–Ετοιμότητα για αντίδραση της Λιβύης και αντιπερισπασμό της Άγκυρας
Από: Το Παρόν - Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Με μια αιφνιδιαστική κίνηση για την έναρξη σεισμογραφικών ερευνών στα θαλάσσια οικόπεδα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης από την Exxon Mobil, η Αθήνα επιχειρεί να μπει δυναμικά στο ενεργειακό παιχνίδι της Ευρώπης και συγχρόνως να στριμώξει το πολιτικό προσωπικό της Λιβύης, ώστε να εγκαταλείψει τα σχέδια που απεργάζεται με την Άγκυρα εναντίον της χώρας μας και να επιλέξει τη συνεννόηση με την Ελλάδα.
Παρά το γεγονός ότι η αναγγελία των ερευνών από τον Κυριάκο Μητσοτάκη συνέπεσε με την αποκάλυψη της λίστας των προσώπων που υποκλέπτονταν οι συνομιλίες τους και θα μπορούσε να θεωρηθεί κίνηση αντιπερισπασμού της κοινής γνώμης, στην πραγματικότητα ο αμερικανικός πετρελαϊκός κολοσσός είχε επιλέξει εδώ και μήνες την παραμονή του στην Ελλάδα και την έναρξη ερευνών.
Η ενεργειακή κρίση που έχει προκαλέσει η ουκρανική κρίση υποχρεώνει τις πετρελαϊκές εταιρείες να αναζητήσουν νέες πηγές ενέργειας, πολύ περισσότερο μάλιστα όταν αυτές βρίσκονται κοντά στην Ευρώπη, κάτι που σημαίνει ότι και το κόστος μεταφοράς θα είναι πολύ μικρότερο. Οι ενδείξεις στην περιοχή αυτή είναι ενθαρρυντικές, καθώς, αν και δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία από προηγούμενες έρευνες, πιθανολογείται η ύπαρξη αντίστοιχων γεωλογικών δομών με εκείνες που οδήγησαν στην ανακάλυψη του μεγάλου αιγυπτιακού κοιτάσματος Zohr. Όλα όμως θα εξαρτηθούν από το αποτέλεσμα των σεισμογραφικών ερευνών. Έπειτα, αφού μελετηθούν και αναλυθούν τα στοιχεία αυτά, θα ξεκινήσει η πρώτη φάση των δοκιμαστικών γεωτρήσεων, που θα δώσει και ακριβή εικόνα για το μέγεθος των κοιτασμάτων και τις ποσότητες φυσικού αερίου που κρύβονται στον βυθό. Η Exxon Mobil, που έχει και τη διαχείριση των οικοπέδων αυτών, φιλοδοξεί να επισπεύσει τις διαδικασίες, ώστε να υπάρχει ακριβής εικόνα το συντομότερο δυνατό.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων, Αριστοφάνης Στεφάτος, εξέφρασε την αισιοδοξία ότι ακόμη και το 2025 θα μπορέσει να γίνει γεώτρηση, ενώ εκτιμά ότι «αν υπάρξει μια συντηρητική επιτυχία σε όλα μας τα μπλοκ, θα μπορούσαμε να μιλάμε για ένα σύνολο αγοράς της τάξης των 250 δισ.», συμπεριλαμβάνοντας βεβαίως και τις περιοχές όπου ήδη γίνονται έρευνες (Βόρειο Ιόνιο) αλλά και αυτές στις οποίες θα ξεκινήσουν (Ήπειρος και Νότιο Ιόνιο).
Η Ελλάδα έτσι, ύστερα από δεκαετίες αδράνειας, ξεκινά την αναζήτηση υδρογονανθράκων, κάτι βεβαίως το οποίο διευκολύνθηκε από τη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ιταλία αλλά και με την εκμετάλλευση, επιτέλους, της τροπολογίας Μανιάτη που έγινε το 2011 και προσέφερε τη δυνατότητα στην Ελλάδα να χαράξει θαλάσσια οικόπεδα σε περιοχή όπου η υφαλοκρηπίδα δεν έχει οριοθετηθεί με τις γειτονικές χώρες. Τα οικόπεδα νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης χαράχθηκαν με βάση τον υπολογισμό της μέσης γραμμής, που στηρίχθηκε στις ελληνικές θέσεις σε ό,τι αφορά το δικαίωμα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες. Αυτό είναι κάτι που αμφισβητεί η Λιβύη και ήταν εξάλλου ο λόγος για τον οποίο ναυάγησαν από το 2011 οι συνομιλίες που ήταν σε εξέλιξη –επί σειρά ετών– μεταξύ των δύο χωρών.
Η Λιβύη μάλιστα, το 2019, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όταν είχε ανακοινωθεί η παραχώρηση των οικοπέδων αυτών στην Exxon Mobil και στην Total (η οποία αργότερα αποχώρησε, αφήνοντας πλέον τη διαχείριση στην Exxon Mobil και στα Ελληνικά Πετρέλαια – Hellenic Energy), είχε διαμαρτυρηθεί έντονα με διαβήματα προς την Αθήνα και λίγες εβδομάδες αργότερα υπέγραψε με την Τουρκία τα δύο περίφημα μνημόνια για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών και για την παροχή στρατιωτικής βοήθειας στη λιβυκή κυβέρνηση, η οποία τότε αντιμετώπιζε την πολιορκία από τις δυνάμεις του στρατηγού Χάφταρ.
Με την έναρξη των ερευνών από την Exxon Mobil είναι ξεκάθαρο ότι ασκείται πίεση προς την Τρίπολη, καθώς διαπιστώνει ότι τα διαβήματά της δεν φέρνουν αποτέλεσμα και δεν αποθαρρύνουν τις ξένες εταιρείες από το να προχωρήσουν στην υλοποίηση των σχεδιασμών τους.
Έτσι η κυβέρνηση της Τρίπολης βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, καθώς βλέπει να ξεκινούν οι ελληνικές έρευνες, και μάλιστα σε οικόπεδα που η ίδια θεωρεί ότι επικαλύπτουν τη δήθεν λιβυκή υφαλοκρηπίδα (αν και σε πρώτη φάση οι ελληνικές έρευνες εστιάζονται λίγο βορειότερα), και βεβαίως υπάρχουν περιορισμένα περιθώρια αντίδρασης.
Ο κ. Μητσοτάκης επανέλαβε και πάλι την πρόσκλησή του προς τη λιβυκή πλευρά, προκειμένου να προσέλθει σε συνομιλίες για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο χωρών. Και αυτό θα είναι ένα ισχυρό επιχείρημα για τη νομιμοποίηση της ενεργοποίησης του «νόμου Μανιάτη», καθώς δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών και η λιβυκή πλευρά δεν ανταποκρίνεται στην πρόσκληση του έλληνα πρωθυπουργού.
Για την Ελλάδα υπάρχουν επίσης ορισμένα σοβαρά προβλήματα, καθώς η έναρξη των συνομιλιών με την κυβέρνηση της Τρίπολης θα σήμαινε την αποδοχή της ως νόμιμης εκπροσώπου της Λιβύης και συνεπώς θα προκαλούσε αντιδράσεις τόσο από την Αίγυπτο όσο και από τις δυνάμεις της Ανατολικής Λιβύης. Επιπλέον, ακόμη και αν υπήρχε συμφωνία για έναρξη διαβουλεύσεων, το πρώτο ερώτημα θα αφορούσε την τύχη του τουρκολιβυκού μνημονίου. Γιατί είναι πρόδηλο ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τη Λιβύη, οι οποίες θα λαμβάνουν υπόψη το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Οι δυνατότητες αντίδρασης της Λιβύης στην έναρξη ελληνικών ερευνών στην περιοχή νοτιοδυτικά της Κρήτης είναι περιορισμένες. Όμως δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο να σπεύσει προς βοήθεια της κυβέρνησης Ντμπεϊμπά η ίδια η Τουρκία. Και δεν θα πρόκειται βεβαίως για παρενόχληση του σεισμογραφικού σκάφους που διεξάγει τις έρευνες για λογαριασμό του αμερικανικού πετρελαϊκού κολοσσού (που προφανώς έχει και την έγκριση της Ουάσινγκτον), αλλά για κίνηση αντιπερισπασμού και πλαγιοκόπησης της Ελλάδας. Η Τουρκία ήδη, σε ανώτατο επίπεδο, έχει δηλώσει ότι… αποδέχεται την πρόσκληση της Λιβύης για συνεργασία για έρευνες στις «θαλάσσιες ζώνες» της Λιβύης, κάτι που φωτογραφίζει τις πιθανές κινήσεις της Άγκυρας.
Η Αθήνα, πέραν του ενθουσιασμού για την έναρξη των ερευνών της Exxon Mobil, οφείλει να καταστρώσει άμεσα και σχέδια για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας τουρκικής παρέμβασης, που θα φέρει ένα τουρκικό ερευνητικό, συνοδεία τουρκικών φρεγατών, σε περιοχές που διεκδικεί η Λιβύη από την Ελλάδα, σε μη οριοθετημένη υφαλοκρηπίδα νοτίως της Κρήτης.