 |
| ErikaWittlieb / Pixabay |
Jack F. Matlock Jr. - responsiblestatecraft.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Τέσσερα πρόσφατα γεγονότα έβαλαν τον πόλεμο στην Ουκρανία σε μια σαφώς πιο επικίνδυνη πορεία.
— Η ρωσική προσάρτηση τεσσάρων επιπλέον ουκρανικών επαρχιών εμποδίζει συμβιβαστικές λύσεις που ήταν εφικτές νωρίτερα.
— Οι επιθέσεις απενεργοποίησης και στους δύο αγωγούς North Stream καθιστούν αδύνατη βραχυπρόθεσμα την αποκατάσταση της Ρωσίας ως του κύριου προμηθευτή ενέργειας στη Γερμανία, ακόμη και αν ο πόλεμος στην Ουκρανία τερματιστεί ως εκ θαύματος.
— Η ουκρανική επίθεση στη γέφυρα προς την Κριμαία έδωσε στη Ρωσία το πρόσχημα να κλιμακώσει τις επιθέσεις εναντίον ουκρανικών πολιτικών στόχων.
— Οι ρωσικές επιθέσεις αντιποίνων σε πολιτικούς στόχους είναι βέβαιο πως θα προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά στην Ουκρανία από ό,τι μπορεί να κάνει η Ουκρανία στη Ρωσία.
Οι ηγέτες τόσο της Ρωσίας όσο και της Ουκρανίας έχουν θέσει αδύνατους στόχους. Στην πραγματικότητα, ούτε ένας συμμετέχων στον πόλεμο στην Ουκρανία δεν έχει υποστηρίξει έναν στόχο που μπορεί να αποκαταστήσει την ειρήνη στην περιοχή. Η πρόσφατη ενσωμάτωση τεσσάρων ουκρανικών επαρχιών από τη Ρωσία στη Ρωσική Ομοσπονδία δε θα γίνει αποδεκτή από τους γείτονες της Ρωσίας ή από τις περισσότερες ευρωπαϊκές δυνάμεις.
Δεδομένων των παθών που προκάλεσε ο πόλεμος και οι θηριωδίες του, η Ουκρανία, ακόμη και με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ, δεν μπορεί να δημιουργήσει ένα σταθερό, λειτουργικό κράτος εντός όλων των συνόρων που κληρονόμησε το 1991. Εάν η Ουκρανία προσπαθήσει να ανακτήσει αυτά τα εδάφη με τη βία και ενθαρρυνθεί και ενδυναμωθεί από το Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για να το κάνουν, η Ρωσία (και όχι μόνο ο Πρόεδρος Πούτιν) είναι πολύ πιθανό να κατεδαφίσει την Ουκρανία ως αντίποινα. Η πραγματικότητα υπερισχύει της ψευδαίσθησης κάθε φορά που τα δύο συγκρούονται.
Και αν ο πόλεμος σταματήσει με την καταστροφή της Ουκρανίας - το Κίεβο και το Λβιβ ισοπεδώθηκαν όπως κάποτε το Γκρόζνι - αυτό θα προϋπέθετε πως η κλιμάκωση δεν περιλαμβάνει τη χρήση πυρηνικών όπλων. Εάν ο Ρώσος ηγέτης αισθάνεται πεπεισμένος ότι ο στόχος των ΗΠΑ και των «δυτικών» είναι να τον βγάλουν έξω, τι θα τον εμποδίσει να απομακρύνει άλλους καθώς προχωράει;
Τι πήγε στραβά
Δεν έπρεπε να συμβεί. Όταν ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωσε (με διαπραγματεύσεις, όχι με νίκη) και η ΕΣΣΔ κατακερματίστηκε σε 15 χωριστές χώρες (λόγω πιέσεων από το εσωτερικό, όχι από έξω), η Ευρώπη ήταν ξαφνικά ολόκληρη και ελεύθερη, ο στόχος της πολιτικής των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Εάν επρόκειτο να διασφαλιστεί η μελλοντική σταθερότητα και ευημερία της Ευρώπης, το κύριο καθήκον ήταν η οικοδόμηση ενός συστήματος ασφαλείας που θα καλύπτει όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Όμως, μια σειρά Αμερικανών προέδρων, από την Κλίντον μέχρι τον Τραμπ, επέλεξαν να διευρύνουν το ΝΑΤΟ, να καταρρίψουν τις συνθήκες ελέγχου των όπλων που τερμάτισαν τον Ψυχρό Πόλεμο και να εντάξουν τις πρώην Σοβιετικές δημοκρατίες σε μια στρατιωτική συμμαχία που απέκλειε τη Ρωσία. Ο Μπέντζαμιν Άμπελοου συνόψισε τα αξιοσημείωτα γεγονότα στο διορατικό του πώς η Δύση έφερε τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο πόλεμος θα μπορούσε να είχε αποτραπεί - πιθανότατα θα είχε αποτραπεί - εάν η Ουκρανία ήταν πρόθυμη να τηρήσει τη συμφωνία του Μινσκ, να αναγνωρίσει το Ντονμπάς ως αυτόνομη οντότητα εντός της Ουκρανίας, να αποφύγει τους στρατιωτικούς συμβούλους του ΝΑΤΟ και να δεσμευθεί να μην εισέλθει στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, αυτό που ήταν δυνατό ακόμη και μέχρι τον Ιανουάριο του 2022 μπορεί να μην είναι δυνατό τώρα. Η ρωσική προσάρτηση πρόσθετων εδαφών αυξάνει τα διακυβεύματα. Αλλά όσο περισσότερο συνεχίζεται ο πόλεμος, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να αποφευχθεί η ολοκληρωτική καταστροφή της Ουκρανίας.
Ασφάλεια της Αμερικής
Εμείς οι Αμερικανοί μπορούμε μόνο να θαυμάσουμε τη γενναία αντίσταση που έχουν κάνει οι Ουκρανοί στη ρωσική εισβολή και πρέπει να είμαστε περήφανοι που μπορέσαμε να υποστηρίξουμε την άμυνά τους. Πρέπει να γίνει ό,τι είναι δυνατό για να διασφαλιστεί πως η Ουκρανία θα επιβιώσει ως ανεξάρτητο κράτος. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η Ουκρανία πρέπει να ανακτήσει όλα τα εδάφη που κληρονόμησε το 1991. Στην πραγματικότητα, δεδομένων όλων των παθών που προκάλεσε ο πόλεμος και όσων προηγήθηκαν (η βίαιη αλλαγή κυβέρνησης το 2014 που πολλοί Ρώσοι θεώρησαν πραξικόπημα οργανωμένο από τις Ηνωμένες Πολιτείες), ο πληθυσμός σε ορισμένες περιοχές είναι πιθανό να αντισταθεί στην επιστροφή στον έλεγχο του Κιέβου.
Κάποιοι θα υποστηρίξουν πως οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ηθική υποχρέωση να υποστηρίξουν ό,τι ζητήσουν οι Ουκρανοί ηγέτες αφού «αυτοί ξέρουν καλύτερα». Όχι, δε γνωρίζουν καλύτερα τι είναι προς τα συμφέροντα ασφαλείας του αμερικανικού λαού, και αυτό θα πρέπει να είναι το πρωταρχικό μέλημα οποιασδήποτε αμερικανικής κυβέρνησης. Επίσης, υπό το άγχος του πολέμου, μπορεί να μην είναι οι καλύτεροι κριτές των τελικών συμφερόντων ασφαλείας τους.
Ήμουν πρεσβευτής στη Σοβιετική Ένωση το 1990 όταν οι Λιθουανοί διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους από τη Σοβιετική Ένωση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν αναγνωρίσει ποτέ την προσάρτηση της Λιθουανίας, της Λετονίας και της Εσθονίας από τη Σοβιετική Ένωση, έτσι οι Λιθουανοί ζήτησαν την άμεση αναγνώριση της ανεξαρτησίας τους από τις ΗΠΑ. Είχα απόλυτη συμπάθεια με τις φιλοδοξίες της Λιθουανίας, αλλά έπρεπε να εξηγήσω πως θα ήταν λάθος να το κάνω έως ότου η Λιθουανία ήταν στην πραγματικότητα ελεύθερη. Γιατί; Επειδή, το 1990, η αναγνώριση των ΗΠΑ σχεδόν σίγουρα θα είχε επισπεύσει μια σοβιετική καταστολή την οποία οι ΗΠΑ δε θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν χωρίς να διακινδυνεύσουν τον πυρηνικό πόλεμο.
Οι Λιθουανοί, μαζί με τους γείτονές τους της Βαλτικής, κράτησαν ειρηνικά τα αιτήματά τους για ανεξαρτησία. Οι ΗΠΑ εξακολούθησαν ιδιωτικά την πίεση στη Σοβιετική Κυβέρνηση να απόσχει από τη χρήση βίας και το Κρατικό Συμβούλιο της ΕΣΣΔ αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Λιθουανίας και των δύο γειτονικών της χωρών τν Σεπτέμβριο του 1991, απελευθερώνοντάς τις νόμιμα πριν διαλυθεί η υπόλοιπη Σοβιετική Ένωση.
Το θέμα με την Ουκρανία και τη Ρωσία φυσικά δεν είναι η αναγνώριση της ανεξαρτησίας αλλά αν οι ΗΠΑ θα πρέπει να υποστηρίξουν τον ουκρανικό στόχο να αποκαταστήσει τον έλεγχό τους σε όλα τα εδάφη που έλαβαν όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση. Εάν η επιδίωξη αυτού του στόχου επιταχύνει την προοδευτική καταστροφή της Ουκρανίας, προφανώς δεν είναι προς το συμφέρον της Ουκρανίας.
Επίδραση στον κόσμο
Οι μάχες στην Ουκρανία συνεχίζονται και εντείνονται ενώ ο κόσμος εξακολουθεί να παλεύει με την πανδημία του covid-19 και παραμένει ευάλωτος σε μεταλλάξεις και νέα παθογόνα, ενώ η υπερθέρμανση του πλανήτη παράγει όλο και πιο καταστροφικά αποτελέσματα. Εν τω μεταξύ, οι μεταναστεύσεις που προκαλούνται από την πείνα, τις πλημμύρες, τον πόλεμο και την κακοδιακυβέρνηση κατακλύζουν την ικανότητα ακόμη και των πλουσιότερων χωρών να απορροφούν τους πληγέντες. Και σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε την απειλή του Αρμαγεδδώνα, ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος - κάτι που κανένας ορθολογικός ηγέτης δε θα διακινδύνευε. Αλλά ο ορθολογισμός δεν μπορεί να υποτεθεί ούτε στην εσωτερική ούτε στη διεθνή πολιτική σήμερα.
Η θέση της Ευρώπης θα δοκιμαστεί σοβαρά κατά τη διάρκεια του ερχόμενου χειμώνα ως αποτέλεσμα του δραστικά περιορισμένου εμπορίου με τη Ρωσία, ιδίως όσον αφορά την ενέργεια. Όλο και περισσότερο, οι ευρωπαίοι πολίτες είναι πιθανό να κατηγορούν τις Ηνωμένες Πολιτείες για πολιτικές που τροφοδοτούν τον πληθωρισμό και προκαλούν οικονομική ύφεση, ειδικά καθώς τα νομίσματά τους εξασθενούν έναντι του δολαρίου. Οι κυρώσεις των ΗΠΑ στη Ρωσία θα θεωρηθούν από πολλούς ως ιδιοτελείς απόπειρες κυριαρχίας στη Δυτική Ευρώπη.
Ένα νέο σιδερένιο παραπέτασμα επιβάλλεται τώρα στη Ρωσία —αυτή τη φορά από τη δυτική πολιτική— παρόλο που οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοινώνουν περισσότερα μέτρα για να αντιμετωπίσουν και να «περιορίσουν» μια διεκδικητική Κίνα. Αυτό θα οδηγήσει, αναπόφευκτα, σε περισσότερη συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Κίνας. Επίσης, η αυξανόμενη χρήση οικονομικών κυρώσεων για την επίτευξη πολιτικών σκοπών θα αντιμετωπίσει οπισθοχώρηση με μεγαλύτερο όγκο διεθνούς εμπορίου που διεξάγεται σε εθνικά νομίσματα εκτός του δολαρίου ΗΠΑ.
Καθώς η Ευρώπη αποδυναμώνεται και περισσότερες χώρες υποφέρουν από τις κυρώσεις των ΗΠΑ, οι συνασπισμοί για να αντισταθούν στην κυριαρχία των ΗΠΑ θα ανθίσουν. Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός θα έχει προτεραιότητα έναντι της δράσης για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων, ακόμη και όταν οι διεθνείς συγκρούσεις τα εντείνουν.
Αυτό που φαίνεται να έχουν ξεχάσει όλα τα μέρη της σύγκρουσης στην Ουκρανία είναι ότι το μέλλον της ανθρωπότητας δε θα καθοριστεί από το πού χαράσσονται τα διεθνή σύνορα — αυτά δεν ήταν ποτέ στατικά στην ιστορία και αναμφίβολα θα συνεχίσουν να αλλάζουν από καιρό σε καιρό. Το μέλλον της ανθρωπότητας θα καθοριστεί από το αν τα έθνη μάθουν να διευθετούν τις διαφορές τους ειρηνικά.
Υπάρχει τρόπος να σταματήσει ο πόλεμος;
Μπορεί να μην υπάρχει, δεδομένων των παθών που προκάλεσε η σύγκρουση. Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία έχουν χάσει αρκετό αίμα που οι πληθυσμοί τους είναι πιθανό να αντιταχθούν σε οποιαδήποτε προσπάθεια να δοθεί στην άλλη πλευρά ό,τι μερίδιο θέλει. Οι πρόεδροί τους μισούν ο ένας τον άλλον και βλέπουν κάθε παραχώρηση ως προσωπική ήττα. Αλλά όσο περισσότερο συνεχίζεται ο πόλεμος, τόσο περισσότερες ζωές Ουκρανών θα χαθούν, περιουσίες θα καταστραφούν και η πιθανότητα μιας ευρύτερης σύγκρουσης θα αυξηθεί.
Ο μόνος πρακτικός τρόπος για να σταματήσει η πραγματική μάχη θα ήταν η συμφωνία για κατάπαυση του πυρός. Αυτό είναι δύσκολο για τους Ουκρανούς αφού απελευθερώνουν ορισμένα από τα κατεχόμενα εδάφη, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι αν ο πόλεμος συνεχιστεί, η Ρωσία είναι ικανή να βλάψει την Ουκρανία περισσότερο από ό,τι η Ουκρανία μπορεί να βλάψει τη Ρωσία χωρίς να διακινδυνεύσει έναν ευρύτερο πόλεμο.
Ως κύριος προμηθευτής όπλων στην Ουκρανία, οι ΗΠΑ θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους Ουκρανούς να συμφωνήσουν σε κατάπαυση του πυρός. Ως χορηγός των πιο τιμωρητικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, οι ΗΠΑ θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τη μόχλευση τους για να παρακινήσουν τη Ρωσία να συμφωνήσει σε πραγματικές διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια μιας εκεχειρίας.
Οι διαπραγματεύσεις πρέπει να διεξάγονται ιδιωτικά για να είναι επιτυχείς, κάτι που θα απαιτούσε αναβίωση της διπλωματίας ΗΠΑ-Ρωσίας. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, οι απελάσεις κατά τάξεις έχουν περιορίσει και τις δύο χώρες σε σκελετό διπλωματικό επιτελείο. Ωστόσο, εάν υπάρχει διάθεση για συζήτηση και διαπραγμάτευση, μπορούν να βρεθούν τρόποι. Μέχρι στιγμής φαίνεται να λείπει η βούληση.
Προς το παρόν, κανένα από τα εμπλεκόμενα μέρη στη σύγκρουση στην Ουκρανία δε φαίνεται να είναι διατεθειμένο να σταματήσει τις μάχες και να ξεκινήσει πραγματικές διαπραγματεύσεις για την ειρήνη στην Ουκρανία. Μέχρι να αλλάξει αυτό, να σταματήσουν οι μάχες και να ξεκινήσουν σοβαρές διαπραγματεύσεις, ο κόσμος οδεύει προς ένα αποτέλεσμα όπου όλοι είμαστε χαμένοι.