πριν από μια δεκαετία. Χρησιμοποιώντας μια συσκευή ή μια εφαρμογή, μπορείτε να πληρώσετε για τα ψώνια σας με το ρολόι σας σήμερα και να χρησιμοποιήσετε μια εφαρμογή απόψε για να μοιραστείτε το κόστος και να διευθετήσετε την ημερομηνία δείπνου σας πριν καν καθαριστούν τα πιάτα σας.
- Αλλά για να είμαστε σαφείς: τα μετρητά παραμένουν το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο μέσο πληρωμής. Περισσότερες από τις μισές καθημερινές συναλλαγές σε καταστήματα, εστιατόρια κ.λπ., πραγματοποιούνται με κέρματα και χαρτονομίσματα. Πολλές γλώσσες στην Ευρώπη έχουν εκφράσεις όπως «τα μετρητά είναι βασιλιάς» και η έρευνά μας δείχνει ότι το 60% των πολιτών θέλουν να έχουν την επιλογή να χρησιμοποιούν μετρητά.
- Αν και οι περισσότερες πληρωμές (59%) εξακολουθούσαν να πραγματοποιούνται σε μετρητά, το 55% των καταναλωτών της ζώνης του ευρώ προτιμούν να πληρώνουν με κάρτα ή άλλα μέσα πληρωμής χωρίς μετρητά. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ευκολία των πληρωμών χωρίς μετρητά: οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να μεταφέρουν σκληρά μετρητά. Ωστόσο, τα μετρητά είναι το προτιμώμενο μέσο πληρωμής για το 22% των ερωτηθέντων, κυρίως επειδή βοηθούν στην παρακολούθηση των εξόδων των ανθρώπων και προσφέρουν ιδιωτικότητα.
- Παρά την προτίμηση για πληρωμές χωρίς μετρητά, το 60% των καταναλωτών της ζώνης του ευρώ δηλώνει ότι εκτιμά την επιλογή πληρωμής σε μετρητά. Αυτό δείχνει ότι οι άνθρωποι εκτιμούν την επιλογή όταν πρόκειται για το πώς πληρώνουν. Η απόφασή τους μπορεί τότε να εξαρτάται από την ιδιαίτερη κατάσταση ή αγορά.
Η επέλαση των ηλεκτρονικών μέσων
Βασικό συμπέρασμα της έρευνας SPACE είναι ότι, ενώ τα μετρητά ήταν η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος πληρωμής στα σημεία πώλησης (POS) στη ζώνη του ευρώ, οι πληρωμές με κάρτα χρησιμοποιήθηκαν στο 34% των συναλλαγών (από 25% το 2019) και οι πληρωμές μέσω κινητού στο 3% (από 1% το 2019). Οι ανέπαφες πληρωμές σημείωσαν τη μεγαλύτερη αύξηση όλων των πληρωμών με κάρτα κατά την τριετία από το 2019, από 41% το 2019 σε 62% το 2022.
Οι τάσεις προς τις ηλεκτρονικές πληρωμές είναι επίσης έντονες. Αυτό είναι εμφανές στο αυξανόμενο μερίδιο των ηλεκτρονικών πληρωμών στις καθημερινές αγορές των καταναλωτών (από 6% το 2019 σε 17% το 2022), ιδίως στις ηλεκτρονικές πληρωμές για τρόφιμα και καθημερινές προμήθειες. Τα μετρητά παρέμειναν το κυρίαρχο μέσο πληρωμής στις συναλλαγές P2P, αν και μειώθηκαν από 86% το 2019 σε 73% το 2022. Αυτή η πτώση οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εφαρμογών για κινητά για πληρωμές P2P.
Όλα αυτά δείχνουν επιτάχυνση της προηγούμενης τάσης προς τη χρήση μέσων πληρωμής χωρίς μετρητά που παρατηρήθηκε ήδη μεταξύ 2016 και 2019. Ωστόσο, από το ξέσπασμα της πανδημίας, περισσότεροι από τους μισούς καταναλωτές (54%) δεν ανέφεραν καμία αλλαγή στη χρήση μετρητών στο POS και το 14% δήλωσαν ότι χρησιμοποίησαν μετρητά πιο συχνά από πριν. Περίπου το ένα τρίτο των καταναλωτών (31%) χρησιμοποιούν μετρητά λιγότερο συχνά από ό,τι πριν από την πανδημία.
Το 60% των καταναλωτών θεωρούν ότι η επιλογή πληρωμής με μετρητά είναι σημαντική ή πολύ σημαντική. Παρά τον αντίκτυπο της πανδημίας και των σχετικών περιοριστικών μέτρων, ένα αυξανόμενο ποσοστό καταναλωτών της ζώνης του ευρώ θα ήθελε να έχει μετρητά ως επιλογή πληρωμής. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις αναφερόμενες προτιμήσεις για μετρητά ή χωρίς μετρητά. Το 55% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι προτιμά τα μέσα πληρωμών χωρίς μετρητά (από 49% το 2019), ενώ το 22% προτιμά τα μετρητά και το 23% δεν έχει σαφή προτίμηση.