Πριν μερικές ημέρες έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό, μέσω της δημοσιοποίησης στα μέσα μαζικής επικοινωνίας (όχι μόνο τα ελληνικά ή της γείτονος, αλλά και μεγάλα ειδησιογραφικά πρακτορεία, όπως το Bloomberg) η ύπαρξη βαλλιστικού πυραύλου επιφανείας – επιφανείας, με βεληνεκές (κατά δήλωση) 561 χλμ. Η συγκεκριμένη «δοκιμή» πυροδότησε μια εκτενή συζήτηση, όπως ήταν φυσικό, με διάφορες εκτιμήσεις, προβλέψεις και σχολιασμούς να κάνουν την εμφάνισή τους. Το DP κάλυψε το θέμα όσο το δυνατόν σφαιρικά με σειρά άρθρων. Όμως είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η ανάδειξη μιας πυραυλικής Τουρκίας, έχει τη δυνατότητα επαύξησης του βεληνεκούς των εγχώρια ανεπτυγμένων βαλλιστικών πυραύλων, αλλά και η πιθανότητα δημιουργίας μιας «βρώμικης» εκδοχής τους, είναι κάτι που έχει αναφερθεί εδώ και αρκετά χρόνια!
Από: defence-point.gr - Γράφει ο Σώζων Α. ΛΕΒΕΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Κάτι το οποίο πέρασε στα «ψιλά» είναι ότι ξεκινήσαμε να «ασχολούμαστε» με το θέμα, αφού η Τουρκία πραγματοποίησε τη δοκιμή και είχε και την ευγενή καλοσύνη να την «διαρρεύσει». Ο λόγος, ή οι λόγοι της εμφάνισης του συγκεκριμένου βίντεο, συνδέονται με τη γενικότερη πολιτικοοικονομική, αλλά και στρατιωτική κατάσταση της Τουρκίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι αρκετοί έσπευσαν… να αναθέσουν αποστολές αντιβαλλιστικής άμυνας στις FDI, ή αποστολές “SCUD hunting” στα Rafale!
Η πραγματικότητα είναι ότι η Τουρκία καταφέρνει, είτε με την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, είτε με την έξοδο των διαφόρων πλωτών γεωτρύπανων, είτε με επιλεγμένες «διαρροές» δοκιμών οπλικών συστημάτων, να ταράζει τα νερά της ελληνικής πραγματικότητας. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε και για να τηρήσουμε την τάξη, ότι τα τελευταία χρόνια, αντίστοιχες, αν και μη κεντρικά οργανωμένες, ενέργειες της χώρας μας, έχουν αντίστοιχο αποτέλεσμα… στον ύπνο αρκετών στην Τουρκία!
Με σκοπό λοιπόν, να βρισκόμαστε μπροστά και όχι πίσω από τις εξελίξεις, α; σημειώσουμε και κάτι που πέρασε «κάτω από τα ραντάρ» της ελληνικής δημοσιότητας, και δεν είναι άλλο από την αναφορά στην επιθυμία της Τουρκίας να αναπτύξει και κατασκευάσει ΠΟΛΥΗΧΗΤΙΚΑ (hypersonic) ΟΠΛΑ! Η αρχή γίνεται με τη δημιουργία αεροδυναμικής σήραγγας (wind tunnel), η οποία θα συμβάλει στην αεροδυναμική έρευνα στις αντίστοιχες περιοχές πτήσης.
Μια αεροδυναμική σήραγγα συμβάλει στη σχετική έρευνα, μέσω της μελέτης των επιπτώσεων του αέρα, καθώς αυτός κινείται γύρω από στέρεα αντικείμενα. Να σημειώσουμε εδώ, ότι η πρώτη αεροδυναμική σήραγγα δημιουργήθηκε το 1871 από τον Francis Herbert Wenham, αρκετά χρόνια πριν την εισαγωγή του αεροπλάνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αδελφοί Wright κατασκεύασαν επίσης μια απλή αεροδυναμική σήραγγα, προς υποστήριξη των ερευνών τους.
Στα πλαίσια ανάπτυξης κινητήρων RAMJET και SCRAMJET (και όχι μόνο, καθώς η Τουρκία κάτω από το πρόγραμμα Türkiye’nin Yeni Turbojet αναπτύσσει -μεταξύ άλλων – και τον κινητήρα ARAT, ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί σε ένα «σημαντικό πρόγραμμα πυραύλου CRUISE»), πρόκειται να κατασκευαστεί στο TUBITAK-SAGE μια “trisonic wind tunnel” ή TSTT, η οποία θα έχει δυνατότητα δοκιμών στις υποηχητική, υπερηχητική και πολυηχητική περιοχές ταχυτήτων.
Εκτιμάται ότι σε πρώτη φάση, η Τουρκία θα κινηθεί στη δημιουργία ενός υπερηχητικού (> 1 Mach) πυραύλου κατά πλοίων, ώστε να μετριάσει το αποτέλεσμα της ένταξης των FDI στο ελληνικό οπλοστάσιο, ειδικά στην περίπτωση που το πρόγραμμα MILGEM δεν καταφέρει να αποδώσει τα αναμενόμενα (ειδικά στο μέρος που αφορά στην ανάπτυξη αντιτορπιλικών αεράμυνας / TF-2000 Destroyers). Σε δεύτερο χρόνο εκτιμάται ότι θα προβεί στην ανάπτυξη ενός πυραύλου cruise με ταχύτητα περίπου ή λίγο μεγαλύτερη των 5 Mach (ώστε να «βαπτιστεί» και τυπικά HYPERSONIC).
Το όνειρο της ΠΟΛΥΗΧΗΤΙΚΗΣ πτήσης δεν είναι κάτι νέο. Ήδη από τη δεκαετία του 1930 ξεκίνησε η έρευνα πάνω στους κινητήρες τύπου RAMJET, οι οποίοι με τη σειρά τους είναι μια μορφή αεροδυναμικού κινητήρα (air breathing jet engine). Ένα από τα μειονεκτήματα του κινητήρα RAMJET είναι ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς την ύπαρξη ροής αέρα (no ram air), οπότε και οι αντίστοιχοι φορείς θα πρέπει με κάποιο τρόπο (όπως rocket engine) να «επιταχυνθούν» στις αντίστοιχες ταχύτητες λειτουργίας.
Το πρώτο παράδειγμα αεροσκάφους που χρησιμοποιούσε κινητήρα ramjet ήταν το γαλλικό Leduc 0.10 του 1949, ενώ ήδη από τα τέλη του 1930 οι Γερμανοί μηχανικοί Eugen Sager και Irene Bredt πρότειναν το Silber Vogel (Silver Bird) σαν απάντηση στην απαίτηση για ένα “Amerika Bomber”. Αν και το Silber Vogel δεν ξεπέρασε το επίπεδο του concept –καθώς τα τεχνολογικά άλματα που έπρεπε να επιτευχθούν ήταν τρομακτικά– εν τούτοις έθεσε τις βάσεις, τόσο για το X-20 Dyna Soar του 1960 (ένα lifting body) αλλά και για το Space Suttle του 1970.
Ανέκαθεν η πτήση σε ειδικές περιοχές που οριοθετούσαν συγκεκριμένα φαινόμενα υπήρξε, το λιγότερο γεμάτη προκλήσεις. Έτσι, τα υψηλών επιδόσεων μαχητικά που εμφανίστηκαν στο τέλος του Β’ ΠΠ, βρέθηκαν με τις προκλήσεις της μετάβασης στην υπερηχητική περιοχή ταχυτήτων, ειδικά όταν βρίσκονταν σε βύθιση από μεγάλο ύψος. Αντίστοιχες προκλήσεις εμφανίστηκαν και κατά την ανάπτυξη του A-12/SR-71 Blackbird.
Για να μελετηθούν σε βάθος αυτά τα φαινόμενα, η NASA χρησιμοποίησε το X-15 για την έρευνα της ΠΟΛΥΗΧΗΤΙΚΗΣ πτήσης. Οι πτήσεις του Χ-15 κατέδειξαν τις σοβαρές και ανυπέρβλητες –για την εποχή– προκλήσεις σε μια σειρά από παράγοντες (από την διαφορετική αεροδυναμική έως την αντοχή των υλικών, κλπ.) των πτήσεων σε αυτές τις ταχύτητες. Σύντομα έγινε κατανοητό ότι η τεχνολογία δεν ήταν επαρκώς έτοιμη για να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις, και λίγο – πολύ το θέμα ξεχάστηκε.
Η ανατροπή ήρθε με τη δημοσιοποίηση, στις 10 Μαρτίου του 2018, της πρώτης – επιτυχημένης – εκτόξευσης ενός επιχειρησιακού πολυηχητικού πυραύλου cruise από τη Ρωσία. Η τελευταία έχει αναφέρει ότι αρχικές εκδόσεις του πυραύλου (εν τω μεταξύ έχει κωδικοποιηθεί ως Kh-47M2 Kinzhal [στιλέτο]) έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί κατά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της στην Ουκρανία, ενώ προτίθεται να ενσωματώσει τον πύραυλο και σε αριθμό μονάδων επιφανείας (ενδεχόμενα στα πρότυπα του Kalibr) παράλληλα ή σε συνδυασμό με τον 3M22 Zircon που έχει σχεδιαστεί τόσο για χρήση από μονάδες επιφανείας, όσο και από υποβρύχια.
Η απόδοση του πυραύλου δεν έχει γίνει επίσημα γνωστή (τουλάχιστον σε ανοικτές πηγές), αν και βάσιμα μπορούμε να πούμε ότι αν όντως χρησιμοποιήθηκε, μάλλον δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Σε κάθε περίπτωση, η δημόσια εμφάνισή του το 2018 πυροδότησε μια νέα μίνι «κούρσα εξοπλισμών» στον συγκεκριμένο τομέα.
Στην αεροδυναμική, η υπερηχητική περιοχή ταχυτήτων ξεκινά από τα Mach 5 και εκτείνεται μέχρι περίπου τα Mach 10. Επιπρόσθετα, μια πτήση για να θεωρηθεί ότι κινείται με πολυηχητικές ταχύτητες θα πρέπει να πραγματοποιηθεί εντός της ατμόσφαιρας (καθώς εδώ οι αεροδυναμικές και άλλες συνθήκες επηρεάζουν σοβαρά την απόδοση), τυπικά σε ύψος μικρότερο των 90 χιλιομέτρων. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι σχετικές περιοχές:
Για να θέσουμε λίγο ένα πλαίσιο, η ταχύτερη σφαίρα κινείται με περίπου Mach 2 (~1800 mph). Ένας πολυηχητικός πύραυλος ξεπερνά αυτήν την ταχύτητα από 2,5 έως σχεδόν 12 φορές. Επειδή, όπως αναφέραμε, η πολυηχητική πτήση θα πρέπει να λαμβάνει χώρα εντός της ατμόσφαιρας, οι προκλήσεις στο υλικό (θερμικές καταπονήσεις, αντοχή στα κρουστικά κύματα, κλπ.) αλλά και στα συστήματα και μέσα κατεύθυνσης είναι σημαντικές.
Μια σημαντική παράμετρος είναι ότι τα συγκεκριμένα όπλα (λόγω της κινητικής τους ενέργειας) δεν απαιτείται (αν και μπορούν) να φέρουν πολεμικές κεφαλές. Για παράδειγμα, ο Kh-47M2 έχει κινητική ενέργεια που αγγίζει τα 16,9 gigajoules η οποία ισούται με 4 τόνους TNT! Τα υπερηχητικά όπλα ταξινομούνται σε δυο μεγάλες κατηγορίες:
α. Τα Hypersonic glide vehicles (HGV), τα οποία τοποθετούνται ως φορτίο σε βαλλιστικούς πυραύλους (παλαιότερης γενιάς συνήθως). Οι τελευταίοι, ακολουθώντας βαλλιστική τροχιά, μεταφέρουν το HGV σε κάποιο ύψος πριν το εξαπολύσουν (δίνοντας και την απαραίτητη αρχική ταχύτητα).
β. Τα Hypersonic cruise missiles (HCM), τα οποία είναι πύραυλοι cruise οι οποίοι ενσωματώνουν κάποιο τύπου κινητήρα RAMJET ή SCRAMJET. Σε αυτήν την περίπτωση μπορούν να μεταφερθούν από κάποιο υψηλών επιδόσεων μαχητικό (στην περίπτωση του Kh-47M2 αυτό είναι το MiG-31) ή μέσω κάποιου booster να εκτοξευτούν από πλοία επιφανείας, ή ακόμα και από βάσεις ξηράς.
Παρουσίαση του προφίλ πτήσης των πολυηχητικών όπλων
Μέχρι στιγμής οι ΗΠΑ (με τα AGM-183 ARRW, LRHW, και σε συνεργασία και με την Αυστραλία, στο πρόγραμμα SCIFiRE), η Ρωσία (με τα 3Μ22 Zircon, Kh-47M2 Kinzhal και Avangard), και η Κίνα (πρόγραμμα DF-ZF) έχουν ενεργά προγράμματα ανάπτυξης HYPERSONIC όπλων. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ινδικό πρόγραμμα BrahMos-II για τη δημιουργία ενός πολυηχητικού πυραύλου cruise με βεληνεκές 600 χλμ. και ταχύτητα περίπου Mach 8.
Αν και το πρόγραμμα βρίσκεται ακόμα σε ανάπτυξη, θα είχε ενδιαφέρον να διερευνηθεί η δυνατότητα συμμετοχής της χώρας μας. Η ανάπτυξη τέτοιων συστημάτων στην περιοχή Κρήτης και Καρπάθου, ουσιαστικά θα «κλείδωνε» το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου, και μάλιστα με ένα όπλο το οποίο δεν θα είχε άμεσο αντίπαλο.
Όπως είναι φανερό, τα HYPERSONIC όπλα θέτουν νέες προκλήσεις στην αεράμυνα. Η αντιμετώπισή τους εκτιμάται ότι είναι εφικτή μόνο κατά τα πρώτα στάδια της πτήσης (ειδικά των HGV) όπου το θερμικό ίχνος της εκτόξευσης του βαλλιστικού πυραύλου – φορέα μπορεί να ανιχνευθεί από δορυφορικές πλατφόρμες. Από την άλλη, η δυνατότητα εκτέλεσης ελιγμών, οι «εξωτικές» συνθήκες που δημιουργούνται γύρω από αυτά (π.χ., δημιουργία νέφους πλάσματος, το οποίο εξ’ ορισμού είναι 100% STEALTH, κλπ.) κάνουν την ανίχνευση, εγκλωβισμό και αντιμετώπισή τους εξαιρετικά δύσκολη. Δεν είναι τυχαίο ότι μια από τις προτεινόμενες λύσεις είναι το «κυνήγι» των φορέων (κάτι όχι και τόσο εύκολο) ή ένα νέο καθεστώς… βεβαιότητας αμοιβαίας καταστροφής (M.A.D: Mutually Assured Destruction)!
Ένας από τους λόγους συγγραφής του παρόντος είναι για να καταδειχθεί έγκαιρα η δυνητική απειλή που αντιπροσωπεύουν οι κινήσεις τις Τουρκίας στο επίπεδο των εξοπλισμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι πλέον η Τουρκία κινείται σε μια λογική «εγχώριας ανάπτυξης του συνόλου των συστημάτων, υποσυστημάτων και εξοπλισμού» που της είναι απαραίτητος για να υποστηρίξει το δόγμα της μεγάλης δύναμης.
Το κατά πόσο αυτά είναι «λόγια του αέρα» μικρή σημασία έχει, καθώς η Τουρκία έχει δείξει ότι έχει το πρόγραμμα, την εμμονή και την επιμονή να ξεπερνάει τα όποια εμπόδια και να βρίσκει λύσεις. Το παράδειγμα του είναι “made in China” πριν λίγα χρόνια το χρησιμοποιούσαμε για να υποδηλώσουμε κάτι ανεπαρκές ή φτωχής ποιότητας και τώρα τρέμουμε αν η Κίνα διακόψει την παραγωγή της.
Είναι σημαντικό να βλέπουμε στο μέλλον και να προσπαθούμε να προσδιορίσουμε – σε όσο το δυνατόν σωστές βάσεις – τη ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ που αντιπροσωπεύει η Τουρκία, και όχι ένα σύστημα τη φορά. Προτείνουμε δε, όπως δείτε στο πρόπλασμα του TF-2000 ή στην αναβάθμιση των τουρκικών MEKO, πόσα εγχώρια αναπτυσσόμενα συστήματα θα χρησιμοποιηθούν. Σε ποια περίπτωση μπορούμε να ισχυριστούμε το ίδιο;
Το παρόν άρθρο συμπεριλαμβάνει στοιχεία από την παρουσίαση της απειλής των HYPERSONIC WEAPONS του συντάκτη στο 1st Annual IAMD COE Conference που διεξήχθη το χρονικό διάστημα 28 έως 30 Σεπ. 2022, στην έδρα του IAMD COE στην Κρήτη.
Από: defence-point.gr - Γράφει ο Σώζων Α. ΛΕΒΕΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Κάτι το οποίο πέρασε στα «ψιλά» είναι ότι ξεκινήσαμε να «ασχολούμαστε» με το θέμα, αφού η Τουρκία πραγματοποίησε τη δοκιμή και είχε και την ευγενή καλοσύνη να την «διαρρεύσει». Ο λόγος, ή οι λόγοι της εμφάνισης του συγκεκριμένου βίντεο, συνδέονται με τη γενικότερη πολιτικοοικονομική, αλλά και στρατιωτική κατάσταση της Τουρκίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι αρκετοί έσπευσαν… να αναθέσουν αποστολές αντιβαλλιστικής άμυνας στις FDI, ή αποστολές “SCUD hunting” στα Rafale!
Η πραγματικότητα είναι ότι η Τουρκία καταφέρνει, είτε με την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, είτε με την έξοδο των διαφόρων πλωτών γεωτρύπανων, είτε με επιλεγμένες «διαρροές» δοκιμών οπλικών συστημάτων, να ταράζει τα νερά της ελληνικής πραγματικότητας. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε και για να τηρήσουμε την τάξη, ότι τα τελευταία χρόνια, αντίστοιχες, αν και μη κεντρικά οργανωμένες, ενέργειες της χώρας μας, έχουν αντίστοιχο αποτέλεσμα… στον ύπνο αρκετών στην Τουρκία!
Με σκοπό λοιπόν, να βρισκόμαστε μπροστά και όχι πίσω από τις εξελίξεις, α; σημειώσουμε και κάτι που πέρασε «κάτω από τα ραντάρ» της ελληνικής δημοσιότητας, και δεν είναι άλλο από την αναφορά στην επιθυμία της Τουρκίας να αναπτύξει και κατασκευάσει ΠΟΛΥΗΧΗΤΙΚΑ (hypersonic) ΟΠΛΑ! Η αρχή γίνεται με τη δημιουργία αεροδυναμικής σήραγγας (wind tunnel), η οποία θα συμβάλει στην αεροδυναμική έρευνα στις αντίστοιχες περιοχές πτήσης.
Μια αεροδυναμική σήραγγα συμβάλει στη σχετική έρευνα, μέσω της μελέτης των επιπτώσεων του αέρα, καθώς αυτός κινείται γύρω από στέρεα αντικείμενα. Να σημειώσουμε εδώ, ότι η πρώτη αεροδυναμική σήραγγα δημιουργήθηκε το 1871 από τον Francis Herbert Wenham, αρκετά χρόνια πριν την εισαγωγή του αεροπλάνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αδελφοί Wright κατασκεύασαν επίσης μια απλή αεροδυναμική σήραγγα, προς υποστήριξη των ερευνών τους.
Στα πλαίσια ανάπτυξης κινητήρων RAMJET και SCRAMJET (και όχι μόνο, καθώς η Τουρκία κάτω από το πρόγραμμα Türkiye’nin Yeni Turbojet αναπτύσσει -μεταξύ άλλων – και τον κινητήρα ARAT, ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί σε ένα «σημαντικό πρόγραμμα πυραύλου CRUISE»), πρόκειται να κατασκευαστεί στο TUBITAK-SAGE μια “trisonic wind tunnel” ή TSTT, η οποία θα έχει δυνατότητα δοκιμών στις υποηχητική, υπερηχητική και πολυηχητική περιοχές ταχυτήτων.
Εκτιμάται ότι σε πρώτη φάση, η Τουρκία θα κινηθεί στη δημιουργία ενός υπερηχητικού (> 1 Mach) πυραύλου κατά πλοίων, ώστε να μετριάσει το αποτέλεσμα της ένταξης των FDI στο ελληνικό οπλοστάσιο, ειδικά στην περίπτωση που το πρόγραμμα MILGEM δεν καταφέρει να αποδώσει τα αναμενόμενα (ειδικά στο μέρος που αφορά στην ανάπτυξη αντιτορπιλικών αεράμυνας / TF-2000 Destroyers). Σε δεύτερο χρόνο εκτιμάται ότι θα προβεί στην ανάπτυξη ενός πυραύλου cruise με ταχύτητα περίπου ή λίγο μεγαλύτερη των 5 Mach (ώστε να «βαπτιστεί» και τυπικά HYPERSONIC).
Το όνειρο της ΠΟΛΥΗΧΗΤΙΚΗΣ πτήσης δεν είναι κάτι νέο. Ήδη από τη δεκαετία του 1930 ξεκίνησε η έρευνα πάνω στους κινητήρες τύπου RAMJET, οι οποίοι με τη σειρά τους είναι μια μορφή αεροδυναμικού κινητήρα (air breathing jet engine). Ένα από τα μειονεκτήματα του κινητήρα RAMJET είναι ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς την ύπαρξη ροής αέρα (no ram air), οπότε και οι αντίστοιχοι φορείς θα πρέπει με κάποιο τρόπο (όπως rocket engine) να «επιταχυνθούν» στις αντίστοιχες ταχύτητες λειτουργίας.
Το πρώτο παράδειγμα αεροσκάφους που χρησιμοποιούσε κινητήρα ramjet ήταν το γαλλικό Leduc 0.10 του 1949, ενώ ήδη από τα τέλη του 1930 οι Γερμανοί μηχανικοί Eugen Sager και Irene Bredt πρότειναν το Silber Vogel (Silver Bird) σαν απάντηση στην απαίτηση για ένα “Amerika Bomber”. Αν και το Silber Vogel δεν ξεπέρασε το επίπεδο του concept –καθώς τα τεχνολογικά άλματα που έπρεπε να επιτευχθούν ήταν τρομακτικά– εν τούτοις έθεσε τις βάσεις, τόσο για το X-20 Dyna Soar του 1960 (ένα lifting body) αλλά και για το Space Suttle του 1970.
Ανέκαθεν η πτήση σε ειδικές περιοχές που οριοθετούσαν συγκεκριμένα φαινόμενα υπήρξε, το λιγότερο γεμάτη προκλήσεις. Έτσι, τα υψηλών επιδόσεων μαχητικά που εμφανίστηκαν στο τέλος του Β’ ΠΠ, βρέθηκαν με τις προκλήσεις της μετάβασης στην υπερηχητική περιοχή ταχυτήτων, ειδικά όταν βρίσκονταν σε βύθιση από μεγάλο ύψος. Αντίστοιχες προκλήσεις εμφανίστηκαν και κατά την ανάπτυξη του A-12/SR-71 Blackbird.
Για να μελετηθούν σε βάθος αυτά τα φαινόμενα, η NASA χρησιμοποίησε το X-15 για την έρευνα της ΠΟΛΥΗΧΗΤΙΚΗΣ πτήσης. Οι πτήσεις του Χ-15 κατέδειξαν τις σοβαρές και ανυπέρβλητες –για την εποχή– προκλήσεις σε μια σειρά από παράγοντες (από την διαφορετική αεροδυναμική έως την αντοχή των υλικών, κλπ.) των πτήσεων σε αυτές τις ταχύτητες. Σύντομα έγινε κατανοητό ότι η τεχνολογία δεν ήταν επαρκώς έτοιμη για να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις, και λίγο – πολύ το θέμα ξεχάστηκε.
Η ανατροπή ήρθε με τη δημοσιοποίηση, στις 10 Μαρτίου του 2018, της πρώτης – επιτυχημένης – εκτόξευσης ενός επιχειρησιακού πολυηχητικού πυραύλου cruise από τη Ρωσία. Η τελευταία έχει αναφέρει ότι αρχικές εκδόσεις του πυραύλου (εν τω μεταξύ έχει κωδικοποιηθεί ως Kh-47M2 Kinzhal [στιλέτο]) έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί κατά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της στην Ουκρανία, ενώ προτίθεται να ενσωματώσει τον πύραυλο και σε αριθμό μονάδων επιφανείας (ενδεχόμενα στα πρότυπα του Kalibr) παράλληλα ή σε συνδυασμό με τον 3M22 Zircon που έχει σχεδιαστεί τόσο για χρήση από μονάδες επιφανείας, όσο και από υποβρύχια.
Η απόδοση του πυραύλου δεν έχει γίνει επίσημα γνωστή (τουλάχιστον σε ανοικτές πηγές), αν και βάσιμα μπορούμε να πούμε ότι αν όντως χρησιμοποιήθηκε, μάλλον δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Σε κάθε περίπτωση, η δημόσια εμφάνισή του το 2018 πυροδότησε μια νέα μίνι «κούρσα εξοπλισμών» στον συγκεκριμένο τομέα.
Στην αεροδυναμική, η υπερηχητική περιοχή ταχυτήτων ξεκινά από τα Mach 5 και εκτείνεται μέχρι περίπου τα Mach 10. Επιπρόσθετα, μια πτήση για να θεωρηθεί ότι κινείται με πολυηχητικές ταχύτητες θα πρέπει να πραγματοποιηθεί εντός της ατμόσφαιρας (καθώς εδώ οι αεροδυναμικές και άλλες συνθήκες επηρεάζουν σοβαρά την απόδοση), τυπικά σε ύψος μικρότερο των 90 χιλιομέτρων. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται οι σχετικές περιοχές:
Για να θέσουμε λίγο ένα πλαίσιο, η ταχύτερη σφαίρα κινείται με περίπου Mach 2 (~1800 mph). Ένας πολυηχητικός πύραυλος ξεπερνά αυτήν την ταχύτητα από 2,5 έως σχεδόν 12 φορές. Επειδή, όπως αναφέραμε, η πολυηχητική πτήση θα πρέπει να λαμβάνει χώρα εντός της ατμόσφαιρας, οι προκλήσεις στο υλικό (θερμικές καταπονήσεις, αντοχή στα κρουστικά κύματα, κλπ.) αλλά και στα συστήματα και μέσα κατεύθυνσης είναι σημαντικές.
Μια σημαντική παράμετρος είναι ότι τα συγκεκριμένα όπλα (λόγω της κινητικής τους ενέργειας) δεν απαιτείται (αν και μπορούν) να φέρουν πολεμικές κεφαλές. Για παράδειγμα, ο Kh-47M2 έχει κινητική ενέργεια που αγγίζει τα 16,9 gigajoules η οποία ισούται με 4 τόνους TNT! Τα υπερηχητικά όπλα ταξινομούνται σε δυο μεγάλες κατηγορίες:
α. Τα Hypersonic glide vehicles (HGV), τα οποία τοποθετούνται ως φορτίο σε βαλλιστικούς πυραύλους (παλαιότερης γενιάς συνήθως). Οι τελευταίοι, ακολουθώντας βαλλιστική τροχιά, μεταφέρουν το HGV σε κάποιο ύψος πριν το εξαπολύσουν (δίνοντας και την απαραίτητη αρχική ταχύτητα).
β. Τα Hypersonic cruise missiles (HCM), τα οποία είναι πύραυλοι cruise οι οποίοι ενσωματώνουν κάποιο τύπου κινητήρα RAMJET ή SCRAMJET. Σε αυτήν την περίπτωση μπορούν να μεταφερθούν από κάποιο υψηλών επιδόσεων μαχητικό (στην περίπτωση του Kh-47M2 αυτό είναι το MiG-31) ή μέσω κάποιου booster να εκτοξευτούν από πλοία επιφανείας, ή ακόμα και από βάσεις ξηράς.
Παρουσίαση του προφίλ πτήσης των πολυηχητικών όπλων
Μέχρι στιγμής οι ΗΠΑ (με τα AGM-183 ARRW, LRHW, και σε συνεργασία και με την Αυστραλία, στο πρόγραμμα SCIFiRE), η Ρωσία (με τα 3Μ22 Zircon, Kh-47M2 Kinzhal και Avangard), και η Κίνα (πρόγραμμα DF-ZF) έχουν ενεργά προγράμματα ανάπτυξης HYPERSONIC όπλων. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ινδικό πρόγραμμα BrahMos-II για τη δημιουργία ενός πολυηχητικού πυραύλου cruise με βεληνεκές 600 χλμ. και ταχύτητα περίπου Mach 8.
Αν και το πρόγραμμα βρίσκεται ακόμα σε ανάπτυξη, θα είχε ενδιαφέρον να διερευνηθεί η δυνατότητα συμμετοχής της χώρας μας. Η ανάπτυξη τέτοιων συστημάτων στην περιοχή Κρήτης και Καρπάθου, ουσιαστικά θα «κλείδωνε» το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου, και μάλιστα με ένα όπλο το οποίο δεν θα είχε άμεσο αντίπαλο.
Όπως είναι φανερό, τα HYPERSONIC όπλα θέτουν νέες προκλήσεις στην αεράμυνα. Η αντιμετώπισή τους εκτιμάται ότι είναι εφικτή μόνο κατά τα πρώτα στάδια της πτήσης (ειδικά των HGV) όπου το θερμικό ίχνος της εκτόξευσης του βαλλιστικού πυραύλου – φορέα μπορεί να ανιχνευθεί από δορυφορικές πλατφόρμες. Από την άλλη, η δυνατότητα εκτέλεσης ελιγμών, οι «εξωτικές» συνθήκες που δημιουργούνται γύρω από αυτά (π.χ., δημιουργία νέφους πλάσματος, το οποίο εξ’ ορισμού είναι 100% STEALTH, κλπ.) κάνουν την ανίχνευση, εγκλωβισμό και αντιμετώπισή τους εξαιρετικά δύσκολη. Δεν είναι τυχαίο ότι μια από τις προτεινόμενες λύσεις είναι το «κυνήγι» των φορέων (κάτι όχι και τόσο εύκολο) ή ένα νέο καθεστώς… βεβαιότητας αμοιβαίας καταστροφής (M.A.D: Mutually Assured Destruction)!
Ένας από τους λόγους συγγραφής του παρόντος είναι για να καταδειχθεί έγκαιρα η δυνητική απειλή που αντιπροσωπεύουν οι κινήσεις τις Τουρκίας στο επίπεδο των εξοπλισμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι πλέον η Τουρκία κινείται σε μια λογική «εγχώριας ανάπτυξης του συνόλου των συστημάτων, υποσυστημάτων και εξοπλισμού» που της είναι απαραίτητος για να υποστηρίξει το δόγμα της μεγάλης δύναμης.
Το κατά πόσο αυτά είναι «λόγια του αέρα» μικρή σημασία έχει, καθώς η Τουρκία έχει δείξει ότι έχει το πρόγραμμα, την εμμονή και την επιμονή να ξεπερνάει τα όποια εμπόδια και να βρίσκει λύσεις. Το παράδειγμα του είναι “made in China” πριν λίγα χρόνια το χρησιμοποιούσαμε για να υποδηλώσουμε κάτι ανεπαρκές ή φτωχής ποιότητας και τώρα τρέμουμε αν η Κίνα διακόψει την παραγωγή της.
Είναι σημαντικό να βλέπουμε στο μέλλον και να προσπαθούμε να προσδιορίσουμε – σε όσο το δυνατόν σωστές βάσεις – τη ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ που αντιπροσωπεύει η Τουρκία, και όχι ένα σύστημα τη φορά. Προτείνουμε δε, όπως δείτε στο πρόπλασμα του TF-2000 ή στην αναβάθμιση των τουρκικών MEKO, πόσα εγχώρια αναπτυσσόμενα συστήματα θα χρησιμοποιηθούν. Σε ποια περίπτωση μπορούμε να ισχυριστούμε το ίδιο;
Το παρόν άρθρο συμπεριλαμβάνει στοιχεία από την παρουσίαση της απειλής των HYPERSONIC WEAPONS του συντάκτη στο 1st Annual IAMD COE Conference που διεξήχθη το χρονικό διάστημα 28 έως 30 Σεπ. 2022, στην έδρα του IAMD COE στην Κρήτη.