The Jamestown Foundation - oilprice.com / Παρουσίαση Freepen.gr
Όμως πιο πρόσφατα, άλλα κράτη της Κεντρικής Ασίας ακολούθησαν το παράδειγμά του. Για παράδειγμα, αναλυτές από το Κιργιστάν ανέφεραν μια ξεκάθαρη ψύξη των δεσμών (The Diplomat, 11 Οκτωβρίου). Πράγματι, ο Πρόεδρος της Κιργιζίας Sadyr Japarov ακύρωσε τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με τον Οργανισμό Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) λόγω της υποστήριξης της Ρωσίας στο Dushanbe εναντίον του Bishkek στις διαμάχες για τα κοινά τους σύνορα. Αντιτάχθηκε στο σιδηροδρομικό έργο που θα συνδέσει το Κιργιστάν, το Ουζμπεκιστάν και την Κίνα· καθώς και κατήγγειλε τον γενικό αποικιακό αρχηγό της Ρωσίας εναντίον του Κιργιστάν (αν όχι ολόκληρης της Κεντρικής Ασίας).
Ομοίως, ο πρόεδρος του Τατζικιστάν Emomali Rahmon, συνήθως ένας αξιόπιστος Ρώσος πελάτης, επέπληξε δημόσια τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν ότι δε σέβεται τα «μικρά κράτη» και δεν έδωσε επαρκή προσοχή στις ανάγκες όλων των κρατών της Κεντρικής Ασίας (Al Jazeera, 18 Οκτωβρίου). Παραπονέθηκε επίσης ότι η Μόσχα δεν αντιμετωπίζει το Τατζικιστάν ως ισότιμο στρατηγικό εταίρο. Τέλος, ο Ραχμόν εξέφρασε τη λύπη του πως οι Ρώσοι επιχειρηματίες ενδιαφέρονται μόνο για τους υδρογονάνθρακες και δεν βοηθούν στην ανάπτυξη της οικονομίας του Τατζικιστάν. Αυτά τα σημάδια κοινής αποδοκιμασίας της ρωσικής πολιτικής και της προθυμίας να επιπλήξουν δημόσια τη Ρωσία και τον Πούτιν αντλούν ξεκάθαρα έμπνευση από το παράδειγμα του Καζακστάν, το οποίο, όπως αυτές οι ενέργειες περιφερειακής διεκδίκησης, συνεχίζει επίσης να επιβεβαιώνει την πιο ανεξάρτητη πορεία του.
Έτσι, η Αστάνα αμφισβητεί ενεργά τη Μόσχα και τις πολιτικές της. Η κατεδάφιση της γέφυρας του Κερτς από την Ουκρανία στις 8 Οκτωβρίου οδήγησε ορισμένους μπλόγκερς του Καζακστάν να αμφισβητήσουν την ικανότητα της Ρωσίας να διασφαλίσει την ασφάλεια της Κεντρικής Ασίας, κάτι που το Κρεμλίνο ανέκαθεν διακήρυττε ( EurActiv , 8 Οκτωβρίου). Η κυβέρνηση του Καζακστάν είπε επίσης ότι δεν είχε σχέδιο να υπογράψει μια νέα στρατιωτική συμφωνία με τη Ρωσία όταν ο Πούτιν επισκέφθηκε την Αστάνα στις αρχές Οκτωβρίου 2022 ( Informburo.kz , 12 Οκτωβρίου). Ο ιδιόκτητος ιστότοπος ειδήσεων και αναλύσεων, 365info.kz, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και αρνήθηκε ότι το Καζακστάν οφείλει οτιδήποτε στη Ρωσία επειδή φέρεται πως το «έσωσε» κατά τη διάρκεια της εκτεταμένης δημόσιας αναταραχής τον Ιανουάριο στις αρχές του τρέχοντος έτους. Και αυτό το άρθρο είναι μόνο ένα από τα πολλά που αμφισβήτησαν τα επιχειρήματα του Κρεμλίνου ότι το Καζακστάν είναι κατά κάποιο τρόπο χρεωμένο ή υπόχρεο στη Ρωσία για αυτή τη βοήθεια. Στην πραγματικότητα, οι συνεχιζόμενες δημοσιεύσεις παρόμοιων άρθρων στον Τύπο του Καζακστάν υποδηλώνουν την πρόθεση της Αστάνα να επιβληθεί περαιτέρω έναντι της Μόσχας. Ως εκ τούτου, ο Πρόεδρος του Καζακστάν Kassym-Jomart Tokayev, κατά την επίσκεψή του στη Νέα Υόρκη για τη σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στις 19 και 20 Σεπτεμβρίου, κάλεσε κορυφαίες αμερικανικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Chevron, Exxon-Mobil, Amazon, Pfizer, Netflix και Boeing, να επενδύσουν στο Καζακστάν (Akorda.kz, 20 Σεπτεμβρίου). Ο Τοκάγιεφ προέτρεψε επίσης άλλες κυβερνήσεις στην περιοχή και τη Ρωσία να αναπτύξουν αποτελεσματικούς μηχανισμούς για ένα βιώσιμο περιφερειακό οργανισμό για την αντιμετώπιση των αναδυόμενων απειλών για την ασφάλεια - καθώς ο CSTO ήταν σε μεγάλο βαθμό συμβολικός από αυτή την άποψη (The Astana Times , 14 Οκτωβρίου).
Όλη αυτή η δραστηριότητα υποδηλώνει μια αυξανόμενη περιφερειακή αίσθηση στην Κεντρική Ασία πως οι τοπικές κυβερνήσεις δεν μπορούν να βασίζονται σε ρωσικές οικονομικές ή στρατιωτικές εγγυήσεις ασφάλειας και βοήθειας. Παρά το διακηρυγμένο άνοιγμα του Πούτιν στη δημιουργία νέων αλυσίδων παραγωγής και μάρκετινγκ με τα κράτη της Κεντρικής Ασίας, αυτές οι χώρες πιθανότατα θα παραμείνουν αρκετά δύσπιστες ως προς τις ρωσικές οικονομικές εγγυήσεις, δεδομένου του μαρασμού των δυτικών κυρώσεων και λόγω, όπως υποστήριξε ο Ραχμόν, πάρα πολλών προηγούμενων παραδειγμάτων ρωσικής αδιαφορίας στην πραγματική οικονομική ανάπτυξη της περιοχής (TASS, 13 Οκτωβρίου). Οι πολυάριθμες επικλήσεις του Πούτιν για τα οικονομικά οφέλη που θα προκύψουν από κοινού από τις κοινές προτάσεις μεταφορών και υλικοτεχνικής υποστήριξης, την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση και την Ευρασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης πιθανότατα δε θα προχωρήσουν πολύ, όπως έχει συμβεί συχνά (TASS, 14 Οκτωβρίου). Πράγματι, στο Καζακστάν, αν όχι αλλού, υπάρχει μεγάλη δυσαρέσκεια για τις κατηγορίες της Μόσχας ότι η Αστάνα προμηθεύει όπλα στο Κίεβο και πως η Ουάσιγκτον προσπαθεί να διακόψει τις σχέσεις Ρωσίας-Καζακστάν, ειδικά επειδή αυτές οι κατηγορίες θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως βάση για ένα casus belli εναντίον του Καζακστάν (The Moscow Times, 5 Οκτωβρίου). Δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι αξιωματούχοι και τα μέσα ενημέρωσης του Καζακστάν απέρριψαν σθεναρά αυτές τις κατηγορίες και επεσήμαναν πώς το Καζακστάν υποστήριξε τη Ρωσία στο παρελθόν (The Moscow Times , 5 Οκτωβρίου).
Όλα αυτά τα γεγονότα και οι τάσεις προκάλεσαν περαιτέρω δυσκολίες και τη συνεχιζόμενη διάβρωση της θέσης της Ρωσίας στην Κεντρική Ασία. Η ικανότητα της Μόσχας να επηρεάσει την Κεντρική Ασία οικονομικά και στρατιωτικά μειώνεται σαφώς μαζί με τη νομιμότητα των ισχυρισμών της να είναι διαχειριστής ασφάλειας ή εγγυητής της περιφερειακής ασφάλειας (TASS, 27 Οκτωβρίου 2011). Ομοίως, οι υποψίες της Κεντρικής Ασίας για τα ρωσικά συμφέροντα, πάντα παρούσες, ακόμη και αν μέχρι τώρα κατασταλμένες, εκφράζονται τώρα πιο ελεύθερα και απροκάλυπτα από ποτέ. Επιπλέον, αυτές οι κυβερνήσεις είναι πιθανό να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Καζακστάν να αναζητούν ενισχυμένους οικονομικούς, αν όχι πολιτικούς δεσμούς, με άλλες κυβερνήσεις. Επιπλέον, μπορούμε να είμαστε σίγουροι πως η Κίνα θα εκμεταλλευτεί αυτές τις νέες ευκαιρίες στην περιοχή τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά, αν όχι και στρατιωτικά.
Στην πραγματικότητα, βλέπουμε επίσης να δίνεται αυξημένη αμοιβαία προσοχή στην Κεντρική Ασία τόσο από την Τουρκία όσο και από το Ιράν. Ανάμεσα στην Αστάνα και την Άγκυρα, αυτή η προσοχή εκδηλώνεται πιο ξεκάθαρα στις πρόσφατες στρατιωτικές συμφωνίες. Και στην περίπτωση του Ιράν, η Τεχεράνη επιδιώκει να αυξήσει την οικονομική της παρουσία στην Κεντρική Ασία μέσω διαφόρων εμπορικών και διαμετακομιστικών συμφωνιών (Studies.aljazeera.net, 1 Απριλίου 2014).
Έτσι, είναι σαφές πως οι αξιώσεις της Μόσχας για ηγεμονία στην Κεντρική Ασία υφίστανται σοβαρή πίεση από τις επιπτώσεις του πολέμου της εναντίον της Ουκρανίας στις στρατιωτικές και οικονομικές της δυνατότητες, καθώς και στις σχέσεις της με τις αντίστοιχες περιφερειακές κυβερνήσεις. Αυτές οι τάσεις είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν στο να δείξουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες και να ενισχύσουν την παρουσία τους στην Κεντρική Ασία. Για όλους αυτούς τους λόγους, μπορούμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα πως οι δεσμοί της Ρωσίας με την Κεντρική Ασία είναι και θα συνεχίσουν να είναι θύματα του πολέμου στην Ουκρανία.