Της Haley Zaremba για το Oilprice.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Όλοι φαίνεται να συμφωνούν πως ζούμε μια μεγάλης κλίμακας αναδιάρθρωση της παγκόσμιας γεωπολιτικής, αλλά υπάρχει λιγότερη συναίνεση ως προς το τι επιφυλάσσει το παγκόσμιο εμπόριο μόλις καταλαγιάσει η σκόνη. Μερικοί ειδικοί λένε ότι ο παγκόσμιος νότος αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη επιρροή στη γεωπολιτική στην παγκόσμια σκηνή καθώς η κλιματική αλλαγή ξαναγράφει τους κανόνες του εμπορίου και της κατανάλωσης, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως οι αντιδραστικές πρακτικές προστατευτισμού στον ανεπτυγμένο κόσμο απλώς θα περιθωριοποιήσουν περαιτέρω και θα αποξενώσουν τα λιγότερο ανεπτυγμένα έθνη.
Ένα πρόσφατο άρθρο γνώμης του Ravi Agrawal, του αρχισυντάκτη του Foreign Policy, ισχυρίζεται ότι «η πιο σημαντική τάση στην παγκόσμια πολιτική για το 2023» είναι πως «ο παγκόσμιος νότος γίνεται πιο ορατός - και επιδραστικός - σε κάθε πεδίο». Ως απόδειξη, ο Agrawal αναφέρει ότι οι πιο ανεπτυγμένες χώρες έκαναν σημαντικές παραχωρήσεις σε ιστορικά φιμωμένες και παραγκωνισμένες φτωχότερες χώρες πριν από λίγους μήνες στο COP27, συμπεριλαμβανομένου του ταμείου ορόσημο για «απώλειες και ζημιές» για να βοηθήσουν τον αναπτυσσόμενο κόσμο να αντιμετωπίσει τις κρίσεις που σχετίζονται με το κλίμα - μια σημαντική ανάκαμψη από το COP26.
Ο Agrawal επισημαίνει επίσης το γεγονός ότι η ισορροπία δυνάμεων έχει σαφώς απομακρυνθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες δεν μπόρεσαν να πείσουν πολλές χώρες στον αναπτυσσόμενο κόσμο να υιοθετήσουν τις κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας. «Αψηφώντας κατά μέρος το ακανθώδες ζήτημα της ηθικής στην εξωτερική πολιτική», γράφει ο Agrawal για την αποτυχημένη προσπάθεια ενίσχυσης της αλληλεγγύης ενάντια στο Κρεμλίνο, «οι ηγέτες από το Νέο Δελχί έως το Ναϊρόμπι επέδειξαν μια αυξανόμενη εμπιστοσύνη στη διεκδίκηση των δικών τους στρατηγικών συμφερόντων αντί της Δύσης».
Ενώ ο Agrawal μπορεί να έχει δίκιο πως αυτά τα «νεότερα και ταχύτερα αναπτυσσόμενα» μέρη του πλανήτη γίνονται πιο δυναμικά στην παγκόσμια σκηνή, είναι λιγότερο σαφές εάν έχει δίκιο στον ισχυρισμό του ότι «οι πολιτικοί και οι επιχειρήσεις στη Δύση θα πρέπει να προσαρμοστούν. Σίγουρα έχει δίκιο σε κάποιο βαθμό, αλλά η αλλαγή μπορεί να μην είναι τόσο σεισμική όσο θα έκανε τους αναγνώστες να πιστέψουν το άρθρο του. Στην πραγματικότητα, την ίδια στιγμή που αυτά τα συχνά ξεχασμένα έθνη κερδίζουν αναγνώριση και επιρροή σε ορισμένες βασικές γεωπολιτικές συζητήσεις, η αορατότητά τους και η ιδιότητα του αουτσάιντερ ενισχύεται επίσης σε άλλους τομείς.
Η άνευ προηγουμένου ενεργειακή κρίση ξεκίνησε από την άστοχη εξάρτηση της Δύσης σε ένα ασταθές και δεσποτικό καθεστώς, και τώρα οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και οι βασικοί σύμμαχοί της απαντούν σε αυτό το κρίσιμο λάθος κυκλώνοντας τα βαγόνια. Αντί να ακολουθούν τα ιδανικά του ελεύθερου εμπορίου και τις εντολές του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, κυριαρχούν οι προστατευτικές πολιτικές που σίγουρα θα αποκλείσουν τα φτωχότερα έθνη.
Ενώ το μάθημα που θα αντληθεί από την ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση θα πρέπει να είναι η διαφοροποίηση τόσο των εμπορικών εταίρων όσο και των μορφών ενέργειας, τα έθνη στον παγκόσμιο βορρά επιλέγουν να περιορίσουν ακόμη περισσότερο τις εμπορικές επιλογές τους. «Η επισήμανση των σφαιρών επιρροής και η αξιολόγηση της αξιοπιστίας των προμηθευτών και των χωρών είναι η ημερήσια διάταξη», αναφέρει μια πρόσφατη ανάλυση από το Stiftung Wissenschaft und Politik, το Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών και Υποθέσεων Ασφάλειας.
Πράγματι, δυτικοί ηγέτες, όπως η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Janet Yellen, ζητούν ανοιχτά μια μετατόπιση της στρατηγικής, μακριά από τις συναλλαγές της ελεύθερης αγοράς στην έννοια της «υποστηρίξεως φίλων», στην οποία οι χώρες μετατοπίζουν τις αλυσίδες εφοδιασμού σε «έμπιστες χώρες» με παρόμοιες αξίες και πολιτικές δεσμεύσεις. Η Έκθεση Στρατηγικής Προοπτικής Διερεύνησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2022, επίσης, ζήτησε μια παρόμοια αλλαγή στα εμπορικά δίκτυα.
Αυτό δεν προμηνύει καλά νέα για τον παγκόσμιο νότο. Καθώς τα πλουσιότερα έθνη στον κόσμο ολοένα και περισσότερο εμπορεύονται μόνο μεταξύ τους, κάθε βιώσιμος δρόμος προς την οικονομική ανάπτυξη γίνεται πολύ, πολύ πιο δύσκολος στην πλοήγηση για τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες. Ενώ είναι καλό που τα πλούσια έθνη συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα ταμείο καταστροφών για τα έθνη που θα πληγούν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, αυτό το μέτρο είναι μια σταγόνα στον ωκεανό σε σύγκριση με αυτό που πραγματικά χρειάζονται αυτά τα έθνη όσον αφορά τον μετριασμό και την προσαρμογή του κλίματος. Πιο συγκεκριμένα, αυτά τα έθνη δε χρειάζονται ατελείωτη φιλανθρωπία – χρειάζονται τις δικές τους εύρωστες οικονομίες και αναπτυξιακές τροχιές. Αυτό είναι που πραγματικά δίνει σε ένα έθνος οποιοδήποτε είδος φωνής ή επιρροής στην παγκόσμια σκηνή, όχι έλεγχος για την ενοχή των εκπομπών.