Andrew Korybko / Παρουσίαση Freepen.gr
Ο πυρήνας RIC της Παγκόσμιας Συστημικής Μετάβασης
Η Κίνα και η Ινδία είναι οι δύο κορυφαίοι εταίροι της Ρωσίας στον κόσμο, με τους οποίους συνεργάζεται στενά τόσο διμερώς όσο και πολυμερώς μέσω των BRICS και του SCO. Συλλογικά αναφερόμενοι ως RIC, είναι οι ηγετικές δυνάμεις στην παγκόσμια συστημική μετάβαση στην πολυπολικότητα. Και οι τρεις προβλέπουν τη μεταρρύθμιση των Διεθνών Σχέσεων ώστε να είναι πιο δημοκρατικές, ίσες και δίκαιες, με ένα μεγάλο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση να επιτυγχάνεται μέσω της αμοιβαία επωφελούς ενεργειακής συνεργασίας της Κίνας και της Ινδίας με τη Ρωσία.
Ο ρόλος της ενεργειακής γεωπολιτικής στο Νέο Ψυχρό Πόλεμο
Πριν αναλύσουμε λεπτομερώς τη δυναμική των ενεργειακών σχέσεων της Ρωσίας και με τις δύο, είναι σημαντικό να επισημάνουμε γρήγορα πώς αυτό βοηθά στην προώθηση της πολυπολικότητας καταρχήν. Με απλά λόγια, η διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας αυτών των Μεγάλων Δυνάμεων της Ασίας δημιουργεί μια σταθερή οικονομική βάση πάνω στην οποία θα επιταχυνθεί περαιτέρω η ανάπτυξή τους. Αυτό με τη σειρά του σταθεροποιεί τις κοινωνίες τους, αποτρέπει τις εξωτερικές συνωμοσίες "διαίρει και βασίλευε" και τις καθιστά πιο ισχυρές δυνάμεις που πρέπει να υπολογίζονται σε ολόκληρο τον Παγκόσμιο Νότο.
Είναι σε εκείνες τις χώρες που αποτελούν την πλειοψηφία της ανθρωπότητας που ο Νέος Ψυχρός Πόλεμος αναμένεται να διεξαχθεί πιο σκληρά από πληρεξούσιους. Αυτός ο παγκόσμιος ανταγωνισμός είναι μεταξύ του Golden Billion της Δύσης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και του Παγκόσμιου Νότου που ηγούνται από κοινού οι BRICS και SCO (ή η Παγκόσμια Πλειοψηφία όπως άρχισαν πρόσφατα να το περιγράφουν οι Ρώσοι μελετητές) σχετικά με την κατεύθυνση της παγκόσμιας συστημικής μετάβασης. Ο πρώτος που αναφέρεται θέλει να διατηρήσει τη μονοπολικότητα ενώ οι δεύτεροι εργάζονται ενεργά για να οικοδομήσουν ένα πολυπολικό μέλλον.
Ο Ρωσο-Κινεζικός Ενεργειακός Άξονας
Έχοντας εξηγήσει το μεγάλο στρατηγικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται η ενεργειακή γεωπολιτική της Ρωσίας με την Κίνα και την Ινδία, ήρθε τώρα η ώρα να αναλύσουμε λεπτομερώς κάθε έναν από αυτούς τους δύο άξονες. Ξεκινώντας με το ρωσο-κινεζικό, το ενεργειακό επιχειρηματικό φόρουμ της Τρίτης μοιράστηκαν ορισμένες σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τους δεσμούς τους. Ο διευθύνων σύμβουλος της Rosneft, Igor Sechin, αποκάλυψε πως η Ρωσία είναι πλέον ο κορυφαίος προμηθευτής πετρελαίου της Κίνας αφού παρέχει το 7% των εισαγωγών της και αναμένει ότι οι παραδόσεις LNG θα εξισωθούν με τις προμήθειες αγωγών στο προσεχές μέλλον.
Ο Ρώσος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Alexander Novak επιβεβαίωσε τη στενή συνεργασία τους στον ενεργειακό κλάδο και υποστήριξε ότι η από κοινού ανάπτυξη και παραγωγή εξοπλισμού θα μπορούσε να γίνει η επόμενη φάση από αυτή την άποψη. Αποκάλυψε επίσης πως αναπτύσσουν ένα σύστημα διακανονισμών για την παράκαμψη του SWIFT και τη διεξαγωγή συναλλαγών σε εθνικά νομίσματα. Τέλος, διαβάστηκε μια δήλωση του Κινέζου προέδρου Σι σχετικά με την πρόθεση της χώρας του να ενισχύσει περαιτέρω τους ενεργειακούς δεσμούς της με τη Ρωσία, ειδικά για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ο Ρωσο-Ινδικός Ενεργειακός Άξονας
Προχωρώντας στον ενεργειακό άξονα Ρωσίας-Ινδίας, οι εισαγωγές του πετρελαίου του εταίρου αυτού του κράτους της Νότιας Ασίας αυξήθηκαν πάνω από 50 φορές από την έναρξη της ειδικής επιχείρησης της Μόσχας. Τα τελευταία στοιχεία της αμερικανικής εταιρείας χρηματοοικονομικών αγορών Refinitiv, τα οποία κατά σύμπτωση κυκλοφόρησαν περίπου την ίδια ώρα με το ρωσο-κινεζικό επιχειρηματικό φόρουμ ενέργειας αυτής της εβδομάδας, έδειξαν ότι η Ινδία αγόρασε το 40% του ρωσικού πετρελαίου ποιότητας Ουραλίων (Ural), καθιστώντας την έτσι το μεγαλύτερο εισαγωγέα αυτού του πόρου στη Μόσχα και κορυφαίο ενεργειακό εταίρο του Δελχί στο 22% του συνόλου του.
Ενώ τα στοιχεία έδειξαν επίσης πως η Κίνα εισήγαγε 1,82 εκατομμύρια bpd τον Οκτώβριο σε σύγκριση με το ανώτατο όριο των 935.556 της Ινδίας, αποκάλυψαν επίσης ότι η πρώτη αντιπροσώπευε μόνο το 5% των θαλάσσιων εξαγωγών του Ural το Νοέμβριο, αν και οι ειδικοί αναμένουν ότι ορισμένα δεξαμενόπλοια που πηγαίνουν αλλού αργότερα θα αλλάξουν προορισμό για τη Λαϊκή Δημοκρατία. Σε κάθε περίπτωση, η σημασία των προαναφερθέντων στοιχείων έγκειται στο ότι η Κίνα είναι ο κορυφαίος ενεργειακός εταίρος της Ρωσίας, αλλά η συντριπτική πλειονότητα των εισαγωγών της γίνεται μέσω αγωγών ενώ της Ινδίας δια θαλάσσης.
Σύγκριση & Αντιπαραβολή
Αυτή η παρατήρηση παρέχει σαφήνεια στις πρόσφατες αναφορές ότι ορισμένοι Κινέζοι αγοραστές φέρεται να διέκοψαν την εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου πριν από το επικείμενο ανώτατο όριο τιμών της Δύσης που θα τεθεί σε ισχύ στις 5 Δεκεμβρίου. Αν και αυτό θα μπορούσε αναμφισβήτητα να ερμηνευθεί ως μια σιωπηρή «χειρονομία καλής θέλησης» από τη Λαϊκή Δημοκρατία προς τον Αμερικανό αντίπαλό της για τη διευκόλυνση των συνεχιζόμενων συζητήσεών τους για μια νέα ύφεση, είναι σε μεγάλο βαθμό επιφανειακό, δεδομένου πως το μεγαλύτερο μέρος τέτοιων εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου γίνεται μέσω αγωγών και έτσι δεν επηρεάζει σημαντικά τους διμερείς δεσμούς.
Η Ινδία, εν τω μεταξύ, απέρριψε περήφανα την πίεση που ασκήθηκε από τους εταίρους της στο Golden Billion για να συνεχίσει να επεκτείνει συνολικά την αμοιβαία επωφελή ενεργειακή συνεργασία της με τη Ρωσία. Στο μεγάλο στρατηγικό πλαίσιο του Νέου Ψυχρού Πολέμου, αυτή ήταν μια ισχυρή κίνηση πολυπολικής αντίστασης λαμβάνοντας υπόψη την επιθυμία του Δελχί να ισορροπήσει μεταξύ των δύο de facto μπλοκ. Χωρίς υπερβολή, έπαιξε έναν απαραίτητο ρόλο στην επιτάχυνση της ανόδου αυτής της χώρας ως παγκόσμιας σημαντικής Μεγάλης Δύναμης.
Αγορές κινεζικών αγωγών έναντι ινδικών θαλάσσιων αγορών
Λαμβάνοντας υπόψη τη γνώση που έχει μοιραστεί μέχρι στιγμής σε αυτήν την ανάλυση σχετικά με τη δυναμική της ενεργειακής γεωπολιτικής της Ρωσίας με την Κίνα και την Ινδία, γίνονται εμφανείς ορισμένες αναδυόμενες τάσεις. Πρώτον, η Κίνα θα συνεχίσει να βασίζεται κυρίως στους ρωσικούς αγωγούς για την παραλαβή του πετρελαίου αυτής της γειτονικής χώρας, ενώ η Ινδία θα συνεχίσει να βασίζεται σε θαλάσσιες διαδρομές. Το πρώτο είναι φθηνότερο αφού αφορά μακροχρόνιες συμβάσεις με σταθερές τιμές ενώ το δεύτερο μπορεί να είναι λίγο ακριβότερο λόγω της απουσίας τους, αλλά αυτό δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο.
Αυτό φέρνει την ανάλυση στη δεύτερη αναδυόμενη τάση και είναι ότι ο ηγετικός ρόλος της Ινδίας ως ο κορυφαίος θαλάσσιος εισαγωγέας ενέργειας της Ρωσίας και η πολιτική της βούληση για την ανεξάρτητη διασφάλιση των εθνικών της συμφερόντων, παρά τις ξένες πιέσεις, την εμποτίζει με μεγάλη επιρροή στον μεγάλο στρατηγικό σχεδιασμό της Μόσχας. Η δυσανάλογη εξάρτηση του Κρεμλίνου από τις εξαγωγές ενέργειας για να μετριάσει το πλήγμα στα ετήσια έσοδα του που προκαλούνται από τις κυρώσεις της Δύσης θα μπορούσε να κάνει το Δελχί να προσφέρεται για δελεαστικές μακροπρόθεσμες συμφωνίες.
Οι συνέπειες της στρατηγικής ενεργειακής διαφοροποίησης της Κίνας
Τρίτον, η σε μεγάλο βαθμό επιφανειακή «χειρονομία καλής θέλησης» της Κίνας προς τις ΗΠΑ, αφού ορισμένοι από τους εισαγωγείς της φέρεται να σταμάτησαν την αγορά ρωσικού πετρελαίου ενόψει του επικείμενου ανώτατου ορίου τιμής, θα μπορούσε να απελευθερώσει περισσότερο θαλάσσιο πετρέλαιο που θα αγοράσει η Ινδία, επιταχύνοντας έτσι την προηγούμενη τάση. Επιπλέον, η ενεργός ενεργειακή διαφοροποίηση του Πεκίνου σε σχέση με την πρόσφατη 27ετή συμφωνία LNG ύψους 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων με το Κατάρ θα μπορούσε σταδιακά να διαβρώσει τη θέση της Μόσχας ως κορυφαίου προμηθευτή ενέργειας.
Αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να επιταχυνθεί σε περίπτωση που η Κίνα επαναλάβει την de facto παγωμένη δέσμευσή της για την πρώτη φάση της εμπορικής συμφωνίας της εποχής Τραμπ για την αγορά 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε εξαγωγές ενέργειας των ΗΠΑ είτε για τη διευκόλυνση της Νέας Ύφεσης είτε για την επιβράβευση της Ουάσιγκτον για πιθανές παραχωρήσεις, όπως π.χ η καθυστέρηση επ' αόριστον τις αποστολές όπλων στην Ταϊβάν. Αυτό δε σημαίνει πως η υπόσχεση του Προέδρου Xi για ενίσχυση των ενεργειακών δεσμών με τη Ρωσία δε θα εκπληρωθεί, αλλά απλώς ότι ο αντίκτυπος μπορεί να μην είναι ο αναμενόμενος.
Αντίθετα, το θέμα που βρίσκεται στις δύο τελευταίες παραγράφους είναι πως η ρεαλιστική στρατηγική ενεργειακής διαφοροποίησης της Κίνας δεν θα επηρεάσει σημαντικά τις σχέσεις με τη Ρωσία λόγω των υφιστάμενων συμφωνιών αγωγών και των ελπιδοφόρου για LNG όπως πρότεινε ο Sechin, αλλά θα μπορούσε να απελευθερώσει ακόμη περισσότερους πόρους για αγορά από την Ινδία. Η Μόσχα θα ήταν διατεθειμένη να επεκτείνει τους προνομιακούς όρους στο Δελχί προκειμένου να συνάψει μακροπρόθεσμες συμφωνίες για τη διασφάλιση της δημοσιονομικής σταθερότητας, τροφοδοτώντας παράλληλα την άνοδο του εταίρου της ως μια παγκόσμια σημαντική Μεγάλη Δύναμη.
Η τέταρτη τάση είναι επομένως ότι οι ρωσο-κινεζικοί ενεργειακοί δεσμοί θα παραμείνουν σταθεροί (ακόμα και αν αλλάξουν σταδιακά μορφή μεταβαίνοντας περισσότερο σε LNG και τελικά σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) ενώ οι ρωσο-ινδικοί θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται. Το ανώτατο όριο του δεύτερου θα είναι μόνο η παραγωγική ικανότητα της Ρωσίας και η συνεχιζόμενη πολιτική βούληση της Ινδίας να αψηφήσει τις δυτικές πιέσεις. Αυτά μπορούν να διορθωθούν μέσω κοινών επενδύσεων και με την πρωτοπορία ενός συστήματος πληρωμών χωρίς δολάριο και SWIFT, όπως αυτό μεταξύ Ρωσίας και Κίνας.
Ρωσία-Ινδία > Ρωσία-Κίνα
Και τέλος, η τελευταία τάση είναι πως η Ρωσο-Ινδική Στρατηγική Εταιρική Σχέση αντικαθιστά γρήγορα τη Ρωσο-Κινεζική όσον αφορά τη σημασία της για τη μεγάλη στρατηγική της Μόσχας. Αυτό δε σημαίνει πως οι ρωσο-κινεζικές σχέσεις θα επιδεινωθούν – καθόλου! – αλλά απλώς ότι «ομαλοποιούνται» μπροστά στον αγώνα του Πεκίνου να επαναβαθμονομήσει τη μεγάλη στρατηγική του λόγω των παγκόσμιων συστημικών αναταραχών που προκλήθηκαν από την Ουκρανική σύγκρουση και τις συνεχιζόμενες συζητήσεις της με την Ουάσιγκτον για μια Νέα Ύφεση που προκύπτουν ως αποτέλεσμα.
Αυτές οι εξελίξεις που αναφέρθηκαν τελευταία δεν είναι κάτι αρνητικό για τις ρωσο-κινεζικές σχέσεις, αλλά υποδηλώνουν ότι η λεγόμενη «χρυσή εποχή» των δεσμών τους, όπου βρίσκονταν (εκ των υστέρων ανακριβώς) εικάζεται ότι ήταν στην ίδια ακριβώς σελίδα με τον ένα απέναντι στον άλλο να τις έχει τελειώσει σιωπηά έναν ένα άλλο από κάθε άποψη. Θα συνεχίσουν να συνεργάζονται στενά για τη μεταρρύθμιση των Διεθνών Σχέσεων προς την πολυπολική κατεύθυνση μέσω της αποδολαριοποίησης και των πολυμερών φόρουμ όπως οι BRICS, αλλά ολοένα και περισσότερο προχωρούν επίσης με τον δικό τους τρόπο.
Αντίθετα, οι μεγάλες στρατηγικές της Ρωσίας και της Ινδίας συνέκλιναν γρήγορα από το Φεβρουάριο και οι δύο Μεγάλες Δυνάμεις συνειδητοποιώντας πόσο συμπληρωματικές ήταν πάντα σε σχέση με το κοινό τους όραμα να ξεπεράσουν το διπολικό αδιέξοδο της παγκόσμιας συστημικής μετάβασης. Κανένας από τους δύο δεν ήθελε να διαιωνίσει επ' αόριστον το σινο-αμερικανικό δίπολο υπερδυνάμεων που διαφορετικά θα μπορούσε να είχε εδραιωθεί στις Διεθνείς Σχέσεις, γι' αυτό και από κοινού προσπάθησαν να το συντρίψουν τον περασμένο χρόνο.
Συμπερασματικές Σκέψεις
Τα κορυφαία σημεία από αυτήν την ανάλυση είναι πολλά. Πρώτον, η ενεργειακή γεωπολιτική της Ρωσίας με την Κίνα και την Ινδία είναι αμοιβαία επωφελής. Δεύτερον, η στρατηγική διαφοροποίησης της ενέργειας της Κίνας εξισορροπείται από την ακόρεστη όρεξη της Ινδίας για μειωμένους ρωσικούς πόρους. Τρίτον, η Ινδία αντικαθιστά γρήγορα την Κίνα ως ο κορυφαίος εταίρος της Ρωσίας. Τέταρτον, ούτε οι προαναφερθείσες ούτε οι συνεχιζόμενες σινο-αμερικανικές συζητήσεις για μια νέα ύφεση είναι μηδενικού αθροίσματος για τη Μόσχα ή το Πεκίνο. Και τέλος, μια νέα παγκόσμια στρατηγική ισορροπία αναδύεται.